Ooit een zielloze parking, nu een intergenerationele tuin, verbonden aan een woonzorgcentrum. In Sint-Joost brengt een stukje natuur leeftijden samen. En dat is heilzaam voor iedereen.
© Good Planet
| Intergenerationele tuin in Sint-Joost-ten-Node.
Intergenerationele tuinen: jong en oud samen in het groen
© Pim Notebaert
| In Sint-Joost wachten de tuin én de bewoners van het rusthuis op de eerste lentezon.
Het is een druilerige maartse dag in Brussel, en de tuin van het OCMW-rusthuis Anne-Sylvie Mouzon, in hartje Sint-Joost, ligt er mistroostig bij. Hij heeft gekreund onder de voorbije winter, zoveel is zeker.
Maar enkele eenzaam bloeiende narcissen en krokussen beloven beterschap.
“Binnenkort, eind van de maand, herbeginnen we volop met planten en zaaien,” vertelt Ludwig Gueuning, ergotherapeut van het woonzorgcentrum. “In die houten bakken komen groenten en kruiden, en we nodigen de senioren uit om ons daarbij te helpen. De bakken zijn bewust op romphoogte gehouden, zodat ook rolstoelgebruikers een handje kunnen toesteken.
Voor heel wat mensen is dat een relaxerende activiteit. Ook stimuleert samen tuinieren het onderlinge contact.”
Vroeger was het grote perceel van de tuin een parking, sinds begin 2017 werd het een groene oase. Op twee niveaus zelfs: beneden zijn er behalve de vele houten groentebakken ook perken met bloemen en decoratieve struiken, een aromatische kruidentuin, een petanquebaan en een kleine vijver. Op een hoger gelegen plateau is er een boomgaard met appel- en perenbomen, een composthoop, een wilgenhut, in volle zomer goed voor extra schaduw, en een plek voor een kippenren.
“Dat kippenhok wijden we in op de eerste lentedag,” vertelt Tine Vanfraechem, medewerkster van de vzw GoodPlanet en één van de initiatiefnemers van het project. “Eigenlijk komt het plan voor deze tuin van de architecte van het rusthuis.
"De natuur vlakbij geeft iedereen zuurstof, zeker in een volgebouwde gemeente als Sint-Joost"
Zij ontwierp het gebouw op een ecologisch verantwoorde manier en de tuin maakte daar deel van uit. GoodPlanet kwam aan boord toen ik op zoek was naar een buurtcompost in deze wijk. Dat is een mooie aanvulling: we kunnen het tuinafval kwijt, en gebruiken de rijpe compost in de moestuin. Die composthoop is er ook voor de kookploeg en mensen uit de buurt. Daardoor komen er andere mensen op het domein van het rusthuis, en ontstaan er nieuwe contacten. Dit is een gemeenschapsvormend project, er staan niet voor niks overal banken trouwens.”
Behalve buurtbewoners zijn ook kinderen van dichtbij betrokken bij deze tuin. Tot voor kort waren dat de leerlingen van een naburige school die er natuureducatie in de praktijk brachten. Op dit ogenblik vooral de kinderen van een intercultureel atelier, verbonden aan het naburige OCMW. “Dat creëert een heel mooie dynamiek,” vertelt Gueuning. “De kinderen zaaien en oogsten mee, maar ze gaan ook vaak de ouderen halen om te helpen of om een wandeling te maken. Waar de bewoners in andere omstandigheden misschien zouden klagen dat het wat te fris is buiten, kunnen ze nu moeilijk weerstaan aan die uitnodiging van de kinderen. Het zet hen echt in beweging.”
© Pim Notebaert
| De intergenerationele tuin in Sint-Joost.
Alle zintuigen
“Ouderen moeten om gezondheidsredenen af en toe bewegen, en die beweging krijgt hier nog meer betekenis,” vult Vanfraechem aan. “Ze stappen niet zomaar wat, ze komen graag hun zetel uit om naar de rijpe appels te kijken, of de bloemen te bewonderen. Met die tuin willen we zoveel mogelijk zintuigen aanspreken: kijken, uiteraard, maar ook de tastzin door met de handen te werken in de aarde. De reukzin, dankzij de vele kruiden en de bloemen.
De smaakpapillen, omdat we de oogst vaak gebruiken voor thee of soep. En binnenkort, als de vogels terugkomen, verwennen we ook de oren.”
“Ik kan niet wachten tot het beter weer wordt,” zegt Josiane Masurelle (83) enthousiast. Ze is afkomstig uit Charleroi, en woont ongeveer een maand in het rusthuis in Sint-Joost.
“Toen mijn zoon en ik op zoek waren naar een woonzorgcentrum, heeft de tuin zeker een rol gespeeld in de keuze. Ik ben een schipperskind, maar mijn grootouders hadden een grote tuin waar ik vaak ging helpen en waar ik mijn groene vingers heb ontwikkeld. Ik snuisterde hier al eens rond en zag meteen de tijm staan, de salie en de andere kruiden. Maar ik heb al gezien dat er hier en daar wat aarde ontbreekt. Ik wil er zo aan beginnen. Tuinieren brengt zoveel schone herinneringen naar boven,” vertelt Masurelle.
Georgette Georges (88) - ‘Gigi’ voor de vrienden - woont al wat langer in het centrum en heeft de geneugten afgelopen zomer al volop kunnen ondervinden. “Die tuin, dat is een juweeltje. We hebben samen met de kinderen al thee en caipirinha’s gemaakt. Bij mooi weer genieten we van een barbecue, altijd goed voor een toffe ambiance. Ik kijk uit naar de komst van de kippen. Ah ja, iemand moet ze toch voederen en verzorgen hè. En ik hou van alle dieren, zelfs van mannen (schatert).”
“Weet je,” zeggen Gueuning en Vanfraechem, “het is niet alleen een kleine oase voor de bewoners en de buurt, maar ook voor het personeel. Soms is het best zwaar werken hier, en we maken weleens moeilijke momenten mee. De directe aanwezigheid van natuur geeft iedereen zuurstof, en al helemaal in een zo volgebouwde gemeente als Sint-Joost.”
GoodPlanet heeft pas een documentaire gemaakt over het ontstaan en het reilen en zeilen van de generatietuin: Het Kleine Paradijs/Le jardin des Délices. Ze hopen op die manier andere rusthuizen en ziekenhuizen te inspireren om gelijkaardige projecten te realiseren. Want, zoals de bekende filosoof Voltaire eeuwen geleden al begreep: Il faut cultiver notre jardin.
Het Kleine Paradijs/Le Jardin des Délices wordt woensdagnamiddag 21 maart getoond in het rusthuis Anne-Sylvie Mouzon, Schietschijfstraat 5, Sint-Joost-ten-Node. er zijn allerlei ateliers rond natuurbeleving.
Lees meer over: Sint-Joost-ten-Node, Samenleving, tuin, Groen, intergenerationele tuin, senioren, Jongeren
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.