Freddie Konings staat met andere ex-gedetineerden op de planken in ‘De Gevangenis’

Samen met vier ex-gedetineerden analyseert theatermaker Lara Staal het falend gevangeniswezen. “De dingen die we als samenleving wegduwen, zijn vaak de dingen die het meest zeggen over die samenleving”, zegt ze. De Gevangenis wordt dit najaar hernomen in De Kriekelaar.

Een blik van binnenin een falend systeem: het is een rode draad in het werk van theatermaker Lara Staal. Eerdere voorstellingen kaartten de problemen in het schoolsysteem en de jeugdzorg aan. “Na school en jeugdzorg was de gevangenis een logische stap,” zegt ze. “Ik wil de gevangenis beter begrijpen. De dingen die we als samenleving wegduwen, zijn vaak de dingen die het meest zeggen over die samenleving.” De voorstelling ging in maart in première, stond deze zomer op Theater Aan Zee en wordt op 13 december hernomen in De Kriekelaar in Schaarbeek.

Dat de theatermaker voor het gevangeniswezen koos, heeft te maken met een lange fascinatie voor de wereld achter die hoge muren. “Ik heb me altijd afgevraagd wat er gebeurt achter de prikkeldraad van de gevangenis. En hoe komt het dat wij als samenleving niet te zien krijgen wat er daar achter zit?”

Voor die blik achter de gevangenismuren, klopte Lara Staal aan bij vier ex-gedetineerden. “Ik vond hen via-via, en alle vier hadden ze de behoefte om bepaalde dingen over het systeem aan te kaarten.”

Vijfsterrenhotel

Een van hen is rapper Freddie Konings, die eind 2022 vrijkwam, na anderhalf jaar achter de tralies. Hij pikte zijn muziekcarrière terug op en zette zijn eerste stappen als acteur in De Gevangenis. “In mijn hoofd terugkeren naar mijn tijd in de gevangenis was moeilijk, maar door naast lotgenoten te staan werd het draaglijker.”

Waarom hij toch meedeed? “Veel mensen denken dat de gevangenis een vijfsterrenhotel is, maar dat komt niet overeen met de realiteit. Door mee te spelen wil ik die onwetendheid aanpakken.” Het vertrouwen van de regisseur gaf hem daarbij een extra duwtje.

Voor de ex-gedetineerden was De Gevangenis de eerste keer op de planken. “We moesten eigenlijk niet acteren, maar onze eigen ervaring delen, wat het heel gemakkelijk maakte. Daarbij kregen we ook heel goede coaching.”

In de steek gelaten

Konings’ tijd in hechtenis laat vandaag nog sporen na. “Ik voelde me het meest in de steek gelaten door het personeel,” vertelt hij. “En ik zit in de gevangenis, dus ik verwacht niet elke dag pizza peperoni te krijgen. Maar een beetje verdraagzaamheid of respect zou genoeg geweest zijn.”

Met De Gevangenis brengen Staal en de vier spelers een blik die zelden zichtbaar wordt: van binnenuit, door wie het systeem zelf heeft meegemaakt.

De Gevangenis, een productie van Lara Staal en NTGent, speelt op 12 december in De Kriekelaar.