De nieuwe locatie van Recyclart werd eind augustus feestelijk geopend. Na een half jaar stilstand vond de vzw onderdak in een oude drukkerij in de Manchesterstraat in Molenbeek. Onderzoeker Gideon Boie vraagt zich echter af of de hoerastemming op haar plaats is.
© Kevin Panhuyzen
| Recyclart moest weg uit het station Kapellekerk.
Opinie
'Recyclart werd slachtoffer van eigen succes - en van de NMBS'
Lees ook: Dit is de nieuwe locatie van Recyclart
Boie is docent en onderzoeker aan de Faculteit Architectuur KU Leuven en wijst erop dat de vzw dan wel gered lijkt, maar dat het probleem hetzelfde blijft. “Recyclart was sinds 1997 gehuisvest in het leegstaande station Kapellekerk op de Noord-Zuidverbinding, de plaats waar de trein onder de grond verdwijnt. Het stationsbuffet werd gebruikt als restaurant, de lokethal werd een concertzaal en de winkeltjes onder de sporen werden omgetoverd tot sociale werkplaats. Samen met de skatepiste en het kunstencentrum Les Brigittines zorgde Recyclart voor een bruisende sfeer.”
“In december 2017 riep de NMBS de brandveiligheid in als smoes om Recyclart op straat te zetten. Een spandoek met de stoere slogan ‘we want you to stay’ vermocht niets. Zelfs het 36 uur durend slotfeest op 25 februari werd vroegtijdig onderbroken, na vermeende klachten uit de buurt. Dat het menens was, werd duidelijk toen enkele dagen later ook de sociale werkplaatsen zonder pardon gesloten werden.”
“Na een periode van onduidelijkheid over de toekomst, kwam er de belofte dat Recyclart in 2019 zou terugkeren naar de Kapellekerk. Iedereen kraaide victorie, maar veel garanties waren er niet – wat is een belofte waard in een verkiezingsjaar? Even later bood het Brussels Gewest een uitweg met een leegstaande drukkerij in de Manchesterstraat in Molenbeek, nu met de belofte om binnen drie tot vier jaar terug te keren.
"Toen de NMBS met de onheilstijding kwam, bleek gene enkele politicus bereid om Recyclart de hand boven het hoofd te houden"
Het is verleidelijk om het verhaal van Recyclart te besluiten met ‘eind goed, al goed’. Het naargeestige getouwtrek rondom het station gaat voorbij aan de werking van de vzw en heeft vooral een politieke betekenis voor de stadsontwikkeling van Brussel.”
| De voormalige drukkerij in de Manchesterstraat waar Recyclart onderdak vond.
Groot huisvuil
Volgens Boie zijn er een drietal elementen die door elkaar lopen. “In de eerste plaats werd Recyclart slachtoffer van eigen succes. Het is een wetmatigheid in het proces van stedelijke vernieuwing dat de motor van verandering eindigt bij het groot huisvuil. De dynamiek van Recyclart in het leegstaand station oversteeg de artistieke en sociale werking van de organisatie. Recyclart leerde ons anders te kijken naar een buurt die voorheen geen al te beste naam had. In plaats van verloedering zag men plots kansen. Het gevolg was een aanzuigeffect van nieuwe bewoners en bouwprojecten volgden snel. De gentrificatie is niet noodzakelijk fout, maar introduceerde wel nieuwe tegenstellingen in de buurt. De klachten omtrent overlast tonen dat de nieuwe bewoners niet de creativiteit kunnen opbrengen waarmee ze eerst verleid werden.”
© Recyclart
| De nieuwe locatie in de Manchesterstraat.
“In de tweede plaats staat Recyclart symbool voor de typische beleidscultuur in België. Sociale en artistieke organisaties zijn afhankelijk van politieke steunpilaren en leven onder de constante dreiging dat het kaartenhuisje instort. Recyclart was een initiatief van Henri Simons, destijds Brussels schepen van Stedenbouw. Toen de NMBS met de onheilstijding kwam, bleek geen enkele politicus bereid om Recyclart de hand boven het hoofd te houden. Na heel wat heisa beloofde het Brussels Gewest uiteindelijk dat Recyclart in 2019 mag terugkeren naar Kapellekerk. Het was een klassiek geval van depolitisering: de angel wordt uit het protest gehaald door eisen min of meer in te willigen. Ondanks de vage belofte overheerste de hoerastemming en werd alle protest opgeborgen.”
"Kapellekerk is slechts een stip op een spoor van verloedering dat de NMBS nalaat"
“In de derde plaats is Recyclart symptoom van de antistedelijke politiek van de NMBS. De sluiting van Recyclart betekende een terugkeer naar de normale toestand langs de spoorweg en dat betekent: leegstand. Station Kapellekerk is slechts een stip op een spoor van verloedering dat de NMBS nalaat langs de Noord-Zuidverbinding, zelfs op de plaatsen waar de trein ondergronds loopt. De spoorwegmaatschappij organiseert hiermee zelf de chaos in Brussel die het zegt te verhelpen met snelle pendeltreinen naar het platteland. De afkeer van de hoofdstad onder Vlamingen en Walen heeft veel te maken met het desastreuze vastgoedbeleid van de spoorwegingenieurs. Recyclart is de keerzijde van het ambitieuze beleid van CEO Sophie Dutordoir: de treinen rijden stipt, het treinpersoneel loopt er keurig bij en de trein dendert door een desolaat stadslandschap.”
“Als er Recyclart iets kan verweten worden, is het wel dat de organisatie na twintig jaar op ‘rekening van de NMBS’ te hebben geleefd niet capabel was om haar rol als ‘bewoner’ van de Noord-Zuidverbinding te politiseren. Toen Recyclart eenmaal uit de gratie viel, was de pret voorbij.”
Lees meer over: Brussel, Stedenbouw, Recyclart, NMBS, Gideon Boie
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.