VUB-onderzoek over identiteitscontroles politie: 'Vaak correct, af en toe respectloos'

Bij 19 procent van de identiteitscontroles is er sprake van respectloos gedrag, dat blijkt uit een gezamenlijk onderzoek van de VUB en de UGent binnen de politiezone Gent. Ook had 9 procent van de gecontroleerde burgers het gevoel dat de politie omwille van vooroordelen een controle uitvoerde. Volgens de onderzoekers is er nood aan een spontane uitleg van politieambtenaren over de reden waarom die plaatsvindt.

In 2020 ondertekenden de politiezones Brussel Noord, Gent, Antwerpen en Mechelen-Willebroek een handelingskader voor politieambtenaren om correcte en rechtvaardige identiteitscontroles uit te voeren. In opdracht van de stad Gent voerden de VUB en de UGent nu een onderzoek uit naar het effect van dat kader.

Binnen het onderzoek werden 306 identiteitscontroles geobserveerd die de politie van zone Gent uitvoerde. Daaruit blijkt dat het merendeel van de controles correct en neutraal verliepen.

In 19 procent van de gevallen was er toch sprake van respectloos gedrag, zoals iemand ruw onderbreken. Ook had 9 procent van de gecontroleerde burgers het gevoel dat de politie de controle uitvoerde omwille van vooroordelen.

Politiecultuur

“Identiteitscontroles zijn een belangrijk onderdeel voor de legitimiteit van de politie,” zegt criminologe Sofie De Kimpe (VUB), een van de onderzoekers. Als identiteitscontroles respectvol verlopen en er spontaan een uitleg voor wordt gegeven, heeft dat een positieve impact op de relatie tussen burgers en politie. "Die spontane uitleg ontbreekt nog. In Gent is dat nog maar het geval in 39 procent van de identiteitscontroles, dat cijfer moet naar omhoog."

Volgens De Kimpe is de tijdsgeest daar deels een verklaring voor. “Een uniform dwong vroeger automatisch gehoorzaamheid af, maar we leven in een periode waar de burger ook respect en uitleg verwacht. Dat moet nog binnendringen in de politiecultuur."

De resultaten van het onderzoek moeten wel genuanceerd worden. De politieambtenaren wisten namelijk dat ze geobserveerd werden, dat kan een invloed hebben op de manier waarop de controles werden uitgevoerd.