Transparencia.be ontmoet fractieleiders parlement voor akkoord rond totale openheid

De website Transparencia.be, waar burgers openbare documenten kunnen opvragen, heeft het momentum. Na Publifin, Kazachgate en de Samusocial-zitpenningen die leidden tot de ondergang van Brussels burgemeester Mayeur (PS), is de publieke verontwaardiging over het gebrek aan transparantie in de politiek steeds groter. Dinsdag trekt Transparencia.be voor het eerst naar het Brussels parlement. De oprichters vragen afdwingbare sancties. “Nu blijft de wetgeving dode letter”, zegt medeoprichter Claude Archer.

Transparencia.be bestaat sinds oktober in het Frans, maar is sinds vorige week ook in het Nederlands beschikbaar. De informatievragen die via het platform worden gesteld, en de antwoorden van overheden, zijn zichtbaar voor iedereen. Dat moet gemeenten en kabinetten aanzetten om de wetgeving over openbaarheid van bestuur beter na te leven. Nog lang geen evidentie – 83 procent van de 223 aanvragen op Transparencia.be zijn momenteel (nog) niet beantwoord.

De mosterd halen deed Transparencia.be bij whatdotheyknow.org, een Britse website waarop inmiddels 340.000 openbare documenten te raadplegen zijn. De website werd acht jaar geleden opgericht en is een groot succes, net als haar Hongaarse tegenhanger, Ki Mit Tud.

‘Zwart gat qua transparantie’
Deze week trekt Transparencia.be voor het eerst ‘in real life’ naar het Brussels parlement – voor een oproep tot openheid die al weken geleden op touw werd gezet. “Brussel is in België het grootste zwarte gat qua transparantie”, zegt Archer, “vanwege alle ingewikkelde structuren.”

“Er zijn in Brussel bijna net zoveel openbare instellingen als mandatarissen. Intercommunales, paracommunales, huisvestingsmaatschappijen,.. alleen al in Schaarbeek zijn er 42.”

“Het is een echte Brusselse ziekte: gemeentelijke vzw’s, met een politiek benoemde raad van bestuur, die missies uitvoeren die tot het takenpakket van de gemeente behoren. Vervolgens gaat een van de schepenen in de raad van bestuur zetelen om de vzw te controleren, maar ontvangt die daarvoor zitpenningen en onkostenvergoedingen.”

“Gemeenteraadsleden en parlementsleden uit de oppositie krijgen dan weer geen enkele informatie over wat er in die vzw’s gebeurt. Heel soms een jaarverslag, maar lang niet altijd. Er is dus vaak geen democratische controle mogelijk op die hele piramidale structuur van instellingen en instellinkjes.”

‘Warm water heruitvinden’
De fractieleiders van het Brussels parlement werken na alle recente schandalen samen aan een nieuwe ordonnantie rond transparantie. “Maar dat is als het warm water opnieuw uitvinden”, zegt Archer. “Lijsten met de vergoedingen en nevenfuncties van Brusselse openbare mandatarissen moesten eigenlijk al in 2006 gepubliceerd zijn: toen keurde het parlement daar een ordonnantie over goed. De gemeentesecretaris zou een kadaster opmaken, en dat doorsturen naar het Gewest. Dat kadaster is echter nog nooit opgemaakt.”

“Daarom twijfelen we aan het effect van nieuwe wetgeving, die een jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen zou worden gestemd. Er bestaat immers al een ordonnantie van elf jaar geleden. Het probleem is alleen dat ze niet kan worden afgedwongen, omdat er geen sancties instaan voor wie ze niet naleeft. Het is net zoals de Commissie voor Toegang tot Bestuursdocumenten (CTB), waar burgers kunnen klagen als ze geen antwoord krijgen van een overheid. Die geeft adviezen, maar vervolgens negeren Brusselse overheden die gewoon.”

De fractieleiders van alle Brusselse politieke partijen hebben toegezegd om er dinsdag bij te zijn. Transparencia vraagt hen een akkoord te tekenen dat ze bestuursdocumenten en een kadaster van mandaten en vergoedingen openbaar gaan maken. “We vragen bovendien sancties die kunnen leiden tot een vonnis, en een vordering door een deurwaarder", beklemtoont Archer. "Tot nu toe bewijzen politici graag lippendienst aan transparantie en openbaarheid van bestuur, maar doen ze er absoluut niets concreets aan. Alle partijen zijn in dat bedje ziek.”

“We staan nu op een jaar van de gemeenteraadsverkiezingen. Misschien duurt het nog een jaar, maar wij gaan deze strijd winnen, dat weet ik zeker. Mensen pikken het niet meer.”