Marjolein Pottie: 'Ik wil dat ook Brusselse kinderen zich herkennen in mijn boek'

Illustrator Marjolein Pottie woont in een rijhuis in een mooie straat in Molenbeek. Die straat en enkele andere plekken uit de buurt vormen het decor van Tijd voor feest!, haar jongste prentenboek.

Bij het betreden van Marjolein Potties atelier, op de tweede verdieping van haar huis in Molenbeek, valt meteen het licht op dat gul naar binnen stroomt door het kamerbrede raam. Het venster biedt uitzicht op de huizenrij aan de overkant en het spitse torentje van de Sint-Remigiuskerk dat boven de daken uitsteekt. Voor wie Potties jongste boek Tijd voor feest! gelezen heeft is dat een bekend beeld, zeker dat royale herenhuis schuin tegenover.

In Tijd voor feest! wil een uitbundig groepje Brusselaars van heel diverse pluimage een feestje bouwen, ook al is er geen bijzondere aanleiding. De vraag is of ze ook Hans, een lastige en rare snuiter die alleen met zijn zwarte kat in een groot herenhuis woont, ook zullen uitnodigen. Ja dus, en kniesoor Hans ontpopt zich tot de organisator van een geweldig feest.

In werkelijkheid woont er geen Hans in het huis aan de overkant. “Nee, het is een tof gezin met een kat, die ik in de vakantie soms te eten geef,” lacht Pottie. “Ik vind het gewoon een supermooi huis, ook vanbinnen.”

Rijtjeshuis en pizzakoerier

Tijd voor feest!, dat ze samen met auteur Bouke Billiet maakte, zou oorspronkelijk over iets heel anders gaan. “Bouke had een triest verhaal geschreven over een jongen wiens vader in de gevangenis zat. Ik had er al aangepaste schetsen bij getekend, grauw, grijs en treurig.” Dat was in 2020, toen de covidpandemie uitbrak. “Tijdens een coronawandeling vertelde ik Bouke dat ik in die beangstigende toestand liever iets vrolijks wilde maken. Nog geen 24 uur later kwam hij met dit feestverhaal. Ik zag er meteen heel veel tekeningen bij.”

In haar eerste schetsen was het grote huis van Hans een strakke, moderne villa met een grote tuin. “Net in die periode las ik een artikel over de vele stereotypen in kinderboeken. Een huis is er doorgaans een vrijstaande woning met een tuin en een vrolijk autootje op de oprit.” Pottie besloot om de anonieme villa met tuin te laten vallen en het verhaal te situeren in haar eigen omgeving, in haar straat maar ook in het park van Thurn & Taxis en in de Replica Bookshop. “Ik heb toen bewust voor Brussel gekozen. Er zijn bijna geen prentenboeken waarin de stad voorkomt. Ik vond het belangrijk dat ook Brusselse kinderen hun leefwereld weerspiegeld zien in een boek.”

Uiteindelijk duurde het na die eerste schetsen nog bijna vijf jaar voor het boek deze lente uitkwam. In de tussentijd had Pottie, die ook workshops geeft, de schetsen wel al getoond in Brusselse klassen. “Daar kreeg ik inderdaad vaak te horen: ik ken dat huis of ik ken die straat. Ook van kinderen die niet in deze wijk maar in Vorst of Sint-Pieters-Woluwe wonen. Blijkbaar herkennen ze de sfeer van Brussel.” Toen Pottie haar boek onlangs voorstelde in een klasje in Geluveld, een dorpje diep in de Westhoek, waren de reacties verrassend anders. “Ik toonde het huis van Hans, en een jongetje merkte op: dat is toch geen groot huis, het is een rijtjeshuis. Het klasje herkende ook de pizzakoerier niet: ‘Wat is die vierkante box?’”

Vertekening

Tijd voor feest! is niet Potties eerste boek waarin Brussel een rol speelt. In 2010 tekende ze het zoekboek Tram BXL, over een reis met een gele MIVB-tram dwars door Brussel. Wat opvalt is het positieve, vrolijke beeld dat ze telkens toont van de stad. Brussel lijkt een frictieloze gemeenschap waarin jong, oud, mensen van elke kleur, bedelaars en ook dieren harmonieus samenleven. “Een beetje als tegenwicht voor de rauwe kanten en de problemen van de stad,” vertelt Pottie, die zelf de stad steeds complexer vindt worden. “Ik heb er al wel eens aan gedacht om een boek voor volwassenen te maken over een tramreis door Brussel, mét alle rauwheid erin.”

Van kinds af aan heeft Pottie altijd veel getekend. Ze ging naar de tekenacademie en studeerde na haar humaniora Functionele Grafiek aan Sint-Lucas in Gent. “Illustratie bestond in die tijd nog niet als opleiding,” vertelt ze. Haar eerste illustraties maakte ze voor de kindertijdschriften die toen nog bestonden bij uitgeverijen als Averbode en De Eenhoorn. In 1995 kwam haar eerste boek uit, Traan, met een tekst van Dirk Nielandt. “Ja, ik zit precies dertig jaar in het vak.” In die tijdspanne heeft ze meer dan honderd boeken geïllustreerd. “Ik ben zelf de tel kwijtgeraakt,” lacht ze. Ze won verschillende prijzen met haar werk en sommige boeken werden in wel tien talen vertaald. De populaire Ridder Muis-reeks, over de vriendinnen Muis en Draak, kreeg een tweede leven als animatieserie op Ketnet.

De meeste van haar boeken maakte ze samen met een auteur, vaak Dirk Nielandt, en de laatste jaren dus ook Bouke Billiet. “Bouke leerde ik kennen toen we samen uitgenodigd waren voor een auteursresidentie in Zweden, waar we verbleven in een rood, houten huisje in de geboortestreek van Astrid Lindgren. Heel inspirerend.” Sindsdien is ze meermaals teruggekeerd naar de plek, en ook voor deze zomer koos ze voor een vakantie in Zweden, inclusief kinderboekenfestival.

Enkele boekjes, zoals Tram BXL en de Luna-reeks, heeft ze in haar eentje gemaakt. “Maar dat zijn zoek- of kijkboeken waar nauwelijks of geen woorden in staan.” Zelf schrijven zal ze niet doen, zegt ze resoluut. “Dat kan ik niet, het is een totaal ander vak. Ik krijg die vraag vaker, maar ik vind dat raar. Aan schrijvers vraag je toch ook niet waarom ze niet tekenen. Ik hou er juist van om vanuit andermans tekst te vertrekken en te denken: hoe kan ik dat in een tekening omzetten?”

Concentratie en experiment

Haar schetsen maakt Pottie graag onderweg, in de trein, bijvoorbeeld. Maar de uitwerking gebeurt in haar atelier, aan een van de twee grote, witte tafels die voor het raam staan. Daar heeft ze ook al haar materialen bij de hand. Tegen de muur staat een kast met smalle, gelabelde laatjes: ‘naaigerief’, ‘borduurgaren’, ‘muis&draak’, ‘zwart papier’, ‘wit papier’, ‘blauw en groen papier’, ‘bloemetjespapier’ ... Er is ook een schuif die gevuld is met meetlatten, een hoekje met linten, en de kleurpotloden zitten per kleur samen in blikken dozen. “Het is veel, maar in dertig jaar tijd verzamel je wel wat,” lacht ze.

Qua techniek varieert ze voortdurend. “Voor elk boek zoek ik de techniek die het beste past bij het verhaal. De ene keer is dat acrylverf op zwart papier, dan weer scraperboard of een collage met papiertjes en uitgesneden zwarte omtreklijnen. Ooit heb ik een boekje met genaaide tekeningen gemaakt. Commercieel is die grote variatie niet zo interessant, omdat je minder herkenbaar bent, maar ik heb ze nodig om het een beetje uitdagend te houden.”

Om die reden besloot ze om in haar jongste boek de zwarte omtreklijnen weg te laten. “Dat was voor het eerst, een grote stap dus, en ik heb het me af en toe beklaagd, want zonder zwarte lijnen moet alles perfect tegen elkaar geschilderd worden. Maar ik experimenteer nu eenmaal graag.” De computer, ook aanwezig in het atelier, gebruikt ze liefst zo weinig mogelijk. “Alleen soms om iets in te kleuren. Ermee tekenen doe ik niet. Ik hou veel te veel van de fysieke handeling van het tekenen en schilderen.”

Intussen wordt haar publiek, de kleuters, wel volop geconfronteerd met schermen, spelletjes, filmpjes en andere snel bewegende beelden. Kan een statisch prentenboek daar eigenlijk nog tegenop? “Zeker, hoewel ik soms kindjes zie die proberen te swipen op een prent. Maar ouders en scholen moeten de boeken wel aanbieden. Het is zo belangrijk voor het versterken van de concentratie en de taal-
ontwikkeling.”

Tijd voor feest! (32 p., 16,99 euro) van illustrator Marjolein Pottie en schrijver Bouke Billiet is verschenen bij Uitgeverij Lannoo, lannoo.be