Palestijnse wetenschapper met ULB-beurs zit vast in Gaza

Ahmed Alsalibi (39) zou in oktober 2024 aan de slag gaan aan de ULB via een beurs voor talentvolle wetenschappers in nood. Zijn visum en werkvergunning liggen klaar op de Belgische ambassade in Caïro. Ahmed - die familie in Brussel heeft - zit echter vast in Gaza. De universiteit roept de Belgische overheid op om hem te evacueren.

In september 2024 ontving Ahmed een beurs van het Khaled al-Asaad Solidarity Fund, een initiatief van de ULB. Deze beurs is bedoeld voor internationale onderzoekers in nood, die tot twee jaar aan de universiteit kunnen werken. Zijn visum en werkvergunning liggen klaar op de Belgische ambassade in Caïro, maar daar heeft hij niets aan: de grenzen van Gaza zitten dicht.

"Ahmed is universitair hoofddocent en decaan van de Faculteit der Techniek en Informatietechnologie aan de Israa Universiteit in Gaza," vertelt zijn schoonzus Sarah Alsalibi, die in Brussel woont. "Zijn universiteit is verwoest bij een bombardement. Hij is in gevaar." Sinds het begin van de oorlog zijn Ahmed en zijn vrouw Rana (35) al zes keer moeten vluchten. “Ik kan nauwelijks omschrijven wat ze doormaken,” zegt Sarah. “Ze hebben geen toegang tot hun geld. Zelfs als ze dat zouden hebben, helpt dat hen niet: er is niets te koop.”

Ahmed en Rana hebben een zoon van tien, Izzat. Rana probeert hem online onderwijs te geven om enige structuur te bieden, maar door honger en angst is dat bijna onmogelijk. "Ze weten nooit wanneer de volgende bom valt," zegt Sarah. “Ze blijven binnen en verlaten het huis alleen om te evacueren.” Vorige week kreeg het gezin een nieuwe klap te verduren. Ze hoorden dat hun huis in Beit Lahiya in het noorden van Gaza, dat ze moesten verlaten door een evacuatie, volledig is vernietigd.

Vier Palestijnse onderzoekers aan de ULB

Eind 2024 kregen Ahmed, net als drie andere Palestijnse onderzoekers, een lichtpuntje. Via een ULB-beurs zouden ze in Brussel kunnen gaan werken. Twee van die onderzoekers zijn inmiddels goed aan de ULB aangekomen. Een derde onderzoeker zit nog in Caïro met zijn minderjarige zoon, die geen visum kreeg. De rest van zijn gezin zit nog in Gaza. Ook een Palestijnse studente, die geselecteerd werd voor het ULB-project 'Daughters for Life', zit nog vast in Gaza en kon niet vertrekken.

De ULB kent een decennialange traditie om wetenschappers in nood op te vangen, zo legt Anne Weyembergh uit. Zij is vice-rector externe relaties en internationale samenwerking: “Jaarlijks gaat het om zo’n zes tot acht onderzoekers, meestal uit verschillende landen. Door de situatie in Gaza besloten we vorig jaar om ons specifiek op Palestina te richten.” De ULB doet er alles aan om de Palestijnse onderzoekers en studente naar België te halen.“We hebben de voorbije maanden alle mogelijke autoriteiten gecontacteerd, zowel telefonisch als schriftelijk - vaak met een brief van de rector. Alles zit muurvast,” zegt Weyembergh.

Niet op de evacuatielijst

Hoewel Ahmed een visum en werkvergunning voor België heeft en waarschijnlijk een vluchtelingenstatus zou krijgen als hij in de gelegenheid zou zijn om een aanvraag te doen, staat hij niet op de Belgische evacuatielijst. In oktober 2023 besliste de vorige federale regering dat alleen mensen met de Belgische nationaliteit of erkende vluchtelingen uit Gaza mogen worden geëvacueerd, samen met hun partner en minderjarige kinderen. Voor meerderjarige kinderen gelden specifieke voorwaarden.

De huidige regering houdt vast aan die aanpak: evacuaties gebeuren alleen op basis van die eerder vastgelegde criteria. Op die manier zijn er al zevenhonderd mensen geëvacueerd. Nog eens vijfhonderd anderen staan op de lijst voor evacuatie. “We beseffen hoe groot de bezorgdheid en de hoop zijn bij andere personen en families die ook willen vertrekken," meldt woordvoerder Pierre Steverlynck van Buitenlandse Zaken. "Helaas is het op dit moment niet mogelijk om de categorieën van mogelijke rechthebbenden uit te breiden."

De evacuatie is op dit moment al een complexe operatie, klinkt het ook. "Onze collega’s in het Crisiscentrum van Buitenlandse Zaken in Brussel en op de diplomatieke posten in Jeruzalem en Amman zetten zich onvermoeibaar in om de evacuaties mogelijk te maken, vaak onder moeilijke omstandigheden."

'Frankrijk deed het wél'

De ULB dringt er bij de Belgische overheid op aan de lijst toch uit te breiden en de evacuatie van de wetenschappers en de studente die zijn geselecteerd voor hun programma's mogelijk te maken. Ahmed past perfect binnen de doelstellingen van het Khaled al-Asaad Solidarity Fund, zegt Weyembergh, die de erkende onderzoeker en decaan graag in Brussel wil verwelkomen. Zijn beurs blijft overigens beschikbaar tot hij in de gelegenheid is om te komen. De universiteit blijft ondertussen aandringen op een oplossing bij de Belgische overheid.

"Ik wist niet dat de ULB zich zo hard inzette," reageert schoonzus Sarah. "Ze hebben er echt aan gewerkt, maar Ahmed wist dat niet. Hij kreeg hier geen nieuws over." Dat Buitenlandse Zaken geen evacuatie kan starten van wetenschappers zoals Ahmed, begrijpt ze niet. "Het gaat om mensen die hier in België een belangrijke bijdrage willen leveren. We krijgen te horen dat er niets mogelijk is. Terwijl dat niet klopt. Er kan wel iets gedaan worden. Het gaat om politieke wil."

Weyembergh staat haar bij en wijst naar Frankrijk als voorbeeld. Daar heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken de criteria voor evacuatie op een bepaald moment wél verruimd. In april van dit jaar konden meer dan honderd mensen uit Gaza naar Frankrijk reizen, zo berichtte de Franse krant Le Monde eerder. Het ging onder meer om mensen die geselecteerd waren voor het PAUSE-programma, een universitair initiatief voor onderzoekers en kunstenaars in nood, die ook hun gezinnen meebrachten. Het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken coördineerde de evacuaties vanuit Gaza via zijn crisiscentrum en diplomatieke netwerk. Volgens de ULB hét bewijs dat het wél kan: “Als Frankrijk dat kan, waarom België dan niet?”