Eric Vandezande: ‘Kanaalplan zoals het nu voorligt, is half werk’

Eric Vandezande van burgercollectief '40 Comités' is in een opiniestuk voor BRUZZ kritisch voor de plannen van de Arizona-regering omtrent veiligheid in Brussel. 'Het Kanaalplan zoals het nu voorligt, is half werk.'

De Arizona-coalitie heeft een nieuwe versie van het Kanaalplan in petto voor Brussel. Het ligt in de lijn van het eerste plan dat werd uitgerold na de aanslagen van 2015 in Parijs en Zaventem. Het Kanaalplan wil het drugs-gerelateerd geweld aanpakken en tegemoetkomen aan de structurele capaciteitsproblemen van de lokale veiligheidsdiensten.

Op het eerste gezicht een nobel initiatief en op korte termijn hard nodig, maar… is het een voldoende antwoord op onze problemen van 2025? Bij deze reflectie moet ik automatisch terugdenken aan onze gesprekken met de nationale drugscommissaris, Ine Van Wymersch, en haar beeldspraak over de ijsberg. Ze vergeleek de drugsproblematiek en het geweld daarrond met een drijvende ijsberg.

Politie en justitie hakken in op het zichtbare deel van de ijsberg, dat ze zo onder controle proberen te houden. Maar tegelijkertijd is er ook het onzichtbare deel van de ijsberg, dat wordt gevoed door de temperatuur van het water waarin hij drijft. Hoe kouder het water, hoe meer hij langs onder aangroeit en hoe groter het werk van politie en justitie nadien.

Merkelijk kouder

De temperatuur van het water: dat zijn wij. De maatschappij. De Brusselse maatschappij is er de laatste jaren merkelijk kouder op geworden. Er waren in het verleden al Brusselse bevolkingsgroepen die hun weg niet vonden naar integratie, scholing en inclusie. We zijn er verder op achteruit gegaan. 10.000 daklozen, 100.000 mensen zonder papieren. Dikwijls mensen zonder perspectieven. Voor een groot deel zijn zij het gevolg van een slecht beheerde asiel- en migratie-politiek, een federale competentie. Aangezien Brussel het enige aanmeldpunt is voor asielaanvragen in België, concentreert die problematiek zich hier. Brussel draagt een federaal probleem, waarvoor de federale regering haar best doet om het niet als dusdanig te erkennen.

Het nieuwe Kanaalplan zal dus inwerken enkel op de top van de ijsberg. Het doet denken aan de opkuisactie van het Zuidstation in 2023. Een actie die toen nodig was, maar die mislukt is door onvoldoende omkadering. Sociale omkadering.

Om echt iets te doen aan de drugs-en geweldproblematiek van de stad, zal er ook moeten gekeken worden naar de oorzaken ervan. Hoe komt het dat Brussel een voedingsbodem geworden is voor zo veel crack-gebruik? Hoe komt het dat zoveel mensen hun leven vergooien aan een drug waarvan iedereen weet dat die de laatste fase van hun leven inluidt? Hoe komt het dat sommige jongeren zo gemakkelijk naar de drugshandel gelokt worden?

Sociale investeringen

Preventie zal meer moeten zijn dat wat Arizona denkt op te zetten voor het Zuidstation: wat meer ticket-controles hier en wat extra veiligheidspoortjes daar…. Een geslaagde aanpak zal moeten inwerken zowel op de ijsberg zelf als op de temperatuur van het water waarin hij drijft. Met andere woorden: er zijn sociale investeringen nodig - ook federale - voor onze maatschappij, waarin te veel mensen helemaal uit de boot vallen. Die investeringen moeten op een efficiënte manier worden gecoördineerd.

Wijk voor wijk en stap voor stap - laat ons beginnen met de bestaande hotspots - dient er in overleg met de bewoners een inventaris opgemaakt te worden van problemen en potentiële oplossingen, zowel op sociaal gebied als op gebied van politie en justitie. Die taak lijkt mij weggelegd voor het Gewest. Voor safe.brussels?

Alle hot topics moeten aan bod kunnen komen. Zonder taboes. Drugshandel, drugsgebruik in de openbare ruimte, daklozen, mensen zonder papieren die zijn uitgesloten van wat wij een “normaal” leven noemen, doordat ze officieel niet bestaan, gebrek aan openbare netheid, te weinig aandacht voor de openbare ruimte... alles wat onze wijken belet of belemmert om tot een warmere samenleving te komen. Het Kanaalplan zoals het nu voorligt, is op langere termijn half werk.