Imane Belguenani (Open VLD): 'Nee, activering is geen vies woord'

Over twee weken komt het Brussels parlement uit vakantie. Ook Imane Belguenani, fractievoorzitter van Open VLD, hoopt dat er snel een Brusselse regering komt. Het parlement is immers stuurloos, omdat er geen meerderheid is. “Er worden beslissingen genomen à la carte. Daar zal de Brusselaar een prijs voor betalen.”

Met parlementslid Imane Belguenani lijkt een nieuwe frisse wind te waaien binnen de Brusselse Open VLD. Ze was pas verkozen in het Brussels parlement en werd meteen fractievoorzitter. Ze debatteert met flair mee in het Brussels parlement en staat als tweetalige Brusselaar ook op Franstalige tv-zenders haar mannetje. Met Frédéric De Gucht schuift ze mee aan tijdens de onderhandelingen in de aanslepende formatie voor een Brusselse regering.
Toch had ze zich haar eerste jaar in het Brussels parlement anders voorgesteld. “Ik kende het al van toen ik fractiemedewerker was bij Open VLD, maar het is natuurlijk geen gemakkelijk jaar, met een regering in lopende zaken. Dat weegt ook op het parlement. Er is geen meerderheid. Voor veel dossiers moet je telkens op zoek naar een andere partner. Vroeger kon je samenwerken, met een perspectief op langere termijn. Nu is het plic-ploc.”
“De gevolgen zijn groot,” gaat ze verder. “Een stemming in het parlement kan het verschil maken tussen een meer- of minderuitgave van 100 miljoen euro. Vroeger kon je dat in een begrotingskader goed onderbouwen. Nu is dat à la carte. Daar zal de Brusselaar de prijs voor betalen.”

Je zou ook kunnen zeggen: het parlement is het hart van de democratie. De plek waar de beslissingen moeten worden genomen.
IMANE BELGUENANI: Ja, dat is waar, maar ik denk dat het hart van onze democratie vandaag toch wel een paar hartritmestoornissen vertoont (lacht). Ik wil graag verwijzen naar wat Standard & Poor's zegt in zijn laatste ratingverslag. Er wordt expliciet naar het parlement gekeken, en hoe dat over uitgaven beslist, en dus verantwoordelijk is voor de financiële situatie in het Gewest.

En met die verantwoordelijkheid loopt het mis?
BELGUENANI: Ja. Het is vandaag een sport geworden om naar de ander te wijzen en de verantwoordelijkheid van zich af te schuiven. Dat is trouwens niet alleen het geval als het over de financiën gaat, maar ook over de veiligheid in ons gewest. Terwijl we vanuit Brussel wel degelijk stappen kunnen zetten.

Brussel heeft er geen geweldig jaar op zitten, met veel geweld in de straten en een stijgende armoede. Zinkt de moed u soms niet in de schoenen?
BELGUENANI: Ik ben een geboren en getogen Brusselaar. Ik heb de stad op verschillende fases in mijn leven leren kennen. In Vorst waar ik opgroeide, of als vijftienjarige van op het dak van Parking 58. Maar mijn hart bloedt soms als ik naar het Brussel kijk van vandaag. Mijn vrienden, ook de Brusselaars, zijn altijd verbaasd wanneer ik het zo opneem voor Brussel, terwijl zij steeds kritischer lijken te worden. Ze hebben voor een groot stuk gelijk: het gaat niet goed met Brussel. Zeker op het vlak van veiligheid is het de laatste vijf jaar steil bergaf gegaan.
Maar ik geef de moed niet op. Brussel is te mooi om op te geven. Daarom kies ik voor de politiek. Omdat ik geloof dat je de problemen kan aanpakken.

Hoe wil u dat doen?
BELGUENANI: Sommige parlementsleden kiezen voor mooie lange speeches, ik wil juist, samen met de andere partijen, naar die oplossingen zoeken. En dat kan volgens mij door naar een common ground te zoeken in het parlement, en elkaars verschillen te overstijgen.

Lees verder onder de foto

Er komt een enorme paradigmashift aan. Tienduizenden langdurig werkzoekenden verliezen over enkele maanden hun uitkering. Hoe kijkt u daarnaar?
BELGUENANI: Dat is een schrijnende situatie, omdat we een groep op de arbeidsmarkt dreigen te verliezen.

Open VLD is wel altijd voorstander geweest van de beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd.
BELGUENANI: Ja. We zijn het enige land in Europa waar je je hele leven een werkloosheidsuitkering kan krijgen. De sociale zekerheid kost ons handenvol geld. Dus zijn er voldoende mensen nodig om hiertoe bij te dragen. Anders kraakt het systeem.
De langdurige werkloosheid is ook niet rechtvaardig ten aanzien van mensen die hard werken, soms met een loon dat niet veel hoger ligt dan een werkloosheidsuitkering.

Riskeert er geen grote golf van armoede over Brussel heen te komen?
BELGUENANI: Dat kan. Ik hoop van niet. Daarom is het belangrijk dat de OCMW's goed ondersteund worden. Ik heb begrepen dat de federale regering daar ook in voorziet.
Toch hoeft het niet slecht af te lopen. Velen vergeten het, maar de OCMW's zijn bij wet verplicht om werkzoekenden te activeren. Daar moeten we op inzetten. Prioriteit moeten de werkzoekenden zijn die een tot drie jaar werk aan het zoeken zijn.
Actiris zou zich daar nu al mee kunnen bezighouden. We moeten die werkzoekenden vragen wat ze kunnen doen, waar hun ambities liggen. Activering is geen vies woord. Ik denk niet dat we talent missen in Brussel, maar dat we kansen missen. Talent is er genoeg.

Heeft Actiris geen steken laten vallen door mensen tien à twintig jaar in de werkloosheid te houden?
BELGUENANI: Absoluut. Actiris moet grondig hertekend worden. Er is te weinig wil getoond om mensen te activeren. Ik las dat Caroline Mancel (directrice bij Actiris, red.) vindt dat Brusselse werkzoekenden niet verplicht moeten worden om in Vlaanderen te werken. Dat klopt natuurlijk niet. De gewestgrens mag geen arbeidsgrens zijn.
Ook: de controle op de beschikbaarheid van werkzoekenden is te complex. Bovendien staat die los van de activering. Dat zijn aparte diensten bij Actiris. Dat moet anders. We kunnen hiervoor kijken naar de VDAB, waar controle en activering hand in hand gaan.

Intussen vragen steeds meer bedrijven zich af hoe het nu verder moet met Brussel.
BELGUENANI: Ik heb sinds ik in de politiek ben gestapt meer dan 150 bedrijven bezocht. Ik zie wekelijks een nieuw bedrijf. Hun eerste bezorgdheid is de fiscaliteit. Bedrijven zeggen me: “Het hoeft voor ons niet meer.” Ze begrijpen dat de belastingen in Brussel wat hoger liggen dan in het ommeland, want de stad geeft hen ook voordelen, door de centrumpositie en voor hun marketing bijvoorbeeld. Ze kunnen ermee uitpakken dat ze in de hoofdstad van Europa gevestigd zijn. Maar op een bepaald moment is het verschil met de Rand gewoon te groot.
Daarom is er een nieuw fiscaal pact nodig voor Brussel. Voor de bedrijven, maar ook voor de inwoners die (door de gemeentelijke opcentiemen, red.) de onroerende voorheffing op hun woning jaar na jaar zien stijgen.
Daarnaast is er bij bedrijven het personeelstekort een veel gehoorde verzuchting. Zeker technisch geschoold personeel is zeer moeilijk te vinden.
En dan is er de onveiligheid. Ik heb de Brabantwijk bezocht (in Schaarbeek, red.), en daar is bij de handelaars de veiligheid rond het Noordstation de prioriteit nummer één. Nochtans is die winkelstraat internationaal gerenommeerd. Mensen komen met bussen uit Nederland en Frankrijk. Weinigen weten dat, maar voor aankopen boven de 200 euro staat de Brabantstraat op nummer één in Brussel en 90 procent van de bezoekers zijn kopers. Dat is veruit het hoogste percentage in Brussel. De Brusselse economie plukt daar haar vruchten van.

Even naar uw partij. Die vindt moeilijk haar draai in de oppositie, zowel in Vlaanderen als federaal. Is Frédéric De Gucht de man die Open VLD opnieuw een smoel kan geven, als hij voorzitter zou worden?
BELGUENANI: Ik denk van wel. Hij heeft de wil om dat te veranderen, en de capaciteiten. Maar het blijft geen makkelijke opgave. We zitten in een moeilijke fase. Voor Eva De Bleeker was het moeilijk, maar ook voor haar opvolger zal het niet makkelijk zijn.

De N-VA neemt in Vlaanderen het terrein in op rechts. Hoe moet Open VLD zich hier tegenover positioneren?
BELGUENANI: Daar is onze partij volop mee bezig. Over twee weken is er een groot ideeënfestival. Maar het zal hoe dan ook een work in progress zijn.

Maar wat vindt u zelf?
BELGUENANI: Ik geloof dat Vlamingen en Brusselaars op zoek zijn naar een duidelijke liberale partij. Ik ben zelf een pragmaticus. We hebben geen nood aan sterke oneliners, maar aan mensen die de problemen kunnen aanpakken.

Moet Open VLD zich juist niet scherper profileren, om het verschil te kunnen maken met N-VA?
BELGUENANI: Op economisch vlak verdedigen we efficiëntie en een lastenverlaging, en op maatschappelijk vlak zijn we een progressieve partij. Dat hoeft voor mij niet te veranderen.

U schuift geregeld mee aan de onderhandelingstafel voor een nieuwe Brusselse regering. Hoe ervaart u dat?
BELGUENANI: Het is geen mooi parcours. Maar de puzzel is heel moeilijk te leggen. Met facilitator Yvan Verougstraete (Les Engagés) is de sfeer constructief, maar de belangrijkste fase is overeenstemming vinden voor het begrotingstraject. De crux blijft natuurlijk: welke partijen gaan mee aan tafel? Die knoop is nog niet opgelost (Het interview werd afgenomen voor het coalitievoorstel van Verougstraete van maandag dat intussen naar de prullenmand is verwezen).
Intussen leeft bij mij wel het gevoel dat sommige partijen het comfortabeler vinden om aan de zijlijn te gaan staan dan onpopulaire beslissingen te nemen. Want er zullen door de ernst van de begrotingssituatie pijnlijke beslissingen moeten worden genomen.
Binnen het parlement, maar ook binnen de regering in lopende zaken lijkt die sense of urgency er niet altijd te zijn. Sven Gatz (begrotingsminister, Open VLD, red.) probeert het tekort dit jaar van 1,6 miljard naar 1,2 miljard terug te dringen. Maar de ministers vragen zoveel dat, als we hierop ingaan, we eerder op 1,9 miljard euro zullen eindigen.

Ook Open VLD heeft een sleutel in handen om de onderhandelingen vlot te trekken. Voor De Gucht moet N-VA mee in bad. Als Open VLD die eis laat vallen, kan er snel een regering komen.
BELGUENANI: Het gaat niet over de N-VA. Het had net zo goed een andere partij kunnen zijn. We hebben partijen nodig die de uitdagingen kunnen aanpakken: de onderfinanciering van Brussel, de onveiligheid, de hervorming van de arbeidsmarkt. Die zijn allemaal gelinkt aan het federale niveau. We hebben daarom de partijen uit de federale regering nodig, en dan al zeker de partij die de premier levert.

Het verschil met de Open VLD van Guy Vanhengel is wel groot. Toen werd een eigen Brusselse koers gevaren, die soms zelfs regelrecht inging tegen de nationale Open VLD en weinig op had met het nationalisme van de N-VA.
BELGUENANI: We hebben nog steeds niets met het nationalisme van de N-VA en zullen dat ook nooit hebben. Maar we zijn vandaag in een andere wereld. De veiligheidssituatie van vandaag? Die heb ik nooit gezien.

En met de N-VA in de Brusselse regering zal het beter gaan?
BELGUENANI: We hebben alle federale partijen nodig. We staan hier niet alleen in. MR wil dat ook.

Het is geen reclame voor het politiek bedrijf. Veel mensen vragen zich af waarom die politici zo goed betaald moeten blijven, als ze er niet in slagen om een regering op de been te brengen.
BELGUENANI: Ja. Ik hoop daarom dat de impasse niet te lang meer zal duren.

Sommigen gaan ervan uit dat De Gucht zal buigen zodra hij voorzitter is. Dat hij zijn politieke kapitaal gebouwd heeft rond het verzet tegen de PS, en dan als voorzitter een bocht kan nemen, en de N-VA zal lossen. Wat denkt u?
BELGUENANI: Het is vooral vreemd dat mensen denken dat Frédéric dit alleen heeft beslist. Wat hij zegt is een beslissing van het Brusselse bestuur. Wij staan hier allemaal achter.