MR wil dat Brussels Gewest controle van Marokko over Westelijke Sahara erkent

De MR heeft in het Brussels parlement een voorstel van resolutie ingediend die de soevereiniteit van Marokko over de Westelijke Sahara erkent en pleit voor een Brusselse economische antenne in wat zij beschouwen als Zuidelijk Marokko. Die Marokkaanse controle is al decennialang controversieel en wordt vooralsnog niet officieel erkend door België.

Voor de Brusselse MR pleit de tekst voor een "proactieve benadering van economische diplomatie" die erop gericht is "Brusselse bedrijven te ondersteunen in hun internationale ontwikkeling en de institutionele en commerciële banden met een strategische partner voor België te versterken".

De Franstalige liberalen willen dat Brussel "zich concreet engageert tegenover Marokko, een stabiele, betrouwbare en onmisbare partner op het Afrikaanse toneel". "De ontwikkeling van het zuiden van Marokko is een kans die we niet mogen laten liggen: daar wordt het economische Afrika van morgen gebouwd", aldus Brussels parlementslid Amin El Boujdaini.

De ontwikkeling van Dakhla en Laâyoune (de grootste stad in het gebied, red.) - industriezones, strategische haven, groene energie - opent voor de MR "nieuwe deuren voor Brusselse bedrijven, die te vaak afwezig zijn op deze markten".

De resolutie stelt voor in samenwerking met het hub.brussels kantoor in Rabat, een ‘economische antenne’ te ontwikkelen "om KMO's te ondersteunen, economische bruggen te slaan en lokale kansen te grijpen.”

Geopolitieke context

Voor de MR is erkenning van Marokko's soevereiniteit over de Westelijke Sahara ook een garantie voor regionale stabiliteit. "In een geopolitieke context die wordt gekenmerkt door spanningen in de Sahel, speelt Marokko een sleutelrol in de strijd tegen terrorisme en extremisme en ontwikkelt het tegelijkertijd levensvatbare economische modellen. Ons voorstel maakt deel uit van een strategisch partnerschap", aldus nog El Boujdaini.

De tekst komt er nadat MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez midden mei Marokko heeft bezocht. In een video op Bouchezs sociale media, opgenomen in Marokko, kondigde hij aan dat hij wou dat België de soevereiniteit van Marokko over de Westelijke Sahara zou erkennen. De MR zou daarvoor ook een resolutie indienen in het federaal parlement.

De reis van Bouchez kwam er na andere bezoeken van MR-kopstukken aan het land, waaronder een opmerkelijke trip van Brussels MR-voorzitter David Leisterh en drie andere Brusselse parlementsleden naar de Westelijke Sahara in september 2022 op uitnodiging van Marokko.

Lees verder onder de video.

Maar de erkenning van Marokkaanse soevereiniteit over het gebied die de MR voorstaat is controversieel. De Westelijke Sahara is namelijk het toneel van een conflict dat speelt sinds er een einde kwam aan het Spaanse koloniale regime in 1975. Het gaat om een gebied met een oppervlakte van bijna negen keer België dat zo goed als volledig uit woestijn bestaat. Marokko beschouwt het woestijngebied, dat verder grenst aan Mauritanië, Algerije en de Atlantische Oceaan, als Marokkaans en heeft het na het einde van de Spaanse overheersing bezet.

Onafhankelijkheidsstrijd

Internationaal wordt de claim van Marokko niet overal erkend. De Verenigde Naties beschouwen het gebied sinds 1963 als een ‘Gebied dat zichzelf niet bestuurt’, op gelijke voet met Nieuw-Caledonië en Gibraltar. Al vijftig jaar woedt er een conflict tussen Marokko en de Polisario, een militaire onafhankelijkheidsbeweging die gesteund wordt door Algerije. Polisario heeft in 1976 in naam van de Sahrawi's, de oorspronkelijke bevolking van het gebied, de Sahrawi Arabische Democratische Republiek uitgeroepen. Bij het conflict tussen Polisario en Marokko vielen tussen 1975 en de wapenstilstand in 1991 zeker 9.000 doden, in 2020 laaiden de gevechten in het gebied kortstondig weer op.

Het conflict ligt erg gevoelig binnen de Marokkaanse gemeenschap. Veel Marokkanen beschouwen de grenzen van de Westelijke Sahara als een gevolg van Spaans en Frans kolonialisme. De regering in Rabat beschuldigt ook buurland Algerije van ongeoorloofde inmenging door hun steun aan de Sahrawi verzetsbeweging, de relaties tussen beide landen zijn erg slecht.

Intussen zijn steeds meer landen bereid om de Marokkaanse claim op het gebied ook officieel te erkennen, aangezien Rabat al vijftig jaar de controle heeft over het grootste deel van de Westelijke Sahara. Onder meer de Verenigde Staten erkenden op het einde van de eerste ambtstermijn van President Trump de soevereiniteit van Marokko over het gebied. Daarna volgden oud-kolonisator Spanje en ook Frankrijk.

Daarin spelen economische belangen een substantiële rol. Het gebied is belangrijk voor de Marokkaanse ontginning van fosfaat (voor kunstmest) en voor de kust bevinden zich rijke visgronden.

EU-rechtbank

Maar het Europees Hof van Justitie in Luxemburg heeft in 2021 geoordeeld dat de EU geen handelsverdragen kan sluiten met Marokko die betrekking hebben op de Westelijke Sahara zolang het conflict niet is opgelost. Volgens het hof zijn handelsafspraken tussen de EU en Marokko op het gebied van tariefpreferenties en visserij in strijd met het zelfbeschikkingsrecht van de oorspronkelijke bevolking van de Westelijke Sahara.

Marokko legde daarom in 2007 een plan op tafel dat de Westelijke Sahara een zekere autonomie verleent terwijl het toch Marokkaans grondgebied blijft. Het Verenigd Koninkrijk, een permanent lid van de VN-veiligheidsraad, noemt dat inmiddels, in juni 2025, "de meest geloofwaardige, levensvatbare en pragmatische oplossing", zei de Britse minister van Buitenlandse Zaken David Lammy zondag in Rabat, waar hij zijn Marokkaanse ambtgenoot Nasser Bourita ontmoette.

De Franstalige liberalen van MR willen nu dat België het voorbeeld van die andere landen volgt. MR-parlementsleden Amin El Boujdaini, Ismail Luahabi, Loubna Azghoud, Olivier Willockx, Ludivine de Magnanville en Hennan Oflu hebben daarvoor een resolutie ingediend in het Brussels parlement. Zowel El Boujdaini, Luahabi als Azghoud hebben Marokkaanse roots. Het is voorlopig onduidelijk of ze een meerderheid in het parlement kunnen overtuigen.

Kritiek

Bij critici klinkt dan weer het verwijt dat de MR met haar beleid rond de Westelijke Sahara vooral een opening wil maken naar kiezers met Marokkaanse roots in Brussel, kortom dat er electoraal opportunisme achter schuilt. Dat is opvallend, want dat is precies wat de MR al jaren verwijt aan de Brusselse PS.