109 kinderen groeien op in asielcentrum Molenbeek: 'Onze jongste is 5 dagen'

Onder de 350 asielzoekers bij Fedasil Molenbeek zijn er 109 kinderen. Voor het opvangcentrum is de opvoeding van kinderen een prioriteit geworden, terwijl dat bij de start in 2022 nog helemaal anders was.

Met een luchtkasteel, een Sumotapijt en een fietsparcours zijn er opvallend veel activiteiten voor kinderen tijdens de opendeurdag zondag van het Fedasil-centrum in Molenbeek (Sebrechtslaan). Dat is geen toeval. Onder de 350 asielzoekers die er verblijven, zijn er 109 kinderen, waarvan 54 jonger dan 6 jaar. Het opvangcentrum telde sinds de opening in maart 2022 al 46 geboortes, waarvan 25 alleen al vorig jaar en de laatste nog maar enkele dagen geleden.

De babyboom is illustratief voor de gedaanteverwisselingen die het opvangcentrum, in het voormalige rusthuis Home Sebrechts, sinds de opening heeft ondergaan. Het was aanvankelijk een tijdelijk transitcentrum voor vluchtelingen uit Oekraïne, maar werd - tot ergernis van titelvoerend burgemeester Catherine Moureaux (PS) - geleidelijk omgevormd tot een opvanglocatie voor asielzoekers uit andere landen.

"Toen we openden in 2022, vingen we 70 tot 80 procent alleenstaande mannen op. Vandaag is dat maar 20 tot 25 procent, omdat het beleid de toegang tot opvang voor die categorie beperkt", vertelt directeur Pieter Lauwaert. "Het overgrote deel van onze residenten zijn dus gezinnen. We zijn intussen met meer dan honderd kinderen, dat is enorm. Onze jongste bewoner is 5 dagen oud, onze oudste 74 jaar."

Fedasil Molenbeek is een opvangcentrum van de zogeheten tweede fase. De residenten komen er terecht na een eerste screening in het Klein Kasteeltje en blijven er in principe tot hun asielprocedure is afgerond. De 350 bedden zijn bijna altijd volledig bezet. Er zijn 47 nationaliteiten aanwezig, maar er verblijven geen Oekraïners meer. De huidige topnationaliteit is Guinee (41 asielzoekers), gevolgd door Congo, Palestina en Syrië. Er zijn geen niet-begeleide minderjarigen in het centrum.

Adjunct-directeur Laura Wauters toont tijdens een rondleiding hoe het opvangcentrum het starre gebouw zo kindvriendelijk mogelijk probeert te maken. Vrijwilligers hebben de ingezamelde kinderkledij zorgvuldig gesorteerd. "Vooral babyspullen zijn altijd welkom, want daar hebben we een tekort aan."

Een groot manco is het gebrek aan tuin of open ruimte in het voormalige rusthuis. Dat wordt opgevangen door ingerichte speel- en knutselruimtes en een indoor boks- en fitnesszaal voor de tieners.

Een van de zestig medewerkers bij Fedasil Molenbeek houdt zich exclusief bezig met schoolzaken. Want kinderen van asielzoekers zijn schoolplichtig zolang ze in België verblijven. Daarbij moeten de nieuwkomers meteen een belangrijke keuze maken: Nederlandstalig of Franstalig onderwijs?

Veel te lang wachten

De begeleidingstrajecten voor de jonge asielzoekers kunnen evenwel de harde realiteit niet verhullen: mogelijk zullen ze binnenkort België - in sommige gevallen het enige land dat ze kennen - weer moeten verlaten.

"Er mag evenwel geen twijfel over bestaan dat hun verblijf hier maar een tijdelijke fase is", benadrukt Wauters. "Bij de toekenning van een verblijfsvergunning verhuizen de residenten meteen, doorgaans naar een OCMW-woning. Bij een negatieve uitspraak worden ze gevraagd het Belgische territorium te verlaten. Onze taak is ze te helpen om hun weg te vinden in de Belgische samenleving en tools aan te reiken om autonomer te zijn, wat ook het eindresultaat van hun aanvraag is."

Een grote ergernis bij zowel asielaanvragers als hun begeleiders is de lange wachttijd voor het eindverdict. "Een verblijf bij ons kan variëren van enkele maanden tot soms zelfs meerdere jaren. Sommige kinderen zien we hier van jongsaf in het centrum opgroeien", zegt Wauters. Als hoofdoorzaak voor het lange wachten wijst ze op het personeelstekort bij het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen, dat de asielaanvragen analyseert.

Directeur Lauwaert zit op dezelfde lijn: "De realiteit is vaak: een jaar voor de asielprocedure en nog eens een jaar voor het beroep. Dan zitten we dus al aan tweeënhalf jaar vooraleer de aanvrager weet waar hij aan toe is. Als het beleid extra middelen zou voorzien voor de verwerking van de dossiers en die termijn kan verkorten naar drie maanden, dan zouden alle problemen rond de opvang van asielzoekers opgelost zijn."