Ook Israëlische Brusselaars protesteren elke dag: 'Kan niet zwijgen over genocide in Gaza'

Anderhalf jaar lang wordt elke avond om 19.00 uur stipt aan de Beurs geprotesteerd tegen de oorlogsmisdaden die plaatsvinden in Gaza. Sinds drie weken laat daar net voordien ook een opvallende groep meer en meer van zich horen. Een gezelschap dat sommigen er misschien het minst zouden verwachten: (ex-)Israëlische Brusselaars. “Of ik het nu wil of niet, ik blijf verbonden met Israël. Dat verplicht me om me uit te spreken”.

“Hoe beschamend, hoe kun je niet álles proberen om de genocide te stoppen? Ik denk dat dat onze absolute plicht is hier in Europa”, zegt Effi (54), uitkijkend over het Beursplein. Over een uur zal ze hier samen met andere (ex-)Israëlische Brusselaars samenkomen om zich uit te spreken tegen het Israëlische geweld in Gaza.

De protestactie vindt plaats net voor de dagelijkse pro-Palestijnse actie aan de Beurs. Hoewel ze een gelijkaardige boodschap uitdragen, worden de acties niet samen georganiseerd.

Effi sloot zich kort na 7 oktober aan bij demonstraties en andere protestacties die het Israëlische genocidale geweld veroordelen en solidariteit tonen met de mensen in Gaza. Enkele weken geleden besloot ze samen met een groepje andere (ex-)Israëliërs ook expliciet te spreken vanuit een gedeelde realiteit: een verleden in Israël.

Met protestbordjes waarop slogans staan als “Ik ben burger van een criminele staat, stop Israël” spreken ze zich expliciet uit tegen wat Israël aanricht in Gaza. “Eigenlijk loop ik liever niet rond met dit bordje, maar ik doe het toch omdat sommige mensen helaas alleen openstaan voor wat Israëliërs zeggen. Ik hoop dat zij zich nu de bedenking zullen maken: als zelfs Israëliërs zich uitspreken tegen de genocide, dan moet er wel iets aan de hand zijn”.

Brussel als nieuwe thuis

Effi belandde twee decennia geleden – eerder toevallig – in Brussel. Na omzwervingen langs andere Europese steden, besloot ze zich met haar partner hier te vestigen. Vandaag wonen ze nog steeds samen in Sint-Joost-ten-Node.

“Initieel was de keuze om Israël te verlaten geen politieke keuze", vertelt ze. "Ik voelde me onderdrukt in het land en vond er mijn draai niet, maar ik kon in het begin niet goed benoemen waarom. Het is pas door afstand te nemen van Israël dat ik het geheel kon overzien en inzag dat ik niet wilde terugkeren. De losse twijfels, irritaties en woede die ik altijd had gevoeld, hingen samen en waren verbonden met een bredere politieke context, waarin het Israëlische superioriteitscomplex, de bezetting en de militarisering een centrale rol spelen. Wegblijven uit Israël is dus wél een politieke keuze”, zegt Effi.

Ook Naama Shoshana Fogiel Lewin (28) ruilde zes jaar geleden Tel Aviv in voor Brussel. Vanaf haar tiende stond haar besluit al vast: ze wilde niet leven in een land dat in permanente staat van oorlog verkeert. Tijdens haar jeugd nam ze ook al deel aan projecten die Israëlische en Palestijnse burgers dichter bij elkaar moesten brengen, en Shoshana Fogiel Lewin paste voor haar legerdienst.

In plaats daarvan deed ze vrijwilligerswerk in Jaffa, waarna ze verhuisde naar Tel Aviv. Na een tijdje bij een tante in Parijs te hebben gewoond, belandde ze voor haar masteropleiding Dans in Brussel. Ook zij besloot te blijven. Sinds 2020 schrijft ze break-up letters aan Israël, een manier om zich af te scheuren. In september gaat ze met haar voorstelling, gebaseerd op deze brieven, in première in Amsterdam.

Hoewel ze naast de Franse, ook nog steeds de Israëlische nationaliteit bezit, noemt ze zichzelf ex-Israëlisch. Zich uitspreken tegen wat er gebeurt in Gaza, was voor haar dan ook vanzelfsprekend.

7 oktober

“Op de ochtend van 7 oktober 2023 gaf ik een pilatesles", legt Shoshana Fogiel Lewin uit. "Op dat moment woonde ik samen met een ander voormalig Israëlisch meisje. Toen ik thuiskwam, zeiden we meteen tegen elkaar: ‘Ze zullen iedereen vermoorden.’ Met ‘ze’ bedoelden we niet Hamas, maar de Israëlische regering. We wisten dat zij nu hun kans zouden grijpen om hun genocidale droom te verwezenlijken.”

Ook Maya Lerman (47) denkt er zo over. “Wat er momenteel gaande is, is genocide. Het is geen kwestie van links of rechts, of van pro-Israëlisch of pro-Palestijns zijn, maar van het meest fundamentele onderscheid tussen goed en kwaad”, zegt ze.

Lerman groeide op in een progressief huishouden in de buurt van Tel Aviv. Haar ouders ontmoetten elkaar in de protestbeweging tegen de bezetting en van jongs af aan ging ze naar protesten. Haar zevenenzeventigjarige moeder protesteert vandaag nog steeds tegen de Israëlische regering.

Ondanks haar jarenlange betrokkenheid bij de protestbeweging, was ook voor haar 7 oktober een kantelpunt. “Buiten Israël werd 7 oktober aan de wereld gepresenteerd alsof het volledig losstond van de context: dat mensen in Gaza al jaren in een openluchtgevangenis zonder rechten leven,” zegt ze. “Binnen Israël werd het gebruikt om Palestijnen en moslims te ontmenselijken. In het Israëlisch parlement werden ze menselijke dieren genoemd en werd gepredikt dat niemand in Gaza onschuldig was. Ik had nooit gedacht dat zulke dingen hardop gezegd zouden worden."

Verloren vriendschappen

Zowel Effi, Maya als Naama verloren mensen door de keuzes die ze maakten. Van vriendschappen die verwaterden na de middelbare school omdat de rest van de klas wel het leger inging, tot familieleden die ze niet de hand willen schudden op begrafenissen. De keuze die ze maakten, ligt delicaat.

“Iedereen die is opgegroeid in Israël, heeft de neiging om automatisch de pro-Israëlische kant te kiezen, uit patriottisme en loyaliteit,” zegt Maya. “En om mensen met een andere mening te zien als verrader. Dat moet veranderen, want het is zo fout. Het is emotionele terreur”.

“In Israël zijn burgers er om de staat te dienen, niet omgekeerd. Kritiek op de heersende ideologie wordt al snel als verraad of zelfhaat gezien. Daardoor trekken mensen met afwijkende standpunten zich vaak terug of vertrekken ze, in plaats van een echte oppositie op te bouwen”, vindt ook Effi.

Het heeft volgens haar ook niets te maken met verraad. "Ik kan gewoon de gedachte niet verdragen dat de samenleving waar ik vandaan kom dit doet. Dat maakt me geen zelfhater. Als je zoon een misdaad pleegt, of een familielid crimineel is en je zegt dat hij moet stoppen, dan is dat toch ook geen zelfhaat? Hoe dan ook blijf ik verbonden met Israël. Daarom zie ik het als mijn morele plicht om me uit te spreken”.