Vrederechters slaken noodkreet: 'Als er niets verandert, moeten we kantons sluiten'

In Brussel bestaat al jaren een tekort aan vrederechters. Als daar niet binnenkort een oplossing voor gevonden wordt, dreigen in september twee en mogelijk zelfs drie vredegerechten te moeten sluiten. Dit kan "dramatische gevolgen" hebben voor "de meest kwetsbaren in onze maatschappij," klinkt het in een noodkreet aan de bevoegde minster.

Anne Dessy, voorzitter van de Franstalige rechtbank van Eerste Aanleg, en Simon Cardon de Lichtbuer, voorzitter van de Nederlandstalige rechtbank van Eerste Aanleg, klagen de situatie dinsdag aan in een open brief. De brief werd verstuurd naar onder andere Justitieminister Paul Van Tigchelt (Open VLD).

De briefschrijvers herinneren eraan dat de problematiek niet nieuw is, ze hameren er al op sinds 2019. Inmiddels is het zo erg, schrijven ze, "dat er twee kantons, misschien zelfs drie, in september 2024 gesloten moeten worden." Meerdere vredegerechten hebben door de personeelsgebreken geen titularis of gedelegeerde plaatsvervanger meer. In september zou dat aantal zo hoog oplopen dat er een aantal zouden moeten sluiten. Het gaat om de kantons Brussel 3 en Brussel 4 en mogelijk ook Sint-Joost-ten-Node.

Die radicale beslissing willen de rechtbanken het liefst vermijden, daarom willen ze met minister Van Tigchelt op zoek gaan naar oplossingen. Een kantongericht sluiten, kan "dramatische gevolgen" hebben voor de rechtzoekende, herinneren de twee voorzitters, vooral voor "de zwaksten in onze maatschappij."

Problemen sinds de staatshervorming

Het gebrek aan vrederechters is een oud zeer. Volgens de briefschrijvers begonnen veel klachten na de laatste staatshervorming in 2014. In tegenstelling tot andere gerechtelijke arrondissementen heeft de wetgever toen besloten om voor de vredegerechten en politierechtbanken in het Brusselse arrondissement geen eigen voorzitters, ondervoorzitters, arrondissementeel hoofdgriffier of een eigen directiecomité in te stellen.

Momenteel wordt het beleid waargenomen door de voorzitters van de Franstalige en Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg. Ze nemen gezamenlijk beslissingen voor alle vredegerechten - dat wil zeggen 26 kantons - en afzonderlijk nemen ze beslissingen voor de politierechtbanken van Brussel FR, Brussel NL, Halle en Vilvoorde. Ze stellen dat de werklast "bijzonder problematisch" is voor hun gezondheid.

Het gebrek aan beleidsstructuren heeft nog meer gevolgen op de werkvloer, gaan ze verder. Doordat er vaak geen degelijke begeleiding is voor nieuwkomers, is de functie van vrederechter in Brussel voor velen onaantrekkelijk. Dat geldt zowel voor degenen die de functie zouden willen bekleden als voor plaatsvervangende vrederechters. Volgens de voorzitters hebben ze deze problemen meermaals aangekaart bij het kabinet, maar zijn hun vragen en voorstellen onbeantwoord gebleven.

"Net zoals de pers hebben wij pas vanavond de brief ontvangen via mail," reageert het kabinet van minister Van Tigchelt. "We geven hem tijdens de komende dagen zeker de aandacht die hij verdient."