Voorgevel Justitiepaleis tegen volgende zomer uit de steigers: ‘Huzarenstukje’

Sinds de start van de werken aan het Justitiepaleis verdwijnen de steigers stukje bij beetje. Tegen de zomer van 2026 moet de voorgevel volledig stellingvrij zijn, zo gaf federaal minister voor Gebouwenbeheer Vanessa Matz (Les Engagés) vrijdag aan. Al blijkt de einddatum van een volledig stellingvrij Justitiepaleis intussen wel verschoven van 2030 naar 2035.

Zaterdag kan het grote publiek een rondleiding krijgen op de werf van het Justitiepaleis tijdens Open Monumentendag. Een dag ervoor organiseerden de Regie der Gebouwen en de FOD Justitie alvast een eerste preview, om de vooruitgang van de werken te tonen.

Die gingen in 2023 van start, onder meer met de reiniging van de stenen en decoratieve elementen, de demontage van beschadigde stenen en een opknapbeurt voor het schrijnwerk. De voorbije maanden werd de rechterkant van de gevel, aan de Miniemenstraat, geleidelijk uit de steigers gehaald. Intussen is ook het rechtergedeelte van het peristilium, de zuilengalerij, gerenoveerd.

Verlopen de werken volgens plan, zou de volledige voorgevel opnieuw in volle glorie te zien zijn vanaf het Poelaertplein tegen de zomer van 2026. Een fijn vooruitzicht, zo klinkt het bij Vanessa Matz (Les Engagés), federaal minister voor het Gebouwenbeheer van de Staat. “Het is niet alleen een restauratieproject, maar ook een investering voor de burgers en in de rechtsstaat.”

Justitieminister Annelies Verlinden (CD&V) noemt het “een veelbelovende stap vooruit.” “Dit restauratieproject, hoe uitdagend ook, zal ons leiden naar een volledig hersteld monument dat klaar is voor vele generaties, en voor een moderne, toegankelijke en toekomstgerichte Justitie.”

Vijf ton

De werken gaan gepaard met complexe en uitdagende ingrepen. “Er is een groot verschil tussen bouwen en restaureren”, legt hoofdarchitecte Isolde Verhulst (PERSPECTIV) uit. “We moeten delen uitbreken van een gebouw dat al staat, zonder een instabiele situatie te creëren. Het zwaarste blok steen dat we vandaag vervangen, weegt vijf ton. Alleen het versterken van de steigers om die veertig meter hoog te krijgen, is logistiek en technisch gezien al een huzarenstukje op zich.”

Ook het vinden van het juiste historische bouwmateriaal en kundige steenkappers, vormt een uitdaging. “Gelukkig konden we, op één soort na, terecht in de groeves waar de oorspronkelijke stenen werden gehaald.” Die zijn onder andere afkomstig uit de Franse Bourgogne-streek.

In de volgende fase van de werken worden de sokkels van de iconische koepel onder handen genomen. Die restauratie zou gebeuren tussen eind 2026 en 2029. Enkele weken vertraging worden wel niet uitgesloten. “We zijn daarvoor deels afhankelijk van het weer, aangezien er enkele klimaatgevoelige ingrepen moeten gebeuren”, duidt Verhulst. Nadien zouden ook daar de steigers verdwijnen.

In de laatste twee fases worden de gevels langs de linker- en achterzijde van het Justitiepaleis gerestaureerd, en de binnenkoeren. Het doel is om alle gevelrestauraties af te ronden tegen 2035. Oorspronkelijk lag die einddatum wel op 2030, het 200ste levensjaar van ons land.

Binnenkant

Rest er nog de aanpak van het interieur van het gerechtsgebouw. Matz geeft aan dat de haalbaarheidsstudie voor dat project eind 2025 rond moet zijn. Dat moet op termijn een samenspel worden van erfgoed en een gemoderniseerde justitie. Eind dit jaar wordt ook een bijkomende studie georganiseerd, om te kijken of gerechtelijke diensten die momenteel in gehuurde gebouwen verblijven, terug naar het Justitiepaleis kunnen.

Ondertussen werd wel duidelijk dat de binnenkant aan een opknapbeurt toe is. Afgelopen weken nog spraken de magistraten van het Brusselse hof van beroep zich uit over een reeks waterlekken. Verlinden reageert daarop dat “de Regie der Gebouwen en FOD Justitie in tussentijd wel acute ingrepen ondernemen om de veiligheid van het personeel te vrijwaren.” Op een structurele herinrichting zal het wellicht nog even wachten zijn. “Dat wordt een kwestie van middelen en techniek.”

Een makkelijke opdracht wordt het alleszins niet. “Je kan bijvoorbeeld wel zeggen dat er zoveel vierkante meter beschikbaar is voor kantoren, maar je moet ook rekening houden met de huidige toegankelijkheidsnormen”, duidt Verhulst. “Het personeel moet op een veilige manier van en naar het kantoor kunnen gaan, zeker in geval van noodsituaties.”

Ook archieven kunnen niet eender waar geplaatst worden. “Er moet steeds gekeken worden dat het draagvlak van de vloeren geschikt is. Het wordt een gigantische puzzel, misschien nog meer dan voor de gevels. Tot op vandaag is het Justitiepaleis nog steeds het grootste gebouw van zijn soort ter wereld", weet de architecte.