Analyse

Zin en onzin van fusie politiezones: 'Neen, dat gaat niet ten koste van nabijheid'

Bram Van Renterghem
© BRUZZ
03/02/2025
Updated: 03/02/2025 19.48u

| Het crisiscentrum van Brussel Preventie en Veiligheid zorgt voor eenheid van commando, maar niet het hele jaar door.

De verplichte fusie van politiezones botst op hevige weerstand bij de Brusselse burgemeesters. Sommige bezorgdheden zijn terecht, andere weer niet, weet criminoloog Jelle Janssens (UGent), die onderzoek deed naar dergelijke fusies. "Een eengemaakte zone hoeft niet ten koste te gaan van de nabijheid. Maar: één zone aangestuurd door 19 burgemeesters? Dat is inderdaad een moeilijke spreidstand."

"Gelet op de territoriale verwevenheid van het Brussels Gewest, is er nood aan een eenduidig veiligheidsbeleid. We fuseren daarom de zes Brusselse politiezones tot één zone." Dat staat te lezen in het federaal regeerakkoord. De reactie van de Brusselse burgemeesters liet niet lang op zich wachten. Boris Dilliès (Ukkel) onthield zich op het toetredingscongres van MR.

De vier burgemeesters voor Les Engagés gingen uit protest niet naar hun toetredingscongres. En Fabrice Cumps (PS), burgemeester van Anderlecht, liet maandagochtend weten dat zo'n fusie de nabijheid van de politie aantast. "Vooral de centra zullen hiervan profiteren, terwijl de buitenwijken over het hoofd gezien worden", klinkt het bij de PS-burgemeester. "Daar zal de band tussen het korps en een bepaalde wijk onder lijden."

"De nabijheidspolitie zal het gelag zal betalen. Niet enkel ikzelf en collega-burgemeesters zijn hier trouwens tegen gekant. Ook een groep academici en de Procureur des Konings (Julien Moinil, red.) zijn geen voorstander van een fusie", aldus Cumps.

Brusselse burgemeesters verzetten zich tegen de fusie van de politiezones

Blik naar binnen

In werkelijkheid is de nieuwe procureur genuanceerder. "Ik heb geen filosofisch bezwaar tegen een fusie", zegt Julien Moinil aan L'Echo. "Maar zo'n fusie vraagt een inspanning van de agenten, die niet naar het terrein gaat. Dat terwijl we met alle drugsgeweld in een crisis zitten. Ik vraag me dan ook af of dit het goede moment is. Bovendien: een fusie zou helpen om de middelen te rationaliseren. Maar waar zijn de cijfers en de studies?"

Daar heeft de procureur een punt, aldus Jelle Janssens. Hij evalueerde tien gefuseerde politiezones in Vlaanderen. "De politie kijkt al die tijd intern", zegt hij. "En een fusie volledig doorlopen duurt algauw vijf jaar. Daarom moet je goed weten waar je naartoe wil. In dit geval wil de federale overheid naar één grote zone. Maar er is nog geen haalbaarheidsstudie, geen onderzoek naar de randvoorwaarden of naar de juiste methode om dat te doen."

'Je loopt het risico dat de burgemeesters hun eigen politie beginnen te creëren. Dat is gebeurd in Parijs. De burgemeesters vonden dat ze niet meer hun eigen ding konden doen en creëerden opnieuw een (wijk)politie. Dat is een reëel gevaar'

Jelle Janssens

Criminoloog

"Let wel: ik ben een grote voorstander van een fusie", gaat hij verder. "Het veiligheidsbeleid in Brussel is te versnipperd. Maar is één zone, en niet bijvoorbeeld drie zones het juiste antwoord? En hoe moeten de 19 burgemeesters die zone beheren? Dat zijn grote vraagtekens."

Aansturing

Die moeilijkere aansturing is alvast een groot bezwaar van PS-kopstuk Ahmed Laaouej: "Nu hebben burgemeesters een goed zicht op wat er leeft in hun gemeente, en staan ze in direct contact met de korpschef. Maar wat als er één grote zone komt? Dan moeten ze net als bij de slagerij een ticketje trekken eer ze aan de beurt komen."

Volgens Janssens zijn er oplossingen denkbaar. "Burgemeesters kunnen roterend voorzitter zijn, zoals dat nu al het geval is. Of de burgemeester van Brussel-Stad kan een permanente voorzitter zijn, terwijl de andere burgemeesters bevoegd zijn voor specialisaties zoals inbraak of bendevorming, een beetje vergelijkbaar dus met de rolverdeling in het schepencollege."

"Toch is het een spreidstand die moeilijk vol te houden valt", gaat hij verder. "Beter zou zijn om ook de gemeenten te fuseren. Of om die bevoegdheid bij de minister-president te leggen. Maar dat vereist een wetswijziging. Bovendien zouden de burgemeesters protesteren, want een flink pak van het geld voor de politie komt via de gemeente binnen."

"Je loopt ook het risico dat de burgemeesters hun eigen politie beginnen te creëren. Dat is gebeurd in Parijs. Daar heb je de Préfecture de Police de Paris (die wordt aangestuurd door Binnenlandse Zaken, red.). De burgemeesters vonden dat ze niet meer hun eigen ding konden doen en creëerden opnieuw een (wijk)politie. Dat is een reëel gevaar."

Over die aansturing, en de financiering, moet dus nog goed nagedacht worden. "Net daarom is onderzoek nodig", aldus Janssens.

Grootte

Laaouej heeft ook problemen met de schaalgrootte. “Het gaat dan om een korps dat moet instaan voor 1,2 miljoen mensen. Dat bestaat nergens anders in België.”

Dat klopt, maar in de rest van de wereld is het normaal. Zo staat de Politie Eenheid Amsterdam in voor ongeveer 900.000 mensen. Het korps telt om bij de 5.000 agenten, wat erg vergelijkbaar zou zijn met Brussel dat, als je de effectieve invulling van de korpsen optelt, op 5.558 manschappen uitkomt. In quasi alle andere grootsteden, van LA over Buenos Aires tot Bangkok, is er één korps.

De gewone politie, dus zonder burgerpersoneel.

Nabijheid

Maar het is Laaouej – en zowat alle andere burgemeesters – ook om de nabijheid te doen. "Die nabijheid valt weg als er één groot korps komt", zegt Laaouej.

Dat spreekt Janssens echter stellig tegen. "Uit onderzoek blijkt dat dit niet zo is, wel integendeel. In de 10 onderzochte fusies is er nadien een betere nabijheid en versterkte wijkwerking. Dit door, net als in Nederland, gebiedgebonden politiezorg (community policing, red.) aan te bieden. Of door projectmatig te gaan werken, waarbij er bijvoorbeeld teams zich specialiseren in intrafamiliaal geweld. Die expertise kan je vervolgens via de nabijheidspolitie inzetten in verschillende wijken. Dat doet de criminaliteitscijfers dalen."

De inplanting in de wijk blijft wel belangrijk. Maar uit datzelfde onderzoek blijkt dat commissariaten na een fusie vaak gewoon blijven bestaan, al was het maar om praktische redenen.

Eenheid van commando

"Maar het grote voordeel van zo'n fusie is eigenlijk de eenheid van commando", besluit Janssens. "Om dealers weg te krijgen zet de zone Zuid meer in op arrestaties, en de zone Hoofdstad-Elsene meer op het weghalen van infrastructuur. Dat maakt het moeilijk om een coherent verhaal te brengen."

Burgemeesters zeggen dat er al onder eengemaakt commando wordt samengewerkt, vorig jaar al 31 keer. "Maar die samenwerkingen hebben altijd iets vrijblijvends", zegt Janssens. Ter illustratie: aan het einde van de vorige legislatuur waren nog maar twee van de zes politiezones aangesloten op het gemeenschappelijke videoplatform.

"Echte eenheid met commando, met iemand die coördineert, verantwoording aflegt en een uniform beleid uitdraagt: dat kan alleen met een fusie."

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Brussel , Veiligheid , Brussel kiest: Kamer , federaal regeerakkoord , fusie politiezones , 19 burgemeesters

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni