Van den Brandt: ‘Burgers willen meedenken over het beleid'

Sinds zondag is ze de leading lady in de Nederlandstalige Brusselse politiek. Elke Van den Brandt (39) timmert aan een meerderheid die luchtkwaliteit, verkeersveiligheid en de strijd tegen armoede hoog in het vaandel draagt. Tegen eind deze week hoopt ze te weten met welke partijen ze in zee gaat.

De liberalen Guy Vanhengel en Sven Gatz zijn nog maar net de deur uit als we in het Brussels parlement aankomen, waar Van den Brandt en Arnaud Verstraete (tweede op de Groenlijst) hun gesprekken voeren. De groenen hebben deze dinsdag alle Nederlandstalige fracties uitgenodigd, op het Vlaams Belang na. Tegen eind deze week weten we wellicht met wie ze echt coalitiegesprekken begint.

Voor Van den Brandt, die nog nooit een uitvoerend mandaat had, is dit een nieuwe rol, die haar wel lijkt te liggen. “De kiezers hebben zin in een ommekeer en veel mensen willen meedenken over hoe ze de stad beter kunnen maken. Wij willen daaraan werken.”

Wat verraste u het meest aan de uitslag?
Van den Brandt: "Ik was vooral aangenaam verrast dat de groene golf zich heeft voortgezet. We voelden wel wat tijdens de campagne, maar toch. Verder werd de zetel voor Agora toch niet verwacht, gelukwensen aan Pepijn Kennis daarvoor."

"Als je het algemeen bekijkt, zie je dat de kiezer gekozen heeft voor een ommekeer. Mensen willen niet meer meer van hetzelfde. Ze willen trots zijn op hun stad en op een beleid met ambitie."

Groen zet zijn gestage groei voort en klimt nu boven de 20 procent. Ecolo daarentegen kent vaak een diepe val na regeringsdeelname. Wat is het succesrecept van Groen?
Van den Brandt: "We hebben heel erg ingezet op de uitbouw van onze basis. We willen op een andere manier aan politiek doen, in dialoog met mensen. Dus hebben we heel veel geïnvesteerd in een sterke vrijwilligerswerking en één-op-ééncontacten. Die mensen dragen je als politicus."

"Ecolo heeft ook zo’n netwerk, maar zit met een andere publieke opinie. Concrete verklaringen voor die schommelingen kan ik niet zomaar geven."

Er komen 50 procent Groenstemmen bij, goed voor bijna 5.000 mensen. Een idee van waar die stemmen komen? Anderstaligen die voor Groen stemden? Want ook het aantal stemmen op Vlaamse lijsten steeg plots enorm.
"Brussel is taalkundig aan het veranderen, dat zie je ook aan de taalbarometer. Er is steeds meer variatie en ons kiessysteem weerspiegelt dat misschien niet goed meer. Dat kan een stukje van de resultaatspuzzel zijn. Je ziet ook dat heel wat partijen de facto een tweetalige lijst neerleggen in een van de taalgroepen, zoals Agora of Be.one."

"Diep in ons hart zouden we met Ecolo samen ook graag een tweetalige lijst kunnen neerleggen. Je voelt bij de mensen in Brussel ook de vraag om de taalverschillen te overstijgen. Sommigen vrezen dat een tweetalige lijst ten koste gaat van de Nederlandstaligen. Maar de resultaten van Ecolo-Groen voor de gemeenteraadsverkiezingen tonen dat die niet gegrond is. Mensen vinden Brussel zo al complex genoeg, laat politici dan toch tenminste samenwerken."

Hier haalt Groen 20 procent, maar in Vlaanderen is dat amper de helft van die score. Hoe kan de partij daar in tijden van klimaatprotest maar anderhalf procent groeien?
Van den Brandt (toont een pijnlijke grimas): "Je ziet dat Groen het in veel steden goed doet, zeker als we daar ook verantwoordelijkheid nemen, zoals in Gent en Leuven. De potentiële groei zit in de niet-verstedelijkte gebieden. Klimaat is belangrijk, maar misschien dat mensen andere dingen belangrijker vinden. Neem het verhaal van de gele hesjes. We vinden dat hun bezorgdheden perfect verzoenbaar zijn met klimaatbeleid."

U kondigde al aan dat er gesprekken komen met iedereen en laat nergens blijken dat er een voorkeurscoalitie is. Terwijl iedereen verwacht dat het Groen, Open VLD en One.brussels wordt. Waarom zo voorzichtig?
"Deels is dat een kwestie van respect voor alle partijen. In een democratie praat je met elkaar en zo’n gespreksronde doe je ernstig."

Hoe autonoom beslist u over een coalitie? Stel dat Groen in Vlaanderen met N-VA in zee gaat – niet het meest waarschijnlijke scenario –, doet u dan hetzelfde?
"Het is niet de gewoonte om de regeringsvorming in Brussel te koppelen aan andere niveaus. De afgelopen jaren had je ook een aantal partijen die er op verschillende niveaus bij waren en toch botste het. Het belangrijkste zijn niet de partijen, maar partners die echt samen willen bouwen aan Brussel."

Open VLD-boegbeeld Guy Vanhengel leek in de campagne niet echt happig om met Groen te regeren. Hij vond het groene terugkoppelen en langzaam besluiten lastig. Jullie mobiliteitsstandpunten liggen ook wel wat uiteen. Is de partij wel een logische partner voor een regering?
Van den Brandt: "De campagne is de campagne, nadien praat je. Dan blijkt vaak dat er meer is dat partijen bindt dan ze scheidt."

Toont de uitslag dat Vanhengel een denkfout maakt? Dat er net een grote vraag is naar participatief besturen?
Van den Brandt: "Er zitten in Brussel in elk geval heel veel mensen klaar om mee na te denken. Als je naar de verkiezingsuitslag kijkt valt dat op: samen aan de stad werken, dat is volgens de manier om aan beleid te doen."

"Als je een beslissing neemt die gedragen is, dan zal die ook beter toegepast worden. Als je iets door de strot van mensen ramt, krijg je allerlei procedures. Terwijl de Gentse aanpak met veel wijkbudgetten en heel participatief beleid resultaten oplevert."

Als jullie met de liberalen in zee gaan, lijkt het nog niet duidelijk wie het kopstuk wordt. Guy Vanhengel, zijn kroonprins Sven Gatz of Els Ampe. Is dat niet vervelend? Hun profiel is niet meteen hetzelfde. Gatz is links-liberaal, Els Ampe stelt zich rechtser en meer pro-auto op.
Van den Brandt: "Het is aan de partijen om te zeggen wie minister wordt. Wij hebben dat bij Groen vooraf vastgelegd, ik neem aan dat de andere partijen die knoop ook wel zullen doorhakken."

Wat moet er absoluut in het regeerakkoord voor Groen?
Van den Brandt: "We hebben in de campagne zwaar ingezet op schone lucht, verkeersveiligheid en maatregelen tegen armoede. We voelen ook dat die thema’s heel hard leven. Kijk naar de burgercollectieven."

Kan u een concreet element geven?
Van den Brandt: "De plaats van de auto in de stad moet teruggedrongen worden. Dat levert schonere lucht én veiliger verkeer op. Concreter kan ik nu niet worden. Daarvoor moeten we eerst met de andere partijen praten."