Vorst: met vallen en opstaan

Vorst lijkt rijp voor een wederopstanding. In sommige wijken is al langer een nieuwe dynamiek voelbaar. Dankzij of ondanks het bestuur. Dat probeert nu ook in het centrum van de gemeente voor een nieuw elan te zorgen.

Wie alleen naar de statistieken kijkt, zou kunnen denken dat Vorst een doorsnee Brusselse gemeente is. Op het terrein vertonen de verschillende wijken echter grote contrasten. Laag-Vorst is van oudsher volks en industrieel. Een groot deel van de bevolking, vaak met migratieachtergrond, vecht er tegen achterstelling en uitsluiting. Het is een uithoek van de Brusselse armoedesikkel, waar ook Kuregem en Oud-Molenbeek toe behoren.

Hoog-Vorst daarentegen heeft een oudere en meer burgerlijke bevolking. De meer residentiële buurten leunen aan bij Ukkel en de betere wijken van Sint-Gillis. Een uithoek van het welvarende Brussel.

De twee werelden zijn van elkaar gescheiden door een stevige helling. Omdat die op veel plaatsen te steil was om te bebouwen, ontstonden hier het Dudenpark en het Park van Vorst. Het groen vormt een natuurlijke grens tussen arm en rijk en traditioneel wordt die barrière ook politiek vertaald. Beneden staan de socialisten sterk, boven zwaaien liberalen de plak. De strijd tussen beide formaties was in het verleden vaak bits.

Ondertussen heeft zich echter een derde wijkidentiteit ontwikkeld in de buurt van kunstencentrum Wiels. Mede door de nabijheid van het overbevraagde Sint-Gillis zoeken steeds meer gezinnen en hippe stedelingen hier hun heil. Het leidde ertoe dat ook de groenen een belangrijke politieke formatie werden.

Door een alliantie aan te gaan met Ecolo slaagde PS-kopstuk Magda De Galan erin om in 2006 de burgemeesterssjerp te heroveren, ten koste van het liberale stemmenkanon Corinne De Permentier. In 2012 hield De Galan het voor bekeken en haar opvolger Marc-Jean Ghyssels zette de coalitie voort. Om meer stabiliteit te brengen nam hij ook Défi (toen nog FDF) mee in het bad.

Vorst kende inderdaad de meest rustige legislatuur sinds lang, mede omdat de oppositiepartijen CDH en MR snel onthoofd werden. De Permentier werd zwaar ziek en bij de humanisten gooide boegbeeld Catherine Van Zeeland ontgoocheld de handdoek in de ring.

Te rustig misschien wel, want vriend en vijand erkennen dat de coalitie moeite had om uit de startblokken te schieten. Hoewel de meerderheid voor een groot stuk dezelfde was, zaten er een pak nieuwe mensen in het college, onder wie de burgemeester. In eerste instantie was het dus aftasten.

Het speelt ook mee dat Vorst het financieel niet breed heeft. De gemeente moest bijvoorbeeld de hulp inroepen van het gewest omdat Audi door een financiële constructie geen onroerende voorheffing meer moest betalen. Een aderlating van 1,8 miljoen euro. Het leidde tot enkele weinig populaire fiscale maatregelen zoals een hogere onroerende voorheffing en een taks op nachtwinkels.

Stadsvernieuwing

Ondertussen kwam de ploeg op dreef en werden wel heel wat initiatieven genomen. Zo wordt eindelijk werk gemaakt van de langverwachte stadsvernieuwing rond het Sint-Denijsplein, in het centrum van de gemeente. De verkommerde Abdij van Vorst krijgt mede door de inbreng van Europees geld een nieuwe bestemming als cultuurpool, met onder meer de bestaande muziekacademie en een nieuwe (Franstalige) bibliotheek. Via een wijkcontract wordt ook de openbare ruimte in de buurt aangepakt. De renovatie van het gemeentehuis, in statige art deco, is ondertussen redelijk gevorderd.

Al die grote projecten zullen echter maar hun beslag krijgen in de volgende legislatuur.

De burgemeester denkt dat de dynamiek in Sint-Gillis, die ondertussen de Wielswijk bereikt heeft, over enkele jaren ook Sint-Denijs zal bereiken. Een bescheiden avondmarkt (op dinsdag) en de komst van een coöperatieve voedingswinkel zijn voorlopig echter de enige tekenen van vernieuwing in de buurt. De traditionele zaterdagmarkt en de plaatselijke winkels kwijnen ondertussen verder weg. De meerderheid is er ook nog niet uit welke plaats de auto nog krijgt op het nieuwe Sint-Denijsplein.

De trage besluitvorming wordt toegeschreven aan het groot aantal actoren rond de tafel (verschillende gewestelijke instanties, MIVB enzovoort, red.), maar heeft ongetwijfeld ook te maken met de groeiende spanningen tussen meerderheidspartijen PS en Ecolo.

Rond twee belangrijke dossiers kwam het zelfs tot een open conflict in de gemeenteraad. Zo werd een omstreden nieuw reglement van interne orde voor gemeentescholen gestemd met een alternatieve meerderheid, zonder Ecolo en met MR. Het bewuste reglement omvatte onder meer een bijzonder strenge aanpak van laatkomers. In één (Franstalige) school zette dat de verhoudingen tussen directie, leerkrachten en ouders zodanig op scherp dat de situatie nog altijd verziekt is.

Een ander twistpunt was het beheer van het OCMW. Voorzitter Stephane Roberti (Ecolo) kwam onder vuur te liggen voor vermeende onregelmatigheden binnen de administratie en excessieve uitgaven. De partij bleef hem echter altijd steunen en maakt hem zelfs lijsttrekker in 2018.

Stembusgang

Hoe liggen de kaarten nu voor de aankomende stembusgang? Veel zal afhangen van de MR. De liberalen zijn al een hele legislatuur op zoek naar een nieuwe adem. Volgens een insider is gemeenteraadslid Gauthier Lambeau een potentiële burgemeester in spe, maar hij is waarschijnlijk nog te onbekend om potten te breken in 2018. Toveren de liberalen tegen dan nog een wit konijn uit de hoed? Of waagt Corinne De Permentier zich aan een comeback? De voormalige burgemeester is genezen verklaard en schijnt achter de schermen nog altijd de touwtjes in handen te hebben.

Bij CDH wordt de jonge Laurent Hacken lijsttrekker. Hij ontpopte zich in de gemeenteraad tot het meest vinnige lid van de oppositie. Burgemeester Ghyssels heeft ondertussen echter al duidelijk gemaakt dat hij liever niet in zee wil met de humanisten sinds partijvoorzitter Benoît Lutgen afgelopen zomer de Franstalige politiek op zijn kop zette. “Nu CDH op andere niveaus niet wil weten van PS, is een samenwerking in de gemeente uitgesloten,” klinkt het.

Over Ecolo blijft Ghyssels op de vlakte, maar er is in elk geval geen voorakkoord om, indien mogelijk, verder te doen met dezelfde ploeg. De burgemeester voelt waarschijnlijk meer voor een nieuwe coalitie met de stille kracht Défi en een gehavende MR. Het zijn twee formaties waar Ghyssels zelf een verleden heeft. Binnen de PS behoort hij dan ook tot de centrumvleugel van zijn voorbeeld Charles Picqué, voormalig minister-president en sinds mensenheugenis burgemeester van Sint-Gillis in coalitie met de MR.

Als de liberalen opnieuw uitpakken met De Permentier, dreigt Ghyssels wel zijn sjerp te verliezen. Zij haalde in 2012 duizend voorkeursstemmen meer. Ondertussen kan Ghyssels waarschijnlijk wel rekenen op een bonus als burgemeester. Het is ook nog koffiedik kijken of de PTB één of twee zetels kan afsnoepen van de socialisten. Dat zou ook de linkse krachten binnen de PS opnieuw op het voorplan kunnen brengen.

Bij Ecolo houdt eerste schepen Jean-Claude Englebert het voor bekeken en ruilt boegbeeld Evelyne Huytebroeck de rol van lijsttrekker voor lijstduwer. Desondanks zijn de groenen ambitieus. Ze willen verder klimmen tot voorbij 20 procent – de vorige keren haalden ze rond de 18 – en hopen zo incontournable te worden. De positie van burgemeester is voor hen echter geen prioriteit. “Wij willen vooral een zo progressief mogelijke coalitie, waarin wij onze waarden terugvinden,” zegt lijsttrekker Stephane Roberti. De groenen willen inzetten op zachte mobiliteit, met het oog op de problematische luchtkwaliteit in de gemeente, meer transparantie en participatie, met onder meer een burgerbudget.

De kloof tussen burger en politiek is inderdaad een probleem, vindt Luckas Vander Taelen. "De gemeente heeft totaal geen voeling met de moderne, internationale grootstad," zegt de opiniemaker en voormalige schepen van Nederlandstalige Aangelegenheden in Vorst. "De mensen leven in een andere wereld dan de Franstalige politici, die alleen met zichzelf bezig zijn."

Met andere woorden: als de gemeente een nieuwe dynamiek kent, is het eerder ondanks dan dankzij het bestuur. Het is afwachten of de volgende bestuursploeg de vernieuwing kan doortrekken.

Nieuwe Nederlandstalige school in zicht

De grootste verwezenlijking voor de Nederlandstaligen in Vorst is een nieuwe school. De bouw ervan is echter nog niet begonnen en ook de locatie ligt niet voor de hand.

De school komt op de site Divercity, achter het kunstencentrum Wiels, en vervangt het bestaande schoolgebouw van basisschool De Puzzel. De nieuwe school zal 250 plaatsen hebben. “De verhuizing betekent ook een uitbreiding en die is nodig, want de school barst uit haar voegen,” zegt schepen voor Nederlandstalige Aangelegenheden Jutta Buyse (SP.A).

De bouw van het nieuwe schoolgebouw laat echter op zich wachten. Er is nog geen vergunning. Het openbaar onderzoek moet eerst nog worden overgedaan. “We vonden dat het effectenverslag onvoldoende was uitgewerkt,” aldus Buyse. “Een van de problemen was dat het niet in het Nederlands beschikbaar was.”

Daarnaast baart ook de gekozen locatie kopzorgen. De school komt tussen twee spoortaluds. Daarom is extra akoestische isolatie nodig. Bovendien ligt er al een nieuwe speeltuin voor. Die zal de toegang tot de werf bemoeilijken. De totale kosten worden geraamd op bijna 10 miljoen euro. Ruim de helft daarvan komt van de Vlaamse Gemeenschap, de rest betaalt de gemeente.

Daarnaast zette Buyse in op culturele initiatieven zoals Supervlieg, een kinderkunstenfestival in het Park Van Vorst. Het kwam tot stand in samenwerking met tal van verenigingen en buurgemeente Sint-Gillis.

Buyse heeft geen ambitie om zichzelf op te volgen. Ze vindt het schepenambt niet meer te combineren met haar job als vicevoorzitter van de Europese federatie van loterijen. Fatima Abbach wordt het nieuwe boegbeeld voor SP.A. Zij is onder meer bekend van de Diwan Awards (die succesvolle Belgen van Marokkaanse afkomst in de kijker zetten, red.) en wil vooral inzetten op de jeugd. “De gemeente moet veel meer luisteren naar de jongeren,” zegt Abbach, die in principe een mooie plaats krijgt op de lijst van de burgemeester. “We moeten weten wat hun verwachtingen zijn en wat hen dwarszit.”

Ook bij andere Vlaamse partijen worden nieuwe, jonge kandidaten klaargestoomd. Bij CD&V treedt Emmanuel Boodts in de voetsporen van de overleden Jos Claes. “De voorbije legislatuur zijn toch kansen gemist, voor een nieuwe Nederlandstalige kinderopvang in het kader van een van de wijkcontracten bijvoorbeeld,” zegt Boodts. “Ook jammer dat er geen plaats was voor een Nederlandstalig initiatief in het abdijproject. Ten Weyngaert doet het goed en zou wel een bijhuis kunnen gebruiken.”

Bij Open VLD geeft Mireille De Winter-Corteville de fakkel door aan een jonge ploeg met Alexander Billiet als voorzitter. “Wij willen een beter beheer van de financiën,” zegt hij. “De gemeente schrijft soms al inkomsten in die er dan niet blijken te zijn, of ze gaat aankloppen bij Audi, terwijl we de aanwezigheid van zoveel werkgelegenheid toch moeten koesteren.” Behalve beter bestuur is ook het aanzwengelen van de economische dynamiek een belangrijk punt.

Nieuwe bedrijven

“Vorst heeft de ruimte om nieuwe kmo’s en bedrijven aan trekken,” aldus Billiet, die rekent op een plaatsje op de MR-lijst, net als oudgediende Camille Rongé. Die is ondertussen bijna halverwege de tachtig, maar wil opnieuw opkomen als onafhankelijke.

Voor Groen zal Kris Vanslambrouck opnieuw op de lijst van Ecolo staan. Met de vijfde plaats op de lijst heeft hij deze keer ook zicht op een zitje in de gemeenteraad of in het college.