Mogelijke ratingverlaging: een rem op de formatie of net een katalysator?

Al maanden hangt de mogelijke ratingverlaging voor het Brussels Gewest door Standard and Poor's als een schaduw boven de vrijwel geblokkeerde politieke toestand van het Gewest. De uitspraak van het ratingbureau wordt vrijdag verwacht en dat lijkt een mogelijke reden dat er de afgelopen weken nauwelijks schot kwam in de initiatieven die zowel MR als PS hebben gelanceerd. Anderen suggereren dat een ratingverlaging als een katalysator zou kunnen dienen en een 'sense of urgency' zou creëren waarbij bepaalde veto's zouden kunnen sneuvelen.

Een ratingverlaging heeft financiële gevolgen voor een overheid, aangezien geld lenen hierdoor duurder wordt, omdat er hogere rentes zullen worden doorgerekend. In maart 2024 verlaagde Standard and Poor's (S&P) de rating van het Brussels Gewest al van AA- naar A+. Het bureau vond dat Brussel een 'sterke' in plaats van 'zeer sterke' capaciteit heeft om zijn verplichtingen na te komen. Als reden werd verwezen naar het begrotingstekort dat de komende jaren hoger zou zijn dan verwacht en naar de schuldgraad die verder zou stijgen.

Aangezien het Brussels Gewest sinds de verkiezingen van juni 2024 nog altijd zonder regering zit en een doorbraak er niet meteen lijkt aan te komen, is het verplicht om met voorlopige twaalfden te werken. Dat betekent dat er maandelijks niet meer mag uitgegeven worden dan 1/12de van de oorspronkelijke begroting 2024. Aangezien die begroting al vrij zwaar verlieslatend was, neemt het tekort enkel toe. En een regering in lopende zaken heeft, vooral als die geen meerderheid meer heeft in het Brussels Parlement zoals de regering-Vervoort, geen instrument om extra besparingen door te voeren. Daarom lijkt een nieuwe ratingverlaging in de lijn der verwachtingen te liggen.

Ontslagnemend minister-president Rudi Vervoort (PS) zei eind april nog dat een ratingverlaging volgens hem nog kon vermeden worden: "Kijken we naar het niveau van de financiële markten, dan zien we dat de Brusselse schuldgraad als stabiel kan worden beschouwd. We moeten nu een signaal uitsturen naar de financiële wereld dat we een duurzaam traject voor het gewest kunnen aanhouden."

Onzekerheid

Maar zijn minister van Begroting en Financiën Sven Gatz (Open VLD) liet meteen weten zijn optimisme niet te delen. Hij wees er tegelijk wel op dat de impact van een ratingverlaging beperkt zal blijven omdat er sinds begin dit jaar al voor 1,4 miljard aan langetermijnfinanciering is afgesloten tegen een vaste rentevoet en er daarnaast kortlopende posities verlengd zijn.

De onzekerheid heeft volgens Gatz dus betrekking op de transacties die dit jaar nog moeten worden afgesloten. Het gaat om beperkte langetermijntransacties en de vernieuwing van kortlopend papier. Maar daar zal de invloed van de marktomstandigheden op het moment van hun afsluiting meer spelen dan de eventuele ratingverlaging, meent de Open VLD'er.

Gatz wijst er wel op dat een ratingverlaging een impact kan hebben op de rentevoeten van de kortlopende schuld en de langlopende schuld met variabele rentevoeten voor het betrokken jaar. Hoe groot die impact kan zijn, hangt onder meer af van de hoogte van die rentevoeten.