PS sleutelt in alle luwte aan linkse meerderheid, met PTB/PVDA als grillige factor

Terwijl David Leisterh (MR) op een volgend voorstel kauwt om zijn formatiebeproeving nieuw leven in te blazen, werkt de PS achter de schermen volop aan haar linkse meerderheid. Het blijft uitkijken naar de ware intenties van zowel de PS als de PTB/PVDA en de houding van Vooruit en de groenen, maar momenteel doet geen enkele partij de deur dicht voor onderhandelingen.

Het lijkt de PS menens met haar linkse meerderheid met PTB/PVDA, Ecolo, Groen, Team Fouad Ahidar en Vooruit. “De contacten worden voortgezet”, klinkt het officieel bij de PS. In dit stadium wil de partij er verder niets over kwijt.

Bij enkele protagonisten vangt onze redactie wel op dat PS-kopman Ahmed Laaouej deze week bilaterale gesprekken plant. Een nieuwe vergadering met alle partijen staat voorlopig nog niet op het programma.

De contacten in de komende dagen moeten duidelijk maken of die zinvol is en vooral: of er binnenkort van echte onderhandelingen sprake kan zijn. Laaouej ziet 21 juli immers als deadline voor zijn links experiment.

Minstens de schijn

Al lijkt de PS er alles aan te doen om de perceptie te creëren dat het niet zomaar om een experiment gaat. Dat valt ook uit de taal van de politieke rivaal af te leiden. Zowel MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez als Brussels kopstuk David Leisterh waarschuwde in verschillende mediapassages de voorbije weken voor het in hun ogen dieprode gevaar waar de PS op broedt.

Uiteraard willen de Franstalige liberalen de linkse meerderheid in diskrediet brengen nog voor echte onderhandelingen van start gegaan zijn. “Bouchez doet er alles aan om de PTB/PVDA weg te zetten als gevaarlijk en extremistisch, zo hoopt hij links te verzwakken”, denkt een Brussels parlementslid.

Tegelijkertijd lijkt de MR in de coulissen van de Brusselse politiek te hebben opgevangen wat ook onze redactie verneemt: dat de PS niet bezig zou zijn met een schijnmanoeuvre. De Brusselse afdeling neemt zo'n onuitgegeven linkse meerderheid momenteel bloedserieus. Uiteraard is minstens de schijn van sérieux politiek gezien logisch.

All-in

Bronnen geven verschillende redenen om uit te gaan van oprechtheid achter de demarche. De PS neemt het de MR kwalijk dat ze maar geen afstand wil nemen van de N-VA, terwijl er geen Franstalige en bijgevolg geen globale meerderheid is om met de partij van premier Bart De Wever in zee te gaan.

Laaouej en co vergeten daarbij wel dat de Vlaamse meerderheid met Groen, N-VA, Open VLD en Vooruit nog altijd de enige is waarrond een akkoord bereikt is en dat het de PS was die weigerde om zich daarbij neer te leggen.

Maar: nu de liberale familie ook na de veto’s van Ecolo en Défi de N-VA niet lost, is een linkse meerderheid volgens de PS de enige optie die nog overblijft.

Ook Les Engagés maakt zich zorgen. De herhaalde oproepen van de centristen aan de liberalen om de N-VA te lossen, lijken erop te wijzen dat de partij van Yvan Verougstraete zich realiseert dat PS-kopman Ahmed Laaouej all-in gaat met zijn linkse coalitie. In recente peilingen doet de PS trouwens haasje-over met de MR, wat aan de Keizerslaan een signaal is om door te zetten met de progressieve powerplay.

Bijna-identitair

De PS gebruikt niet alleen het argument dat de liberalen zichzelf buitenspel zouden zetten. Zelf ziet de partij de ideologische samenhang tussen de zes partijen als belangrijke troefkaart. En, niet onbelangrijk: ze beschikken over een meerderheid in beide taalgroepen en in het parlement. De eerste vergadering die Laaouej inlaste in het kader van zijn 'progressieve' meerderheid, was ook de eerste sinds de verkiezingen waarbij een meerderheid rond de tafel zat op basis van een nota en een budgettair traject.

Er speelt ook een bijna-identitair verhaal mee. De partijen die straks mogelijk aan tafel gaan zitten om te onderhandelen, vinden elkaar in een visie waarbij het gewestelijke statuut van Brussel volop beschermd blijft.

Dat is zeker voor de Franstalige partijen die betrokken zijn, maar ook voor Groen, een visie die in schril contrast staat met de voogdijretoriek van Bouchez of de IMF-uitspraak van De Wever - waarop, jawel, meteen felle kritiek kwam van PS, PTB/PVDA en Ecolo.

Met links beleid in Brussel willen die partijen een antwoord bieden op het besparingsbeleid van de Arizona-regering, maar groeit ook het risico dat de tegenstellingen tussen het federale en het Brusselse niveau pijnlijk versterkt worden. De vraag is of zo’n constellatie bij dossiers zoals de fusie van de politiezones voldoende raakvlakken zou vinden om de nodige samenwerkingen met de Arizona-regering tot een goed einde te brengen.

Daarbij werkt het initiatief van de PS de ongeziene polarisatie tussen de socialisten en liberalen in Franstalig België in de hand. Zeker omdat de MR, wat betreft pakweg werkgelegenheid en veiligheid, N-VA-recepten als lichtend voorbeeld ziet en daar soms nog een rechtse schep bovenop doet. De militanten van beide partijen lusten elkaar rauw.

Na haar consolidatie in het parlement en de machtstoer na de lokale verkiezingen, beschouwt de PS Brussel daarentegen als linkse vesting, als ‘Gallisch dorp’ dat een dam kan opwerpen tegen de verrechtsing in Europa. Mogelijk mikt de PS op een plan waarin ze als gezicht van het Brussels verzet tegen rechts beleid op federaal en Waals niveau (waar de MR en Les Engagés samen regeren) weer zieltjes kan winnen in 2029.

Vooruit

De komende dagen en weken is het vooral uitkijken naar de houding van Vooruit. Volgens sommige bronnen is het ondenkbaar – als het zover zou komen – dat voorzitter Conner Rousseau een doorbraak in de tot dusver dramatische formatie zou blokkeren omdat zijn Brusselse afdeling in zee zou gaan met de PTB/PVDA.

De PS heeft immers een stevig drukkingsmiddel in handen: ze bepaalt over het lokale lot van Vooruit in de Brusselse gemeenten. Daarbij zouden de Franstalige socialisten Vooruit verder kunnen sparen in hun federale oppositie, wat vandaag al wat het geval is.

Het zou een exponent zijn van de lage interesse van Vlaamse partijvoorzitters in de Brussels politiek: Vooruit die er alles aan doet om de communisten uit lokale besturen te houden in Vlaanderen, maar vervolgens geen graten ziet in een samenwerking met de partij van Raoul Hedebouw in de Brusselse gewestregering.

De Smedt en Laaouej

Naast de opstelling van Vooruit blijft de PTB/PVDA zelf als een mistwolk boven de slaagkansen van zo’n linkse regering hangen. Het was Brussels voorzitter Giovanni Bordonaro die oorspronkelijk bij BRUZZ al zelf de deur leek dicht te doen voor bestuursdeelname. “We zijn niet verkozen om te snijden in openbare diensten”, klonk het.

Bij de communistische kopvrouw in het Brussels parlement viel een andere toon te horen. Françoise De Smedt zette bij BX1 de deur weer op een kier en zei dat een “vorm van begrotingsevenwicht” nodig is, maar niet op de kap van de werkende mens.

Daarin vindt ze Laaouej, die niet aan de levenskwaliteit van de Brusselaar wil raken. Beide partijen willen niet alleen naar besparingen, maar ook naar inkomsten kijken om de Brusselse begrotingsput te dempen. Of het totaalplaatje voldoende is om het gewest weer financieel gezond te maken, is een ander paar mouwen.

Parlementaire geflirt

“De PS zegt inderdaad dat ze niet wil besparen op de openbare diensten voor de Brusselaars, maar dat doet ze in lopende zaken al”, relativeert een bron bij de PTB/PVDA. “Maar goed: we zijn nu wel aan het nagaan wat ons verbindt, waar er openingen zijn. En, laten we niet vergeten: het water staat de Brusselaar aan de lippen. De bevolking, ons sociaal weefsel, bedrijven en verenigingen smachten naar een regering.”

Ook door het parlementaire geflirt zijn de banden tussen beide kampen aangehaald. “Ja, we zijn de voorbije maanden naar elkaar toegegroeid”, klinkt het bij de communisten.

“Als het gaat over de resolutie voor Palestina of de huurwet, bijvoorbeeld. We vinden dat Brussel ondergefinancierd is en dat we een sociaal antwoord moeten bieden op de maatregelen die Arizona voor Brussel in petto heeft.” Ook de lokale samenwerkingen in Molenbeek en Vorst hebben de relatie tussen beide partijen versterkt.

Liever communisten

In Vorst zitten ook de groenen mee aan de knoppen. Opvallend genoeg weerklonk bij sommigen binnen de ecologische familie de voorbije dagen meer kritiek op het linkse initiatief dan vanuit Vooruit. Niet alleen omdat de groenen zich vragen stellen bij de voornemens van de PTB/PVDA rond de begroting, maar ook omdat ze nog steeds vinden dat de MR en de PS elkaar in de ogen moeten kijken.

Ook het recente verleden speelt zijn rol. De groene familie is niet vergeten hoe de PTB/PVDA tekeerging tegen het mobiliteitsplan Good Move. “Toch denk ik dat we daar in een heel negatief daglicht geplaatst zijn, terwijl zowat alle partijen vinden dat er iets moet veranderen aan Good Move”, klinkt het bij de PTB/PVDA.

Tegelijkertijd mag de vernieuwingsoperatie van Ecolo niet uit het oog verloren worden. De Franstalige groenen hadden na de verkiezingsopdoffer resoluut hun zinnen gezet op oppositie op alle niveaus. Brussel kan daar nu toch een uitzondering op vormen. Een bron binnen de PS zegt dat “de slaagkansen van deze coalitie meer van de bereidwilligheid van Ecolo dan die van de PTB/PVDA afhangen”.

Op een ledenvergadering afgelopen donderdag zette de Brusselse afdeling alvast het licht op groen om op z’n minst verder te gaan met gesprekken in het kader van de linkse meerderheid.

Dat is vooral een belangrijk signaal omdat Brussels kopstuk Zakia Khattabi dezelfde week de deur nog dichtgooide voor een coalitie waarin Ecolo zou besturen met de liberalen en de N-VA. Die keuze kan intern op veel steun rekenen. Zowel de partijtop als de basis kiest liever voor de communisten dan voor de partijen van Bouchez en De Wever.

Bij Groen vallen dan weer de twijfels rond de ernst van de opdracht te noteren. Ook daar heerst argwaan tegenover de intenties van de PS en de PTB/PVDA. Tegelijkertijd lijkt de kans klein dat Elke Van den Brandt stokken in de wielen zou steken van een uitweg uit de formatie-impasse.

Strak geregisseerd

Tegelijkertijd is ook de PTB/PVDA zelf op haar hoede voor ‘meesterstrateeg’ Ahmed Laaouej.

“Niemand kan in zijn hoofd kijken. We weten niet wat hij oprecht van plan is. Hoewel we elkaar beter begrijpen, is er geen sprake van blind vertrouwen. De PS blijft een machtspartij die de machinerie van buiten kent.”

“De PTB/PVDA zal daarentegen alleen in een regering stappen als we geen jojobewegingen moeten maken, zoals Ecolo in de vorige legislatuur. We zullen onze rekening moeten maken", luidt het.

Bovendien is de partijstructuur van de communisten strak geregisseerd en heerst het vermoeden dat de machtige partijtop de historische stap om mee te besturen als puntje bij paaltje komt zal dwarsbomen. Een mogelijk regeerakkoord goedkeuren, zou bij de PTB/PVDA sowieso pas mogelijk zijn na een langdradig intern proces. Ook dat weet de PS maar al te goed.

Theater

Het kan dus zomaar dat de PS opnieuw de gelegenheid creëert om de PTB/PVDA weg te zetten als onverantwoordelijk terwijl ze zelf de indruk wekt dat het niet aan haar gelegen heeft. Dat de populaire voorzitter Raouel Hedebouw dan kop van Jut is, is mooi meegenomen voor de PS.

Het doet denken aan 2019, toen Elio Di Rupo (PS) onderhandelingen met Hedebouw op touw zette met het oog op de vorming van een Waalse regering. De meeste watchers gaven zo’n regering geen schijn van kans. De PS betreurde nadien dat het niet gelukt was, bij de PTB/PVDA spraken ze van theater. Niemand kan goed inschatten of dat scenario straks herhaald wordt.

Bij de PS staan de violen alvast gelijkgestemd. Zelfs ontslagnemend minister-president Rudi Vervoort (PS) doet zijn duit in het zakje tijdens een gesprek met RTBF dat vandaag verscheen. Daarin kwam het electoraat van de PTB/PVDA aan bod, dat Vervoort omschreef als proteststemmers uit dichtbevolkte Brusselse wijken.

"Het is nodig om aanwezig te zijn in de wijken, wat we doen met de PS, zonder hetzelfde populistische discours in de marge te hebben als de PTB, en dat is eigenlijk ingewikkelder. En dan moet je op een gegeven moment de PTB aan de macht brengen en je realiseren dat die partij gebaseerd is op een hoop gebakken lucht.”

Electorale schade

Zo lijkt het wel alsof de PS de PTB/PVDA mee in bad zou willen nemen om ervoor te zorgen dat ze niet meer kan opzwepen langs de zijlijn, om de partij weer met haar voetjes op de grond te zetten in de hoop ze electoraal schade toe te brengen.

Dat is misschien ook de tactiek tegenover het onervaren Team Fouad Ahidar. Laaouej wil in 2029 niet alleen stemmen wegkapen bij de communisten, maar vreest ook dat Ahidar dan helemaal incontournable wordt. En waar kan Laaouej beide concurrenten beter in de hand houden dan in de regering?

Voor Leisterh zou het alvast een gitzwart scenario zijn: het Brussels MR-boegbeeld is door zijn verhuis naar het gemeentehuis van Watermaal-Bosvoorde uit het Brussels parlement verdwenen. Als Leisterh het niet tot minister-president schopt, belooft de weg naar de verkiezingen van 2029 voor hem eindeloos te worden.