In The Africans, a radio play in three acts ensceneert de Rwandees-Nederlandse kunstenaar Christian Nyampeta een radiofonisch hoorspel met sleutelscènes uit The trial of Christopher Okigbo, een roman van de Keniaanse schrijver Ali A. Mazrui.
Kunstenaars uit Afrika en de Afrikaanse diaspora, onder wie Otobong Nkanga, lenen hun stem aan 'The Africans'.
'The Africans': afrofuturistisch radiotheater over een tragische held
Christian Nyampeta (1981) kwam in 1999 van Rwanda naar Nederland, waar zijn werk nog altijd gesteund wordt door het Mondriaan Fonds. Na een doctoraat in de beeldende kunsten aan Goldsmiths, University of London, verhuisde hij naar New York, waar de Art Prize Future of Europe-winnaar van 2019 nu een tentoonstelling in het Guggenheim voorbereidt. Aan die expo zal ook een publiek project verbonden zijn, want de kunstpraktijk van Nyampeta verbindt voortdurend film, beeldende kunst, design, theorie en de uitwisseling van teksten en ideeën in speciaal gecreëerde, collectieve educatieve contexten. Zo was zijn werk al te zien op de expo Risquons-tout in Wiels en initieerde hij een jaar lang de École du soir/The Poet School bij het Kunstenfestivaldesarts.
After-Africa
Voor het radiohoorspel The Africans baseert Nyampeta zich op de sciencefictionroman The trial of Christopher Okigbo van de Keniaanse filosoof en schrijver Ali A. Mazrui uit 1971. In die roman komt de bij een auto-ongeluk om het leven gekomen radiopresentator Hamisi terecht in het hiernamaals After-Africa. Daar moet hij optreden als 'raadsman der Verlossing' in een proces tegen Christopher Okigbo. De Nigeriaanse dichter Okigbo (1932-1967) is een historische figuur die op jonge leeftijd overleed op het slagveld tijdens de Biafraanse onafhankelijkheidsoorlog in Nigeria. In het oneindig elastische Grote Stadion van After-Africa, moeten de Ouderen des Oordeels voor miljoenen aanwezigen nagaan of Okigbo het recht had om zijn individuele burgerlijke engagement boven zijn universele plicht als artiest te stellen.
De Nigeriaanse dichter en vrijheidsstrijder Christopher Okigbo, op wiens leven 'The Africans' is gebaseerd.
Nyampeta: “Volgens de aanklagers was het leven van Okigbo op aarde een contradictie, omdat de dichter universeel heldendom verwarde met parochiaal martelaarschap. Toen duizenden dichters, artiesten en performers uit heel Afrika en de diaspora in Dakar verzamelden voor het eerste World Festival of Negro Arts in 1966, kreeg Okigbo daar de eerste prijs als dichter en was hij een universele held die met zijn kunst alle grenzen overschreed. Maar volgens de aanklagers verwierp hij die positie door een jaar later te sterven op het slagveld van de Biafraanse oorlog, wat volgens hen van parochiaal of tribaal martelaarschap getuigde.”
Lofi futurisme
Nyampeta las het boek van de Keniaanse filosoof over de Nigeriaanse dichter toen hij voor het eerst sinds lang weer in Rwanda was. Het liet hem niet meer los. “Het boek is wat uitleggerig en traditioneel gegenderd, waardoor het vrouwen niet de plaats geeft die hun toekomt, maar ik werd aangetrokken door de manier waarop het tijd verdraait en samenbalt, zodat een enorme reeks mensen die in verschillende tijden leefden, samenkomt.
Het futuristische van de roman zit niet in technologische innovatie, maar in de tijdloze postnationale dialoog die erin gecreëerd wordt.” Zo krijgt het boek een pan-Afrikaanse en afrofuturistische inslag. “Ik gebruik de term niet vaak, maar voor mij is afrofuturisme denken aan een toekomst waarin het historisch formeel geafrikaniseerde subject, dat zo lang onderdrukt, verhandeld, gekoloniseerd, bespot en vermoord is, opnieuw voluit en onbeperkt kan floreren. Dat het zich geen zorgen hoeft te maken over racisme, politie, paspoorten en visa, ook in eigen land.”
Dat de kleindochter van Okigbo verbonden bleek aan Wiels, waar ik mijn voorstel lanceerde voor dit al zo lang gekoesterde project, sloeg mij met verstomming
Verder gaat de vraag of een kunstenaar ook een soldaat kan zijn ook over de rol en de gevolgen van de acties die een mens of een kunstenaar onderneemt. “Zo stel ik mijzelf de vraag hoe andere artiesten na mij over mijn houding en rol als kunstenaar en als mens zouden kunnen oordelen. Zo wil ik werken aan de toekomst door cycli van onderdrukking te helpen doorbreken.”
Dochter en kleindochter
Voor het radiohoorspel doet Nyampeta een beroep op diverse artiesten, zoals Phindile Dube, Prince Joshua Botongore, Moya Michael, Otobong Nkanga, Mohamed Toukabri, Appau Jnr Boakye-Yiadom en componist Julien Simbi. Een wel heel speciale stem is die van Obi Okigbo, de dochter van Christopher Okigbo en de moeder van Sofia Dati, die werkt bij… Wiels.
Nyampeta: “Dat de kleindochter van Okigbo verbonden bleek aan het centrum voor hedendaagse kunst waar ik mijn voorstel lanceerde voor dit al zo lang gekoesterde project, sloeg mij met verstomming. Ik zal nooit vergeten hoe Sofia Dati plots glimlachte toen ik het onbewust over haar grootvader had. Die connectie over generaties heen was al een thema van het project, nu is het ook meer dan fictie. Dat Obi Okigbo zijn gedichten voorleest, is heel intiem.”
THE AFRICANS, A RADIO PLAY IN THREE ACTS
> 30/4, www.wiels.org
Lees meer over: Expo, kunstencentrum WIELS
