39 sites in Brussel met potentiële PFOS-vervuiling

Er zijn in het Brussels Gewest 39 sites waar PFOS-vervuiling mogelijk is. Dat zegt Leefmilieu Brussel op basis van een eigen studie uit 2013. Of er ook PFOS in de bodem van die 39 sites is, is wel niet zeker. Leefmilieu Brussel wil de studie actualiseren.

Volgens Leefmilieu Brussel zijn er geen PFOS-verwerkende bedrijven in Brussel. Het gewestelijke milieuagentschap baseert zich daarvoor op de wettelijke meldingsplicht. Wie PFOS gebruikt, moet dat namelijk melden aan de overheid, en dat is in Brussel nog niet gebeurd. Wel heeft Leefmilieu Brussel 39 bedrijven geïdentificeerd waar mogelijk PFOS gebruikt wordt. “Het gaat om metaalverwerkende bedrijven, bedrijven die fotogevoelig materiaal verwerken en bedrijven die bezig zijn met brandbestrijding”, legt woordvoerster van Leefmilieu Brussel Pascale Hourman uit.

De lijst van die bedrijven komt echter uit een studie uit 2013. Leefmilieu Brussel heeft toen een rondvraag gedaan bij bedrijven die potentieel PFOS gebruikten. “Geen van die bedrijven heeft toen gemeld dat ze PFOS gebruikten. Er is ook geen enkel bedrijf dat een aanvraag had ingediend om PFOS te mogen gebruiken. Andere pistes die mogelijk tot de identificatie van vervuilde sites kunnen leiden hebben geen resultaten opgeleverd, maar het onderzoek gaat verder”, aldus Hourman.

‘Bekijken of PFOS-analyse nodig is’

Gezien de actualiteit - vooral in Vlaanderen is er de laatste tijd veel te doen over PFOS-vervuiling - wil Leefmilieu Brussel de studie uit 2013 actualiseren. Daarvoor zal ze opnieuw een rondvraag doen. Wanneer dat zal gebeuren, is nog niet duidelijk. “We willen nagaan of de lijst van sites uitgebreid moet worden, wetende dat de procedures in die sectoren geëvolueerd zijn en er nieuwe chemische bestanddelen op de markt zijn gekomen”, zegt Hourman. “Intussen heeft de wetenschap ook duidelijk gemaakt dat PFOS nefast is voor de gezondheid.”

Toch gaat Leefmilieu Brussel niet proactief op zoek naar PFOS-vervuiling. Staalafnames op de 39 sites staan bijvoorbeeld niet op het programma. Net dat is waar natuurkundige en 'PFOS-activist' Thomas Goorden voor pleit. Bovendien blijkt uit de rondvraag uit 2013 dat niet alle bedrijven ook geantwoord hebben op de vragen van Leefmilieu Brussel. Van de 39 gecontacteerde bedrijven, hadden slechts zestien bedrijven laten weten dat ze geen PFOS gebruikten. Toch luidde de conclusie toen: geen PFOS in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

“Als de lijst is aangevuld, gaan we bekijken of PFOS-analyses nodig zijn op alle sites in kwestie”, aldus Hourman. Voorlopig zal de bodem van een site slechts geanalyseerd worden op zogenaamde sleutelmomenten. “Het gaat bijvoorbeeld om de verkoop van een terrein of de stopzetting van een activiteit. Dan zullen experten bodemstalen analyseren op de aanwezigheid van PFOS en andere polluenten.”

'Geen PFOS-activiteit in Brussel'

De vraag blijft of Brussel niet proactiever op zoek moet naar PFOS-vervuiling. Voor een reactie daarop was Brussels minister van Leefmilieu Alain Maron (Ecolo) niet bereikbaar. In Vilvoorde komt er wel een bodemonderzoek op 58 sites waar PFOS-vervuiling niet uitgesloten kan worden. “De bodemvervuiling die in Antwerpen ontdekt werd (PFOS is in grote hoeveelheden aanwezig op de voormalige 3M-site in Zwijndrecht, nvdr.) heeft te maken met een historische, industriële activiteit”, laat Maron wel weten via zijn woordvoerder. “Zulke activiteiten hebben in Brussel niet bestaan.”

De Brusselse minister laat daarnaast weten dat er gewerkt wordt aan strengere regels rond PFOS en de bredere groep van forever chemicals PFAS, waartoe ook PFOS behoort. Voor PFOS in de bodem zijn er momenteel geen normen in Brussel. In het Brusselse besluit zullen de Europese normen worden opgenomen. Verder werkt Brussel aan een lijst van good practices voor experts die zich bezighouden met bodemverontreiniging. Het Brussels Gewest zal ook kijken naar de ervaringen in Vlaanderen.

Wateronderzoek

Eerder was al gebleken dat PFOS aanwezig is in de Brusselse waterlopen. Vooral in de Zenne in Anderlecht werden te hoge PFOS-concentraties aangetroffen in baars. “Maar overal - in de Zenne, de Woluwe en het kanaal - liggen de PFOS-gehaltes onder de norm die wijst op een gevaar voor het visbestand op korte termijn”, aldus de woordvoerder van minister Maron. “Maar op lange termijn is er wel een gevaar en dat is iets om zich zorgen over te maken.”

Maron wijst erop dat oppervlaktewateren in Brussel grotendeels van buiten het gewest komen, en dat er extra onderzoek nodig is naar de oorzaak van de vervuiling. Leefmilieu Brussel en de Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer zullen alvast samenwerken om de controles op PFOS-concentraties in de oppervlaktewateren te versterken. Zij zullen onder meer onderzoek voeren aan de waterzuiveringsstations. De bedoeling is dat de aanwezigheid van PFAS in die stations geanalyseerd wordt.

Tenslotte is het de bedoeling dat de aanwezigheid van PFOS en de bredere groep PFAS in het drink- en grondwater systematisch gecontroleerd wordt. Daarvoor wacht Brussel nog op richtlijnen van de Europese Unie. “De gemeten concentraties PFOS in het grond- en drinkwater liggen ver onder de Europese normen”, laat Maron wel nog weten via zijn woordvoerder. Die Europese norm bedraagt honderd nanogram per liter per individuele PFAS (de groep bestaat uit meer dan vierduizend verschillende chemische stoffen, waarvan PFOS er eentje is). Volgens Vivaqua is de hoeveelheid PFOS in het Brusselse leidingwater nooit boven twee nanogram per liter gestegen.