Tunnel van vijf kilometer en zeven nieuwe stations: bouwaanvraag Metro 3 ingediend

De bouwaanvraag voor metro 3 is ingediend. Tegen 2030-2031 moet er een metro rijden van Bordet (Evere) naar Albert (Sint-Gillis). Beliris, het federaal samenwerkingsakkoord tussen Brussels Gewest en de federale overheid, heeft de aangepaste plannen voorgesteld in het gemeentehuis van Schaarbeek. Symbolisch, want ook daar zal een nieuw metrostation komen.

De kogel is door de kerk. Beliris heeft de bouw- en milieuaanvraag voor metro 3 ingediend. Over enkele weken start het openbaar onderzoek.

Het zijn aangepaste plannen die rekening houden met de maar liefst 1.200 opmerkingen van de effectenstudie die in juli 2021 is afgerond. “De meeste van die opmerkingen hebben we ook geïntegreerd in de aangepaste plannen,” zegt CEO van Beliris Cédric Bossut.

Het gaat vooral om bijkomende maatregelen die de duurzaamheid moeten bevorderen: het opvangen van regenwater en de opwekking van energie. Daarnaast is ook meer rekening gehouden met de toegankelijkheid voor mensen met een beperkte mobilteit. Er is tot slot ook bekeken hoe de metrostations het best in de openbare ruimte geïntegreerd kunnen worden. Daarvoor is al druk overlegd met de lokale besturen.

Beliris, het Brussels Gewest en de MIVB zijn er zich van bewust dat de impact zowel van de werf als van het uiteindelijke resultaat in de openbare ruimte groot zal zijn, “maar dat moet in balans worden gelegd met de onmiskenbare voordelen van deze metro,” zei federaal minister Karine Lalieux (PS) bevoegd voor Beliris op de persconferentie.

Brieuc De Meeûs, CEO van de MIVB, benadrukte nog eens de noodzaak van de nieuwe metrolijn nu steeds meer mensen van het openbaar vervoer gebruik maken. “Onze metro- en tramlijnen raken verzadigd.”

Tunnel

Het hele opzet van metro 3 is bekend. Er zal vanaf Bordet een tunnel worden gegraven van 5 kilometer op een diepte van 20 à 30 meter. Die tunnel zal zeven nieuwe metrostations verbinden van Bordet in Evere, tot aan het Noordstation. Beliris doet dit met een tunnelboormachine die meteen de tunnel graaft, de aarde afvoert en de betonnen koker bouwt met een diameter van 9 meter. Dat gebeurt de klok rond en zeven dagen op zeven, à rato van 15 meter per dag. Snel dus, en met relatief weinig impact voor de stad.

Vooral bij de bouw van de (erg diepe) stations komt nog heel wat kijken, omdat die vanuit de bovengrond moeten worden gebouwd. Ze moeten ook goed in het stadsweefstel geïntegreerd worden met telkens metroingangen voor grote reizigersstromen en liften. Verder is ook de intermodaliteit cruciaal zodat er snel van metro op tram, trein, bus of fiets gestapt kan worden.

Bordet wordt de terminus van de nieuwe metrolijn. Die wordt zo goed mogelijk aangesloten op de S-lijn van de NMBS, de tram en de bus. In de toekomst komt daar ook de tram naar de luchthaven van Zaventem bij. Het station zal onder het bestaande treinstation worden gebouwd. Beliris gaat ervan uit dat dit 2.500 voetgangers extra zal opleveren die vervolgens hun weg zullen verderzetten met fiets, wagen of openbaar vervoer

Wat verderop bouwt Beliris op het terrein van de MIVB een gloednieuwe stelplaats voor de nieuwe metrovoertuigen.

Het station Vrede komt aan het Vredeplein, waar de muziekacademie van Evere gevestigd is. Beliris wil er met het nieuwe metrostation de handel nieuw leven inblazen. Het station krijgt een extensief groendak en fotovoltaïsche panelen.

Vijfhonderd meter verder, in de Frans Verdonckstraat, waar vandaag moestuintjes zijn, komt het station Linde. Beliris heeft een station getekend in de vorm van een grote serre, dat verwijst naar het landbouwverleden van Evere.

Over het station Riga in Schaarbeek klonk in het verleden flink wat gemor omdat het het historisch karakter van de Rigasquare zou aantasten. Beliris heeft een nieuw ontwerp waarbij de metrotoegang dieper ligt zodat de visuele storing beperkt blijft. Het station komt achter de kerk van Helmet en is een extra troef voor de handel op de Helmestesteenweg. Er komt in het station een fietsparking voor 90 fietsen en bakfietsen. Opmerkelijke bomen die voor het station moeten wijken zullen verplaatst worden.

Het station Verboekhoven heeft de grootste impact op de buurt omdat het deels in een binnenblok wordt gebouwd. Er moet ook een brug gebouwd worden om het station aan te sluiten op de Voltairelaan. Het station komt op de plek van de Lidl in de Waelhemstraat. Die zal worden afgebroken. Het metrostation heeft een mutilmodaal voordeel met het nabijgelegen Verboekhovenplein (tram 92, bus 59) en komt ook uit op de Lambermontlaan, waar het aansluit op tram 7. Opmerkelijk: daar zullen de gelijkvloerse verdiepingen van twee neoklassieke herenhuizen worden omgevormd tot een ingang van het metrostation. Als dat niet lukt zullen er nieuwe woningen worden gebouwd. De groene ruimte rond het station zal niet toegankelijk zijn voor het publiek, zodat de buurtbewoners er geen overlast van kunnen ondervinden.

En dan is er nog Collignon, een metrostation voor het gemeentehuis van Schaarbeek. Dat historische plein zal helemaal heringericht moeten worden na de bouw van het station. Het plein wordt autovrij en krijgt een hergroening met een dubbele rij bomen voor een symmetrisch perspectief op het beschermde gemeentehuis. De metrolijn sluit er aan op tram 92.

Het laatste nieuw te bouwen station is dat van Liedts. Daar is nu al de ondergrondse technische installatie van Sibelga verplaatst om ruimte te maken voor het nieuwe metrostation. Liedts is vandaag een intermodaal knooppunt met de trams 25, 62 en 93. Het is tegelijk ook een druk plein. Beliris zal van de gelegenheid gebruik maken om dat plein, dat vandaag chaotisch oogt, te verbeteren. De metroingangen komen centraal met daarop aangesloten een bovengrondse publieke ontmoetingsruimte.

Rijdt de metro in 2031?

Dit alles is niet meteen voor morgen. Een station bouwen kost al gauw twee jaar tijd, de metrotunnel graven drie jaar. Er is een testtijd van 18 maanden nodig voor de metro écht kan rijden. De bouwvergunning moet nog worden afgeleverd, en de openbare aanbestedingen nog worden gelanceerd. Cédric Bossut (Beliris) mikt daarom op 2030-2031. In 2012 kopte Bruzz nog dat de metro al in 2023 zou rijden. De aanleg heeft dus sowieso fors vertraging opgelopen.

En dan is er nog de financiering. Het stuk Noord-Bordet wordt geraamd op 1,5 miljard euro. De omvorming van de premetro van Noord naar Albert op nog eens 600 miljoen. Er moeten ook nieuwe metrostellen worden gekocht (200 miljoen euro). In totaal is dat al gauw 2,3 miljard euro.

Begroting

Minister van Financiën Sven Gatz (Open VLD) waarschuwde een tijd geleden dat die bedragen niet voor eeuwig buiten de begroting kunnen worden gehouden. Hij deed het voorstel om vanaf 2024 het volledige Beliris-bedrag (125 miljoen euro per jaar) aan de metro te spenderen. “En dan nog zullen we er niet komen,” zei hij toen.

Zowel federaal minister van Beliris Karine Lalieux (PS) als Brussels mobiliteitsminister Elke Van Den Brandt (Groen) ontkende niet dat de investeringen voor de metro fors snijden in de openbare financiën maar wilden op de persconferentie niet op het voorstel van Gatz reageren om het volledige Belirisgeld aan de metro te spenderen. “Beliris is een project van de federale regering en het Brussels Gewest. In 2024 zullen die samen bekijken in welke projecten Beliris investeert. Maar metro 3 zal wel degelijk gefinancierd worden,” zei Lalieux.