Belgische prinses wil standbeelden van Leopold II weg uit straatbeeld

Prinses Esmeralda, een tante van koning Filip, wil dat België zijn koloniale geschiedenis kritisch onder de loep neemt. Ze wil dat de standbeelden van haar familielid Leopold II en andere kolonisatoren worden weggehaald. De geschiedenislessen over die periode moeten worden herbekeken, en België moet na formele excuses voor de wreedheden uit het verleden gesprekken rond compensaties opstarten.

Dat schrijft de prinses in een opiniestuk in The Brussels Times.

Esmeralda (65) is een van de drie kinderen die wijlen koning Leopold III had met zijn tweede vrouw, prinses Lilian. Ze is op die manier een halfzus van koning Albert II en een tante van koning Filip. De prinses, die met haar Hondurese man en hun kinderen in Londen woont, staat bekend als voorvechtster van vrouwenrechten en is klimaatactiviste – zo werd ze in 2019 samen met haar dochter een tijdje administratief aangehouden bij een sit-in van klimaatbeweging Extinction Rebellion.

In juni 2020 zei Esmeralda al tegen de Franstalige publieke omroep RTBF dat ze een probleem had met de wandaden die in Congo begaan werden ten tijde van de Belgische kolonisatie. "Ik denk dat het heel belangrijk is dat we het probleem van de excuses aankaarten," zei ze toen. "Daar is nooit echt over gedebatteerd. Om komaf te maken met dit pijnlijke verleden is het belangrijk dat de Europese landen en België in het bijzonder hun verantwoordelijkheid erkennen en hun excuses aanbieden."

De prinses gaf bij die gelegenheid ook voor het eerst haar mening over de aanwezigheid in het straatbeeld van haar familielid Leopold II. "Dat er standbeelden van kolonisatoren zoals Leopold II bestaan, maakt deel uit van de witte hegemonie. De hele publieke ruimte is ingenomen door standbeelden van kolonisatoren, of bijvoorbeeld slavenhandelaars in het Verenigd Koninkrijk. Voor minderheden is dat zeer pijnlijk want er is geen weerwoord, geen standbeeld voor de slaven of gekoloniseerden."

In een opiniestuk in het jongste magazine van The Brussels Times gaat de prinses dieper in op dat thema. Ze schrijft dat het neerhalen van standbeelden van koloniale symbolen nog maar een eerste stap is. Ze herhaalt dat België zich ook moet excuseren voor de wreedheden die in het koloniale tijdperk begaan zijn, de geschiedlessen over die periode moet herbekijken, en gesprekken rond herstelbetalingen moet opstarten.

Esmeralda komt terug op die kwestie omdat ze vindt dat ze door haar familiebanden een grote verantwoordelijkheid heeft om zich uit te spreken over die kwestie. "Ik sluit me aan bij het groeiend aantal Belgen die dit taboe doorbreken. De woede jegens die standbeelden is onmiskenbaar. Waarom zouden gekleurde mensen vertrouwen moeten hebben in dezelfde autoriteiten die de monumenten van kolonisatoren en slavenhandelaars hebben gehandhaafd?"

'Standbeelden allemaal voor mannen'

"We moeten de koloniale standbeelden neerhalen. Ze brengen een eerbetoon aan die mannen, en ja het waren allemaal mannen, die witte racisten die dood en verderf hebben gezaaid in zo veel landen in Afrika, Azië en Amerika."

Koning Filip betuigde bij de herdenking van de zestigste verjaardag van de onafhankelijkheid van Congo zijn uiterste spijt over de gebeurtenissen in het verleden. In het federale parlement werd een commissie rond dat verleden opgezet. Ook vanuit het Brussels parlement werd een werkgroep opgezet rond dekolonisering van de openbare ruimte in de stad. De conclusies van de 16 experts in die werkgroep worden over afzienbare tijd verwacht. "Belangrijke stappen," zegt Esmeralda, "maar nog niet genoeg."

"Onze laatste taak is praten over compensatie. Een moeilijk gesprek, maar dat moeten we voeren als we ons verleden onder ogen willen zien. Er zijn verschillende manieren, maar we zouden kunnen beginnen met een billijk wereldhandelssysteem om de ontwikkelingslanden te helpen, en de kwijtschelding van de schulden van voormalige kolonies."

Rechtzetting: in een eerdere versie van dit artikel stond dat Leopold II een voorouder was van prinses Esmeralda. Dat klopt niet. Ze stamt af van prins Filips, de broer van Leopold II.