In 1996 was de vereniging Pétitions-Patrimoine helemaal alleen in de overlegcommissie om de Citroëngarage te behoeden voor de sloophamer. Het werd een overwinning voor de vzw. In het gebouw huist vandaag Kanal. Maar de vereniging Pétitions-Patrimoine zelf gaf er in 2018 de brui aan: “De promotoren winnen geld, en het is Brussel dat verliest.”
© Photonews
| De oude Citroëngarage, gered door de burger, nu kunstencentrum Kanal.
Reeks
De lege doos: het petitierecht, tussen burgers en gebouwen
Wat zegt de wet juist en wie diende hem in?
De Wet: 'De regering kan de beschermingsprocedure instellen op verzoek van een vereniging die de handtekeningen ingezameld heeft van honderdvijftig personen.'
Ingediend door regering-Picqué I
Sinds In 1993 werd de eerste versie van het petitierecht ingevoerd, wat werd overgenomen in 2004 in het Brussels Wetboek voor Ruimtelijke Ordening (BWRO), en aangepast in 2009 en in 2017.
Huidig bevoegd minister: Pascal Smet
Het petitierecht van burgers voor de bescherming van onroerend erfgoed is bijna net zo oud als het Gewest zelf. In de eerste regering werd het petitierecht al ingevoerd: “Het was een zeer goed middel voor burgers om hun regering te dwingen iets te ondernemen,” zegt Antoine Boucher, een van de vroegere sterkhouders achter Pétitions-Patrimoine. “Met 150 handtekeningen konden we de regering verplichten tot een onafhankelijk onderzoek door de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen naar de erfgoedwaarde van een gebouw. Tot dat onderzoek was afgelopen werd iedere ingreep 'on hold' gezet.”
“Politici moesten ons dan wel serieus nemen. Legden ze een petitie zomaar naast zich neer, dan trokken wij naar de Raad van State. Zo hebben we het art-nouveauhuis van architect Paul Hamesse op de Tervurenlaan kunnen redden.”
“Waar erfgoed daarvoor een zaak van burgers en politici was, verwerd het na 2009 tot een pion in politieke spelletjes en identitaire kwesties.”
Maar in 2009 was het gedaan. Onder toenmalig minister van Patrimonium Emir Kir (PS) ging het van een verplichting voor de regering naar een vrijwillige keuze. Kir verdedigde die beslissing door met de vinger te wijzen naar de verenigingen die van de petitie gebruikmaakten: “De petitie is te vaak een laatste redmiddel geworden om een vastgoedproject tegen te houden, dat kan niet de bedoeling zijn,” zei Kir daar toen over tegen BRUZZ.
Die opmerking van Kir toont volgens Boucher wat er mis is met de huidige regelgeving. “We laten de vrije markt spelen. Economische belangen gaan boven erfgoed, en in het beste geval zullen we een boekje maken en een paar mooie foto's nemen.” Maar dat is niet het enige probleem. “Waar erfgoed daarvoor een zaak van burgers en politici was, verwerd het na 2009 tot een pion in politieke spelletjes en identitaire kwesties.”
Boucher verwijst daarmee naar het politiek getouwtrek rond het Legermuseum in 2017. Het museum werd toen bedreigd met sluiting door een tekort aan suppoosten en budget. Die besparingen kwamen van het federale niveau, waar toenmalig minister Steven Vandeput (N-VA) aan de knoppen zat. Volgens Philippe Close (PS), toen schepen van Toerisme, was er sprake van een “opzettelijke strategie” bij de N-VA om nationale instellingen “beetje bij beetje droog te leggen om de ontmanteling en verhuis van bepaalde collecties naar Vlaanderen makkelijker te maken”.
Brussels parlementslid Isabelle Pauthier (Ecolo) herinnert zich nog hoe onroerend erfgoed de gemoederen kon bewegen, van haar tijd bij Atelier de Recherche et d'Action Urbaines (ARAU). “Als we daar iets rond deden, kregen we altijd veel reacties binnen, meer dan bij eender welk ander onderwerp.” Pauthier wil vandaag niet ingaan op de bevoegdheid van haar collega in de meerderheid, staatssecretaris Pascal Smet (one.brussels), maar ze ziet wel opties voor de toekomst: “In het regeerakkoord is er sprake van een veelheid van participatieve trajecten die eventueel de leemte in de wet rond het petitierecht kunnen opvangen.”
Antoine Boucher ziet het minder rooskleurig in: “Zelfs gebouwen die niet gesloopt werden, zoals de Citroëngarage, wachten nog steeds op een status die hen beschermt. Soms wordt er in de plaats van een bescherming een voorwaarde in de vergunning ingeschreven, maar die voorwaarden zijn veel makkelijker om te omzeilen. Er is geen hefboom meer om de media, de politiek of de juridische wereld te dwingen om te luisteren, en het is Brussel dat uiteindelijk verliest.”
De lege doos
BRUZZ pluist wekelijks de wetboeken uit op zoek naar de meest opvallende of redeloze regelgeving.
Lees meer over: Brussel, Politiek, De lege doos, beschermingsprocedure, Pétitions-Patrimoine, petitierecht, erfgoed
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.