Armoede blijft stijgen: ‘Federaal beleid treft Brussel harder’

Het aantal leefloners stijgt, steeds meer mensen wachten op een sociale woning en ook het aantal werklozen zonder uitkering zit in de lift. De nieuwe welzijnsbarometer schetst geen rooskleurig beeld van de Brusselse armoede. "Recente federale maatregelen komen hier bovendien extra hard aan."

De Brusselse welzijnsbarometer brengt elk jaar de armoede in het Brusselse gewest in kaart. Een aantal vaststellingen klinkt daarbij wellicht bekend in de oren: dat een derde van de Brusselse bevolking moet rondkomen met een inkomen dat onder de armoederisicogrens ligt bijvoorbeeld. Of dat ruim een kwart van de Brusselse kinderen opgroeit in een gezin zonder enig inkomen uit werk.

Het zijn geen opbeurende cijfers en de voorbije jaren was er geen beterschap, weten de auteurs van de barometer. “De belangrijkste conclusie is dat de armoede dieper is geworden,” zegt Sarah Luyten van het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn. “Dat zie je onder meer aan het stijgende aantal leefloners. Tussen 2008 en 2018 kwamen er 68 procent bij.”

Ook de groeiende wachtlijsten voor sociale woningen – de wachtlijst is met 45.000 mensen zelfs langer dan de lijst met de woningen – wijzen op meer armoede, net als het stijgende aantal ouderen dat beroep doet op een inkomensgarantie voor ouderen (IGO).

De groeiende armoede is onder meer te wijten aan de afbouw van de sociale zekerheid op federaal niveau, weet Luyten. “Denk maar aan de afbouw van de werkloosheidsuitkeringen, die nu afnemen na een bepaalde periode. Maar ook de levenskosten in Brussel spelen een belangrijke rol. De prijzen van huurwoningen stijgen snel. De gemiddelde prijs ligt rond de 700 euro, maar dat is voor bestaande contracten. Wie vandaag een appartement moet zoeken, betaalt honderden euro’s meer en die nieuwe huurprijzen stijgen ook sneller.”

Rijk kanaaleiland

De ene wijk is daarbij de andere niet, leert diezelfde welzijnsbarometer. Terwijl het centrum en de gemeenten in de eerste kroon – de zogenaamde arme sikkel – vooral arm zijn, zijn bewoners in het zuiden en oosten van het gewest gemiddeld een stuk welgestelder. Frappant detail: midden in de traditioneel arme kanaalbuurt springt er een wijk uit: de buurt rond de Akenkaai, waar recent veel nieuwe en wat duurdere appartementen werden gebouwd, valt net in de categorie van de hoogste inkomens. Onder meer woontoren Upsite bevindt zich in dat rijke kanaaleiland.

Dezelfde geografische verdeling komt overigens terug in de werkloosheidscijfers. Die is met 23 procent het hoogst in Sint-Joost en het laagst in Sint-Pieters-Woluwe.

Nog een opmerkelijke vaststelling uit de barometer: de oudere bevolking groeit opnieuw, na een jarenlange krimpperiode. Die trend zou ook aanhouden: volgens projecties zullen er tussen 2019 en 2029 12 procent 65-plussers bijkomen.

Postbode controleert

Die oudere bevolking blijkt ook steeds vaker arm. Zo deed in 2009 slechts 9 procent van de senioren een beroep op een inkomensgarantie voor ouderen, terwijl dat percentage ondertussen gegroeid is tot 12 procent. “De controle op die inkomensgarantie is ook verstrengd,” weet Luyten. “De postbode wordt ingeschakeld om te controleren of de oudere in kwestie wel genoeg dagen in zijn officiële domicilie woont.”

De strengere controle op de ouderen is maar één voorbeeld van hoe het federale beleid Brussel extra hard treft, leggen de auteurs uit. “Het Brussels gewest telt proportioneel veel meer mensen die afhangen van verschillende soorten uitkeringen, of het nu over werklozen, leefloners of armere ouderen gaat,” legt Luyten uit. “Binnenkort wordt ook de dringende medische hulp aan mensen zonder papieren verstrengd. Dan zal je dat opnieuw zien: het komt harder aan in Brussel.”