Eigenaars willen leegstaand terrein niet in gebruik laten nemen door Brusselse daklozen

Private en publieke eigenaars van mogelijke locaties voor tijdelijke betaalbare woningen voor Brusselse daklozen voelen zich niet geroepen om hun terrein in gebruik te laten nemen. Dat blijkt uit een studie gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift 'Brussels Studies'. De auteurs wijzen het ontbreken van een operationeel wetgevend kader aan als oorzaak.

De studie, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift 'Brussels Studies', schetst de zoektocht naar optimale locaties voor tijdelijke betaalbare woningen in Brussel. Met het pilootproject 'Solidair Mobiel Wonen' hebben de onderzoekers getracht Brusselse 'pauzelandschappen' te vinden en om te vormen tot tijdelijke woonplaatsen voor het stijgende aantal daklozen. Dit door het gebruiken van mobiele woonunits op locaties die voldoen aan de eisen, wensen, voorkeuren en dromen van Brusselse daklozen.

Pauzelandschappen zijn bebouwde of onbebouwde publieke of private terreinen die door een vorige eigenaar werden achtergelaten en wachten op herbestemming. Ideale plekken om te experimenteren met nieuwe vormen van sociaal wonen voor dak - en thuislozen. Of toch in theorie.

In realiteit blijkt de zoektocht naar deze optimale locaties voor het plaatsen van mobiele woonunits voor dak - en thuislozen geen sinecure te zijn. Uit de praktijk van het onderzoek blijkt namelijk dat de Brusselse gemeenten geen gegevens bijhouden over leegstaande terreinen of gebouwen binnen de eigen gemeentegrenzen. "Het vraagt enorm veel tijd om terreinen te vinden", zegt Aurelie De Smet, één van de auteurs van de studie.

Ook is het zo dat vele eigenaars weigeren mee te werken aan de co-creatie van tijdelijke woningen voor de Brusselse daklozen. Zowel publieke als private eigenaars verkiezen om trendy, hippe en rendabele 'pop-up'-alternatieven het vruchtgebruik van het 'pauzelandschap' te verlenen. Dat is volgens de auteurs een gevolg van het ontbreken van een operationeel wetgevend kader voor de herbestemming van deze talrijke 'pauzelandschappen' in de hoofdstad. "Initiatiefnemers moeten in een juridisch grijze zone opereren, wat het onderhandelen met de eigenaars van de terreinen heel wat ingewikkelder maakt", aldus De Smet.

Juridisch grijze zone

Volgens De Smet heeft er in Brussel de laatste jaren wel één en ander bewogen op het vlak van de tijdelijke ingebruikname van pauzelandschappen in de stad. Zo werd er onder andere een 'Loket Tijdelijk Gebruik' opgericht door perspective.brussels en Citydev en werden er oproepen gelanceerd voor een tijdelijke invulling van een aantal locaties.

"Maar in de praktijk bevinden we ons nog steeds in een juridisch grijze zone. Het zou interessant zijn om eens over de muur te kijken naar het 'Habitat Leger'-kader in Wallonië, een flexibel juridisch kader voor tijdelijke en alternatieve woonvormen", meent De Smet. "We pleiten voor de ontwikkeling van een duidelijk wettelijk kader voor tijdelijke huisvesting van kwetsbare doelgroepen in de stad."

Meer woongelegenheden

De Smet wijst er ook op dat in Brussel ondertussen werk werd gemaakt van een bruikbare inventaris van pauzelandschappen in de hoofdstad, maar stelt zich kritische kanttekeningen bij de voortgang van dit initiatief. "Bovendien vragen we ons af hoe deze inventaris up-to-date gehouden wordt, en wie hier toegang tot zal hebben."

Zolang de woonnood in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zo hoog ligt moet er volgens De Smet en organisatie voor maatschappelijk werk SAAMO "alles aan gedaan worden" om meer woongelegenheden te creëren, "zelfs al zijn deze maar tijdelijk". Door dakloze Brusselaars tijdelijk onderdak te verlenen, "kunnen mensen écht grip krijgen op hun leven". "Het co-beheer van een eigen woning biedt hiervoor een heel goed vehikel."

SAAMO wijst daarnaast ook op de noodzaak van verplichte quota voor sociale woonprojecten bij projectoproepen voor het tijdelijk ingebruiknemen van de Brusselse leegstand.