Samen software schrijven: Hackerspace BXL maakt 'oneigen gebruik' van technologie

Iedere dinsdagavond, in een van de ruimtes die cultuurplatform Studio Citygate tijdelijk bezet in de Grondelsstraat in Anderlecht, vindt Hackerspace BXL plaats: een paradijs voor gepassioneerde elektronica- en informaticaliefhebbers die niet alleen de vriendschap vieren, maar die zich ook verdiepen in de wereld van techniek en technologie. BRUZZ ging een avond langs. 'Technologie moet de mensen dienen en niet de grote bedrijven.'

Hackerspaces zijn simpelweg ruimtes waar mensen met interesse in technologie, digitale kunst en design samenkomen om te creëren, te leren en samen te werken. “Hackerspaces draaien om het creatief omspringen met technologie en het hergebruiken en omvormen van elektronische apparatuur”, vertelt Kai, een van de kernleden van de Hackerspace in de Grondelsstraat in Anderlecht. “Al deze vormen van oneigen gebruik van technologie, vallen ook onder de noemer van hacking", vult Wouter Simons aan. Net als Kai is hij nauw betrokken bij de werking van de hackerspace.

“We zijn heel afhankelijk van onze locatie. Wanneer we verhuizen heeft het functioneren van de space de neiging om te veranderen”, vertelt Wouter. “De hackerspace bestaat sinds 2009. We zijn met enkele vrienden begonnen in iemands living, nadat een lid een hackerspace bezocht had in Duitsland en hetzelfde wilde doen in Brussel. Toen we merkten dat het te groot werd, verhuisden we naar een garage in een leegstaand gebouw dat Schaarbeek gekocht had voor een bouwproject. In tussentijd kregen we toestemming om het gebouw als werkruimte te gebruiken.”

Na een tijdelijk verblijf in een huis in Sint-Joost-ten-Node, verblijft de organisatie een tijdlang in Manchesterstraat 21 (vandaag La Raffinerie), waarna het noodgedwongen opnieuw moet verhuizen, omdat het gebouw onstabiel verklaard werd. Zo belandt de hackerspace in 2018 met zijn hele inboedel in het tijdelijke Studio Citygate. “Tegen het einde van het jaar houdt het ook hier op, maar we hebben ondertussen al een nieuwe ruimte gevonden in Molenbeek, Osseghemstraat, vlakbij het metrostation.”

Anarchistisch collectief

Wat Wouter eerder precies bedoelde met oneigen gebruikt wordt duidelijk wanneer BRUZZ een kijkje neemt achter de bar, waar een oud computerscherm een prijslijst weergeeft die verbonden is met de self-scan koelkast. Ook dit was ooit een project van een van de leden. Zoals de meeste hackerspaces is Hackerspace BXL uitgerust met een verscheidenheid aan gereedschappen en apparatuur, zoals 3D-printers, lasersnijders, werkstations voor elektronica, enzovoort. In dit lokaal organiseert Hackerspace BXL ook allerlei evenementen, zoals workshops, lezingen en sociale bijeenkomsten. De groep telt vandaag een dertigtal leden die materieel en financieel bijdragen.

Het merendeel van de leden zijn IT’ers, maar ook hobbyisten vinden hun weg naar de ruimte. “Een aantal komt uit het buitenland, dus de voertaal is gewoonlijk Engels, zodat we onderling vlot kunnen communiceren”, vertelt Wouter. “We zijn een beetje een anarchistisch collectief, om het zo te zeggen. Als er iets moet gebeuren, brengen leden hun stem uit door het zelf te doen.” Precies deze DIY-mentaliteit is een van de hoekstenen van hackerspaces. Het is niet zomaar een werkplek: het is een gemeenschap die betrokkenheid, creativiteit en ideeën bij zijn leden op organische wijze stimuleert. “Van jongs af aan vond ik het leuk om met computers te prullen”, zegt Wouter. “Het is een manier van zijn, eerder dan iets dat je aangeleerd krijgt. Je kijkt naar een voorwerp zoals een lamp bijvoorbeeld en probeert te bedenken wat je er verder nog mee kunt doen.”

Bij Hackerspace BXL is iedereen op dinsdagavond welkom om op eigen projecten te werken of uit te wisselen met andere leden. Op andere avonden is het eerder afhankelijk van wie aanwezig is en kan of wil hosten. Hoewel de organisatie en structuur van hackerspace enorm kan verschillen van groep tot groep, ligt de nadruk altijd op experimenteren. Niet toevallig dat de toegang tot informatie belangrijke waarde is voor hackerspaces die, wanneer het over software gaat, veelal werken met open-sourcevarianten.

Hoe belangrijk die politieke filosofie over informatietechnologie is, varieert van hackerspace tot hackerspace. Maar wanneer je met informatica bezig bent, kom je vroeg of laat in contact met politieke concepten over softwarevrijheid en copyright, stelt Kai: “Je begint je vragen te stellen en je wordt je meer bewust van je digitale leven. Je kan het zien als een manier om terug controle te krijgen op je toestellen.” Het is dit soort nieuwsgierigheid die Kai naar de hackerspace bracht. “Voor mij was elektronica een van de grootste drijfveren waarom ik me heb aangesloten. Ik wilde weten hoe elektronische toestellen werken om ze zelf te kunnen herstellen en aanpassen naar mijn noden. Het is een soort eigenaarschap dat je opeist in plaats van enkel een consument te zijn.”

Of het gaat om software schrijven of apparatuur verbouwen, hacking in al zijn vormen heeft een idealistisch kantje. Kai: “Ik zou niet zeggen dat de meeste mensen in hackerspaces politieke activisten zijn, maar de teneur is dat technologie de mensen moet dienen en niet de grote bedrijven. Daarom vind je hier veel mensen die willen weten of ze dingen kunnen doen met hun toestel die de fabrikant niet in gedachten had.”

Als je de drang voelt om de grenzen van technologische creativiteit te verkennen, dan is de Brussels Hackerspace de plek waar je moet zijn. Een plek waar elektronica niet alleen wordt begrepen, maar ook wordt gevierd als een medium voor innovatie, kunst, en bovenal, menselijke verbinding. De deur van de hackerspace staat wijd open voor iedereen die zich geroepen voelt om binnen te stappen en deel uit te maken van de gemeenschap.