VTM Go-reeks 'De klas van 2000': 'Een leven als gay leek me een leven in de marge'

In De klas van 2000, een tedere, subtiele coming-of-agereeks op VTM Go, blikt een man terug op de keuzes die hij als 18-jarige maakte. Of beter: niet durfde te maken. Scenarist Geerard Van de Walle en regisseur Heleen Declercq brengen een ingetogen verhaal over geaardheid, spijt, homofobie en de hardnekkigheid van puberale schaamte.

"Ik loop al sinds mijn 18e rond met het gevoel dat ik een afslag heb gemist,” zegt Seb (Wouter Hendrickx) tegen zijn tienerdochter Emma (jong talent Toulouse De Cock) in de VTM Go-webreeks De klas van 2000. De vertwijfelde vader flitst 25 jaar terug in de tijd, naar het tijdsgewricht van millenniumbugs, Eiffel 65, blikkerige fonts en Blind date. In de drukte van dat grote scharniermoment is de jonge Seb (revelatie Felix Braeckman) een 18-jarige puber die zijn weg zoekt tussen geaardheid en toekomstvisie. Hij voelt wat voor Dennis (Helder Onkelinx), een jongen van zijn middelbare school ergens in de Vlaamse rand, maar hij weet niet of hij daaraan moet toegeven. Hij zwicht onder de druk. 25 jaar later valt het gezin dat hij willens nillens heeft gesticht uit elkaar, omdat hij eindelijk durft te zeggen dat hij “fucking gay” is.

“Het is de eerste keer dat ik mij zo 'naakt' opstel,” zegt Geerard Van de Walle, wiens scenario van De klas van 2000 dicht tegen zijn eigen leven aanschurkt. Als autodidact scherpte hij zijn stiel bij enkele Helden-films voor Ketnet, was hij head writer voor de reeks Single bells op VTM en bedacht hij het franke aapje Olly Wannabe. Humor was lang een schild, maar dat liet hij nu zakken. “Aanvankelijk zaten er meer komische 'afleidingsmanoeuvres' in de reeks. Als queer persoon is leuk en lollig zijn een manier om met de wereld om te gaan, en dat sluipt dan ook in je werk. Maar ik ben heel blij dat De klas van 2000 tot zijn emotionele essentie is herleid.”

Die essentie wordt in zes afleveringen van telkens tien minuten sober en poëtisch gevat door de Brusselse regisseur Heleen Declercq. Declercq stak in 2017 haar neus aan het venster met haar eindwerk Girlhood, meteen ook haar coming-out, draaide clips voor Brusselse rappers en was een van de regisseurs van de docureeks Zij hen wij. De klas van 2000 is haar fictiedebuut. “Oorspronkelijk wilde ik fictie maken, maar het RITCS duwde mij in de richting van documentaires,” vertelt Declercq. “Nu ik dit gedraaid heb, denk ik: dit smaakt naar meer. Intussen ben ik aan het schrijven aan een eigen serie.”

Wankele verworvenheden

“Vandaag zijn er veel series waarin queer zijn een thema is, van Heartstopper tot Young royals,” zegt Van de Walle over De klas van 2000, dat zelf mikt op 16- tot 24-jarigen. “En op straat zag ik overal gen Z'ers uitgedost als Y2K'ers. Ik wilde die twee elementen samenbrengen.” Van de Walle was zelf 18 in 2000. “De wereld was toen veel meer binair dan nu. Ik durfde niet eens zo ver te gaan als Seb: zelfs voor ik gevoelens zou kunnen krijgen voor een andere jongen, fnuikte ik ze al. Een leven als gay leek me kiezen voor een leven in de marge. Ik wilde trouwen en had een kinderwens, maar dat leek allemaal veraf.”

Het homohuwelijk werd pas in 2003 goedgekeurd, vanaf 2006 mochten partners van hetzelfde geslacht kinderen adopteren. Van de Walle wachtte om zijn droom te vervullen tot de maatschappij was veranderd, in tegenstelling tot Seb. “Hij koos ervoor om zich te conformeren en trouwde met een vrouw. Was dat fout? Er is een prachtige dochter uit voortgekomen, dan kan je dat geen foute keuze noemen. Ook al vindt Emma dat ze een vergissing is, dat ze niet had mogen bestaan. Daarin vinden vader en dochter elkaar: als jonge gast met homofiele gevoelens wilde Seb er ook niet meer zijn.” De dialoog tussen die twee tieners uit verschillende tijdssegmenten en de catharsis die daaruit volgt, daar was het Van de Walle om te doen.

De scenarist is zelf getrouwd met een man en heeft een dochter. “Ik heb mij geout in 2005, sindsdien heb ik alleen maar positieve discriminatie ervaren. Ik heb niet het gevoel dat ik heb moeten pionieren, maar bij het schrijven en herschrijven van De klas van 2000 besefte ik hoe pril dit allemaal nog maar is. En hoe snel verworven rechten weer kunnen worden teruggedraaid.” Declercq, die 18 was in 2013, duwde haar gevoelens voor iemand van hetzelfde geslacht aanvankelijk van zich af, “alsof ik een soort van geïnternaliseerde homofobie had.” Ze wijst op hun beider geprivilegieerde positie, maar weet dat die wankel is. “Daarom maak ik docu's en reeksen als deze: dit is mijn vorm van strijd voeren.”

Genderideologie door de strot

Er waren genoeg redenen om bang te zijn als jonge gay in 2000, zegt vader Seb tegen zijn dochter over het homofobe klimaat van rond de eeuwwisseling. Die dreiging neemt vandaag opnieuw toe. Uit een bevraging van het Jeugdonderzoeksplatform (JOP) bleek dat Vlaamse scholieren minder tolerant zijn geworden voor het homohuwelijk. Nog krasser: bijna één op de vijf Vlaamse jongeren vindt agressie tegenover homo's aanvaardbaar. “Dat is geschift,” zucht Van de Walle. “Ik heb het gevoel dat er een nieuw soort fatalisme heerst. Er wordt weer meer gerookt, we zijn minder bekommerd om het klimaat.”

Een samenleving onder druk zoekt zondebokken. “Je voelt dat er een tegenbeweging op gang komt tegen de progressieve stromen van de voorbije jaren. Misschien is het voor sommige mensen te snel gegaan. Een tijd terug raakte ik aan de praat met een lifttechnieker in het Brusselse appartement waar ik tot voor kort woonde. Ik vertelde over mijn job, wat resulteerde in een soort militante woede over hoe beu hij het was dat zijn kinderen door streamers als Netflix voortdurend genderideologie door hun strot geramd kregen. Ik zag in se een bange papa die in de verdediging ging.”

Declercq doet op dit moment research voor een nieuwe docureeks over mannen. “Ik zag onlangs een TED Talk waarin de spreker het voor mij perfect samenvatte: veel mannen zijn zo gewend aan hun privilege dat ze zelfs gelijkwaardigheid bedreigend vinden.” Van de Walle beaamt: “Misschien voelden jongens zich geviseerd toen de Disney's van deze wereld de mannelijke personages bijna systematisch als de underdog neerzetten en de prinsessen het wel zelf konden.”

Spreidstand

De klas van 2000 is geen Disney-sprookje, maar een serene, tedere verkenning van queer liefde, zowel thematisch als visueel. Geen snelle montage, geen overdaad aan seks, drugs en rock-'n-roll, en jonge, onbekende acteurs. “Er is een overaanbod aan flitsende webreeksen,” zegt Declercq. “Ik wilde het soberder aanpakken. Ik ben blij dat de zender ons daarin gevolgd is.”

Dat de jonge cast zich ook vandaag nog herkende in de tegenstrijdige emoties, was voor Van De Walle het bewijs dat de reeks doel treft. “We zijn 25 jaar verder, er is veel meer representatie, er wordt minder roekeloos omgegaan met gevoelens, maar we zitten in een spreidstand: we leven met verschillende snelheden, vooruit, maar ook achteruit. De wereld is misschien veranderd, maar de puberteit niet. Als puber wil je nog altijd bij die negen op de tien horen, en niet bij die één op de tien.”

De klas van 2000 is te bekijken op VTM Go, vtmgo.be