Nina Vandeweghe: ‘Het leven is soms een rimboe. Brussel, ik ben moe’

Nina Vandeweghe is beeldend kunstenaar. Beurtelings schrijven zij en Ilyas Mettioui hier over het leven in hun stad.

Tijdelijk woon ik in Berlijn, ik ben gevlucht. Dit is mijn laatste verzuchting. Zijn er nu meer depressies en psychische klachten bij jongvolwassenen dan vroeger? Het hoge aantal burn-outs in mijn omgeving is alleszins opvallend. Ook ik ben erdoor getroffen geweest, de redenen waren klassiek: een toxische relatie met een partner met machismo en manipulatieve trekken, de extra druk die je als vrouw ervaart in een mannendom, en vriendschapsbreuken en mijn hsp-karakter daarbovenop.

Enkele weken geleden wilde opnieuw een vriendin van me uit het leven stappen. Haar poging mislukte, met desastreuze gevolgen. Waarom hebben mensen zoals ik, symbolische kapitalisten, zoveel psychische problemen? Mensen die legitimiteit en status belangrijk vinden, en niet materiële rijkdom. Mensen als academici, kunstenaars of activisten.

De druk van de neoliberale maatschappij die ‘excessieve positiviteit’ najaagt, is een van de grootste factoren voor psychische problemen. Alles moet smooth, shiny, snel en gemakkelijk zijn. Ruimte voor twijfel en angst is er niet.

De nabijheid lijkt zo dichtbij op sociale platforms, waar vooral successen worden gedeeld en het hobbelige, kwetsbare proces dat eraan voorafgaat vaak niet in beeld wordt gebracht.

De lege selfiecultuur werkt het narratief van de ‘selfmade man’ in de hand. Dat ideaal benadrukt individuele handelingsvrijheid en meritocratie, en bagatelliseert de rol van sociale structuren en historische ongelijkheden. Waardoor mensen denken dat hun succes louter van henzelf afhangt. Een succesvolle kunstenaarspraktijk hangt af van veel meer. Van toevalligheden, zoals op het juiste moment de juiste persoon tegenkomen, een van de belangrijkste factoren. Net als volhouden, geduldig je praktijk uitbouwen.

Mijn sociale media zijn bevolkt door persoonlijke mislukkingen, mijn praktijk zet in op kwetsbaarheid en emoties in de publieke ruimte om zo een tegenwicht te bieden tegen de ziekmakende happy culture.

Uitgeblust op rust

De belofte die ons werd gedaan bij aanvang van onze studies, namelijk een succesvolle baan in ons werkveld, wordt menigmaal niet (meteen) ingelost. Daardoor steken frustratie en ontgoocheling de kop op.

Echt groot succes is voor de lucky few. Maar door het valse beeld dat wordt opgehangen op het internet is dat voor velen niet duidelijk. De druk om te presteren ligt hoog, waardoor mensen uitgeput raken of in een burn-out belanden, wat dan weer een sneeuwbaleffect heeft op psychische problemen als angsten, depressies, slaapproblemen ...

In plaats van onze maatschappij te veranderen, heeft men een oplapmiddel uitgevonden. Met de komst van antidepressiva eind jaren 1950 leek er een oplossing te zijn voor veel psychisch lijden. Maar de medicatie wordt snel voorgeschreven en niet goed opgevolgd. En daar gaat het in mijn ogen mis. Want als je start met antidepressiva ga je eerst door een hel. Die laaaaang kan duren. Zelfmoordgedachten zijn bijna standaard. Idealiter zou een persoon verplicht drie maanden in een centrum moeten kunnen verblijven als er geen ander 24/7-toezicht mogelijk is. Want de te overbruggen maanden naar beterschap zijn zo heftig – ik weet het, ik heb de dark side bezocht – dat ze soms leiden tot zelfdodingen.

Ik had het geluk dat mijn ouders al met pensioen waren en dat ze mijn paniekaanvallen samen met mij uitzaten door vijf keer per dag Scrabble te spelen en tv te kijken. Midsummer murders: flauwe ketchupmoordscènes met voorspelbare plottwists zijn belangrijk om geen paniekaanvallen uit te lokken. Op mijn partner kon ik niet rekenen. Met de huidige politiek en de aanhoudende onderfinanciering is gepaste begeleiding in de gezondheidszorg een uitblijvende droom. Het leven is soms een rimboe. Brussel, ik ben moe.