Meezingen met Froukje & S10: 'Mensen willen zich opladen aan een gedeelde energie'

Als Froukje en S10 straks samen het podium van de Ancienne Belgique bestijgen, voelt dat als meer dan een dubbelconcert. Het is een momentopname van een bredere beweging: jonge zangeressen die vandaag de toon zetten in de popmuziek, en die hun publiek niet alleen laten luisteren maar vooral luid laten meezingen.

Gedeelde smart is halve smart zong Will Tura in 1964. Dat adagium klinkt vandaag steeds luider: op festivals en concerten worden besognes van artiest en publiek gretig gedeeld, shows worden massale zangstonden. Bij Engelstalige sterren, maar vooral ook bij Nederlandstalige artiesten. Opvallend genoeg zijn het vaak jonge zangeressen die die golf van collectief meezingen aanvoeren – van Olivia Rodrigo en Chappell Roan tot Pommelien Thijs en Roxy Dekker.

Dat geldt ook voor Froukje en S10, die de voorbije jaren elk afzonderlijk uitgroeiden tot boegbeelden van de nederpop. Toen de twee hartsvriendinnen vorig jaar besloten hun stemmen te bundelen, leverde dat meteen vurig meezingvoer op als 'Ik haat hem voor jou' en 'Hart in brand'. Songs die later deze maand in de AB woord voor woord meegekeeld zullen worden. Maar wat maakt dat meezingen nu zo krachtig?

“Meezingen is bij uitstek een groepsbestendigend gevoel,” zegt Bregje Van Deun, die als cultuursociologe verbonden is aan de Universiteit Antwerpen. “De Franse socioloog Émile Durkheim observeerde hoe Aboriginals rond een totem dansten en in een collectieve roes raakten. Meezingen op een concert heeft een soortgelijk effect. Je wordt deel van een groep, en het zingen bevestigt je lidmaatschap.”

Dat gevoel van verbondenheid wint aan kracht in een maatschappij die verbrokkelt, zegt Van Deun. “We leven in hypergeïndividualiseerde tijden. Gen Z'ers zitten veel online, hun leefwereld is heel gefragmenteerd. Vroeger keken we allemaal naar dezelfde programma's op tv, er ontstond een soort collectief geheugen. Dat heb je nu veel minder. Concerten of festivals zijn wel nog van die momenten.”

Nederlands als poptaal

Meezingen is van alle tijden, benadrukt Van Deun. In de jaren 1980 zorgde Doe Maar in Nederland voor hysterische taferelen en maakte Clouseau bij ons een storm van emoties los. Alleen waren de artiesten mannen, wier teksten niet noodzakelijk aansloten bij de gevoelswereld van hun jonge publiek.

Vandaag is dat anders: de nieuwe generatie vrouwelijke artiesten laat precies die gevoelens en onzekerheden weerklinken waar hun generatiegenoten dagelijks mee rondlopen. Of het nu gaat om Olivia Rodrigo's dramatische love songs, Chappell Roans queer pophymnes of Pommelien Thijs' bekommernis om de planeet: de emoties zijn groot, expliciet en zonder omweg verwoord. Hun muziek wordt voor gen Z'ers een collectieve uitlaatklep, een vorm van ontlading die tegelijk intiem en publiek is.

Ook Froukje en S10 schrijven bij uitstek uiterst persoonlijke nummers over kwetsbaarheid, identiteit en liefde, of over mentale gezondheid, maatschappelijke issues en het klimaat, dingen die je als individu onder druk zetten. “Muziek is een kind van haar tijd,” zegt Van Deun. “Kijk naar de opkomst van de elektronischemuziekscene in de jaren 1980. Tijdens grote crisissen of onzekere tijden willen mensen zich opladen aan een gedeelde energie. Daar zit natuurlijk altijd een escapistisch element bij. We leven zeer snel vandaag, de druk is hoog. Mensen willen ontsnappen aan de dagelijkse verwachtingen en verplichtingen. Wie zingt, denkt aan niets anders. En dat collectief doen is anders dan alleen thuis naar muziek luisteren of jezelf verliezen op een feestje.”

De sleutel tot dat meezingen ligt ook in de status van het Nederlands als poptaal. Tussen kleinkunst en schlagers lag lang een middenveld open. Aan de rand daarvan gedijden rockgroepen als Noordkaap of De Mens, of alternatievere popacts als Eefje de Visser en Spinvis. Rappers als Zwangere Guy en punkbands als Maria Iskariot maakten Nederlands nog cooler.

Waar groepen als Bazart eerder al de fundamenten legden voor Nederlandstalige pop, bleven hun teksten relatief cryptisch. Artiesten als Pommelien Thijs, Froukje of S10 houden het daarentegen helder en direct. Maar ze zijn ook poëtisch en bevatten diepere laagjes waar fans van smullen.

Hoepel op, smaakpolitie

“Daar komt bij dat we popmuziek serieuzer zijn gaan nemen,” zegt Van Deun. “Kijk naar de line-ups op festivals. Grenzen tussen 'hoge' en 'lage' cultuur zijn vervaagd. Vroeger kon je aan iemands muzikale voorkeur makkelijk zijn sociale klasse aflezen, dat is nu minder eenduidig geworden. Muziekfans zijn omnivoren geworden. Veel heeft met streaming te maken. Waar de radio vroeger dicteerde wat je moest luisteren, vlakken streamers elk onderscheid uit. De smaak-politie van weleer weegt ook minder door.”

Die veranderde status zie je niet alleen in de teksten, maar ook in de muziek zelf. Nederlandstalige pop klinkt vandaag net zo vol en eigentijds als internationale hits: beats die ritmisch toegankelijk zijn, melodieën die meteen blijven hangen en refreinen die repetitief genoeg zijn om een zaal in één beweging mee te krijgen. Het is die combinatie van begrijpelijke taal én meeslepende klank die maakt dat het meezingen zo onweerstaanbaar wordt.

“Meezingen is op veel vlakken krachtig,” beaamt Van Deun. Je ademt synchroon met honderden anderen, je stem trilt mee op hetzelfde ritme. Een publiek dat samen zingt verandert voor even in een gemeenschap, een koor waarin het 'ik' oplost in een collectief 'wij'. Precies daarin schuilt ook de magie van Froukje en S10 en co: hun nummers zijn meer dan hits, het zijn lijfliederen die pas écht bestaan wanneer een zaal ze samen uit volle borst terugkaatst.

Froukje en S10 bundelen hun stemmen op 15 en 16/10 in de Ancienne Belgique, abconcerts.be