Sophie Straat op Boterhammen: 'Het is toch normaal dat ik me uitspreek tegen de waanzin'

Engagement tierde deze zomer welig op de Belgische festivalpodia. Met Sophie Straat steekt ook Boterhammen in het Park een gebalde vuist in de lucht. De Nederlandse zangeres komt er haar aankomende plaat Wie de fak is Sophie Straat voorstellen. “Het is toch net hartstikke normaal dat ik me uitspreek tegen de waanzin.”

Omdat ze de gewoonte heeft haar interviews al wandelend te doen, passeren er flarden Amsterdam op het scherm, terwijl steeds duidelijker wordt wie de fak Sophie Straat nu eigenlijk is. Op haar identiteitskaart staat Sophie Schwartz, maar de dochter van een Amerikaanse vader en een Britse moeder klinkt oer-Hollands, ook al omdat ze geboren en getogen is in de Amsterdamse volkswijk De Pijp – waar haar moeder nog steeds woont. Zelf is ze intussen naar het centrum van de stad verhuisd.

De eerste plaat van de Nederlandse zangeres was gebaseerd op een smartlappenproject dat ze als student aan de kunstacademie op poten zette. Intussen is ze opgeschoven naar de muziek die ze zelf wil maken. “Ik ben helemaal niet van stijl veranderd,” klinkt het. “Ik had het er net nog over met mijn broer. 'Al die journalisten denken dat ik een andere kant opga,' zei ik, waarop hij reageerde: 'Oh, dat vind ik helemaal niet. Dit is gewoon hartstikke wie jij bent.' De mensen die mij kennen zien het niets eens als een ontwikkeling. Die zien gewoon mij.”

Werd er in een persbericht dat Straats nieuwe album voorafging dan niet gegoocheld met stijlen als UK garage, breakbeat, wave en bossanova, terwijl ze ooit toch als zangeres van het Nederlandse levenslied in het voorprogramma van André Hazes jr. geboekt werd? “Als gevolg van mijn afstudeerproject aan de kunstacademie, dus! Met die genres uit het persbericht ben ik vertrouwd van toen ik naar muziek begon te luisteren en veel naar drum-'n-bass- en junglefeestjes ging. Daar is het voor mij allemaal begonnen. Nu ga ik er opnieuw wat meer naartoe, maar eigenlijk is dat deel nooit uit mijn leven verdwenen.”

“Het nieuwe album gaat ook over meer dan Sophie Straat alleen. Het gaat over Nederland en hoe fucked up het hier is. Het is een truttig land, waar we met z'n allen doen alsof we beschaafd zijn en alsof we alles voor elkaar hebben. Tegelijk is dit een plek waar heel veel mensen niet mogen zijn, waar mensen zonder papieren strafbaar zijn. Een land van regeltjes ook. Elk huis ziet er hier precies hetzelfde uit. Kortom, ik weet niet of ik er wel thuishoor of thuis wil zijn. Daarom is Wie de fak is Sophie Straat tegelijk existentieel en paradoxaal. Ik voel me hier niet op mijn plek, maar toch keer ik er altijd terug. Ik tracht een soort van rust te vinden in wie ik ben als persoon op dit moment, terwijl ik weet hoe onrustig ik kan zijn.”

Dat komt ook omdat Sophie Straat niet alleen een persoon is, maar deel uitmaakt van een beweging die elke dag opstaat tegen onrecht. Op de vraag waar ze de moed vandaan haalt om zich zo scherp uit te spreken, reageert ze wat defensief. “Ik krijg die vraag wel vaker, maar begrijp nooit echt goed dat dat ergens vandaan moet komen. Empathie hebben voor je medemens vind ik een natuurlijke menselijke karaktereigenschap. Ik vraag me eerder af waar het vandaan komt als je dat niet hebt. Tuurlijk word ik kwaad als ik met onrecht geconfronteerd word. Het is oneerlijk, ik wil ertegen ingaan en begrijp niet waarom anderen dat niet zouden doen.”

Palestina

Misschien durven ze zich niet uit te spreken uit angst? “Ja, misschien. Maar je ertegen verzetten en overgaan tot actie is de enige manier die ons ergens zal brengen.” Dat deed ze dus toen ze begin mei beveiligers Palestijnse vlaggen zag afnemen van het publiek op het Bevrijdingsfestival in Zwolle en vervolgens haar optreden stillegde. “Zeker op zo'n beladen dag waarop we onze bevrijding vieren, kan je anderen diezelfde vrijheid toch niet ontzeggen? Dan kan je een vlag als symbool voor vrijheid toch niet verbieden? Dat klopt niet. Het is net hartstikke normaal dat ik me uitspreek tegen de waanzin.”

Straat is ook de drijvende kracht achter Protestfest in de Amsterdamse concertzaal Paradiso, waarop ze samen met haar gasten woede ombuigt in protest. “We leven in een tijd waarin veiligheid zogezegd centraal staat, maar totaal verkeerd wordt ingezet. Het is toch gestoord dat demonstranten in elkaar geslagen worden door de politie omdat ze opstaan tegen genocide. Politieagenten dragen nu camera's om hun hals om demonstranten te kunnen opsporen en daarna op te zoeken wat ze tien jaar geleden getweet hebben. Dat gaat niet meer over veiligheid, maar over het onveilig maken van het protesteren, terwijl dat het enige is wat ons rest in deze machteloze tijden van bezetting en oorlog. Als dat gevaarlijk en gecriminaliseerd wordt, wat moet je dan?”

“Met Protestfest probeer ik een veilige omgeving te creëren waar we met z'n allen ongefilterd 'Fak Israël' kunnen roepen zonder tegen de grond gemept te worden. Toch was het best ingewikkeld om me uit te spreken toen haast niemand anders dat deed. Je vangt sowieso de eerste klappen op. Maar veel mensen leven hier op hun eigen stipje, kennen alleen hun type mensen en blijven dus bang voor wat ze niet kennen.”

Sanda Dia

Straat spreekt zich niet alleen uit tegen genocidaal geweld en voor vrijheid. Eerder stak ze op Pukkelpop de sympathisanten van Sanda Dia een hart onder de riem. “Ook in Nederland was zijn dood groot nieuws. We hebben hier zelf grote problemen met studenten die zich schaamteloos asociaal opstellen en voortdurend seksistische opmerkingen maken. Dat die jongens daarmee zijn weggekomen, omdat ze rijk zijn geboren, is verschrikkelijk. Het staat symbool voor de ongelijkheid, de onrechtvaardigheid en het racisme waar ik me zo van afkeer. Ze zijn onopgevoed, beschikken over privileges, maar als het dan eens tegenzit, zijn ze compleet ontdaan.”

Eigenlijk zijn het archetypes van die “kleine, grote, uitgerekte, jammerende mannenbaby's” die Straat in de gelijknamige track te kijk zet, beseft ze. “Toen ik 'Mannenbaby' schreef, had ik nochtans elke man in gedachten. Onder invloed van de maatschappij hebben ze allemaal hun portie zelfmedelijden meegekregen. Over het algemeen stellen ze zich groter, breder en sterker op, maar als ze dan een keertje niet mee mogen doen, of als er iets niet meteen lukt, dan zitten ze daar extreem hard mee, terwijl er eigenlijk niets aan de hand is.”

“Dictators zijn een nog meer uitvergrote versie van de mannenbaby. Het zijn mannen die eerst hun zin niet hebben gekregen en daarna extra hard terug willen pesten … In essentie gaat het over niet om kunnen met of praten over je gevoelens. Dat wordt zeker mannen niet aangeleerd. Dikwijls ontbreekt het hun aan woordenschat. Maar ook zelf vind ik het soms lastig. In die zin is de nieuwe plaat een oproep tot empathie. Durf toch eens kwetsbaar te zijn!”

Zelf lukt dat haar al beter dan vroeger, besluit Straat. “Het moest wel, heb ik aan den lijve ondervonden, door ouder te worden en door me een paar keer aan dezelfde steen te stoten en pijn te ervaren. Het grote voordeel van jezelf kwetsbaar opstellen is dat je je meteen beter kan inleven in de ander.”

Het album Wie de fak is Sophie Straat komt uit op 3/10, Sophie Straat speelt op 28/8 op Boterhammen in het Park, abconcerts.be