Veroorzaakt Azealia Banks straks een rel op Les Nuits?

Ze stemde op Trump, noemt Poetin haar favoriete super villain en jaagt de LGBTQ-community tegen zich in het harnas. En toch voegde Les Nuits een extra avond toe aan zijn affiche voor de controversiële Amerikaanse rapster Azealia Banks.

“We could start a ri-i-i-iot, start a riot,” klopte Azealia Banks zich op de borst in het nummer ‘Riot’ op Slay-Z, een mixtape die ze uitbracht in 2017. De Amerikaanse hiphop- en r&b-artieste heeft de voorbije jaren van dat rellen haar raison d’être gemaakt. “I like conflict and command,” schildert ze dat plaatje nog wat duidelijker in diezelfde track, “I like battle hand in hand.”

Het is geen grootspraak, de lijst met artiesten die de New Yorkse tegen zich in het harnas joeg, is intussen eindeloos, van Cardi B over Beyoncé tot Kendrick Lamar en Doechii. In 2016 werd haar headlinerspot op het Londense Born & Bred Festival geschrapt nadat ze in een racistische tirade was ontstoken tegen ex-One Direction-zanger Zayn Malik. Ze bood daarna haar excuses aan, maar Twitter (het huidige X) blokkeerde tijdelijk haar account.

Banks richt zich niet enkel tot concullega’s uit de muziekindustrie, ook hele community’s mogen geregeld rekenen op haar toorn. In 2015 vergeleek ze de LGBTQ+-gemeenschap met “the gay white KKK’s” en werd ze gefilmd terwijl ze homofobe opmerkingen maakte tegen een flight attendant. In 2020 and 2021 deed ze transfobe uitlatingen over trans vrouwen, specifiek over genderbevestigende gezondheidszorg en operaties.

En dan is er nog haar troebele visie op politiek. Banks zag in Trump een heiland bij zijn eerste termijn, zwoer niet op hem te stemmen bij de tweede ronde, backte Kamala Harris, maar kruiste uiteindelijk toch het vakje van Trump aan. Ze bestempelde de president als “held”, en toog naar een van zijn rally’s in Florida. Om dan twee weken geleden op X, het socialemediaplatform waarop ze als een van de weinige artiesten nog steeds zéér bedrijvig is, te verkondigen: “I think it’s time everyone who voted for Trump admit that we made a fucking mess. Like this is an absolute disaster.”

Poetin noemde de zangeres een tijd terug dan weer doodleuk haar “favorite super villain ever.” “This is so politically incorrect, but I really fucking love Putin,” voegde ze daar op Instagram aan toe.

Geschrapt op Milkshake

Banks’ controversiële uitspraken deden de organisatoren van het Amsterdamse Milkshake-festival, dat deze zomer plaatsvindt, begin februari besluiten om haar van de affiche te weren. Milkshake draagt diversiteit hoog in het vaandel en is geliefd bij queer personen. Nadat enkele festivalgangers aangegeven hadden dat ze zich niet veilig zouden voelen in Banks’ aanwezigheid, schrapte de organisatie haar show.

“It is clear to us that we made a mistake and that we have overlooked essential information. We sincerely apologize for this,” klonk het in een statement. Een reactie van Banks bleef niet uit. “THE GAYS ARE SO TYPICAL LMAOOO,” fulmineerde ze op X. “This has nooooothing to do with politics and everything to do with the fact that them gays running the festival DEFLEE are taking the investors money and spending the budget on like 5,000 kilos of cocaine, ketamine mdma drag costumes cat litter and poppers.” “Als je Azealia boekt, dan weet je hoe laat het is, en wat je te horen krijgt,” voegde ze daar later nog aan toe. “Niet alleen over de lhbti-community, maar over allerlei fucking community’s. En over mijzelf. Het festival heeft de research niet goed gedaan.”

Een vraag die we voorleggen aan Thomas Konings, programmator bij de Botanique: heeft Les Nuits zijn research goed gedaan? “We hebben niet helemaal nageplozen wat ze allemaal wel of niet gezegd heeft,” verduidelijkt Konings. “Ik heb mijn X-account ook opgedoekt van zodra Elon Musk Twitter overkocht. Maar ik kan wel bevestigen dat er nog nooit zo hard is gedebatteerd over een artiest als over Azealia Banks. Na zeer lang beraad hebben we dan toch besloten om ervoor te gaan, en haar een plek op de affiche van Les Nuits te geven.”

Wegen haar muzikale merites dan op tegen haar groteske uitspraken? “AzealiaBanks is een uitdagende artieste, begin jaren 2010 was ze een van de meest vernieuwende stemmen in de hiphop en de r&b,” is Konings stellig. Banks brak in 2011 door met het rauwe ‘212’, een nummer over seksuele vrijheid en female power dat het woord “cunt”, nu ja, salonfähig maakte. De baanbrekende track werd door Rolling Stone en Billboard, toonaangevende magazines in de VS, als een van de beste liedjes van de jaren 2010 bestempeld.

Tot nog toe maakte Banks maar één regulier album, het in 2014 uitgebrachte Broke with Expensive Taste. “Bedankt dat jullie me zijn blijven steunen, na de ups en downs, en al de bullshit,” klonk het toen we haar dat jaar in de Vooruit in Gent met veel bravoure rap zagen mixen met trance en soulvolle clubanthems. Daarnaast bracht ze in eigen beheer enkele mixtapes uit waarop ze haar edgy mix van hiphop, elektronica en r&b etaleerde. Een gewaagd klankenpalet dat haar ook samenwerkingen opleverde met Diplo en Hudson Mohawke, vooruitstrevende gezichten uit de elektronische scene.

In 2013 stond Banks als broekje op Rock Werchter, maar sinds haar show in de Vooruit trad ze niet meer in België aan. “We hoorden positieve commentaren over haar nieuwe tournee, en wilden die unieke kans om haar opnieuw naar België te halen niet laten schieten,” zegt Konings. “Muzikaal vonden we haar absoluut passen op Les Nuits, het staat buiten kijf dat ze binnen de hiphopscene haar stempel heeft gedrukt.”

Just A performance

Dat Azealia Banks muzikaal baanbrekend is geweest, is absoluut waar. Maar je kan ook stellen dat haar artistieke output de verwachting die ze creëerde met haar single ‘212’ nooit helemaal heeft ingelost. De voorbije jaren vloog ze onder de radar, intussen is Banks eerder een cultsnoepje dan een next big thing. Veeleer eist ze de aandacht op door haar uitspraken dan door haar muziek, en dat is een veeg teken. “Je kan haar rellerige attitude bekijken als een soort businessmodel,” zegt Konings, die zich afvraagt of de manier waarop Banks zich gedraagt niet één grote performance is. “Ik denk alleszins dat ze zich heel bewust is van wat ze doet. En dat ze merkt dat die controversiële persona haar fans oplevert.”

Ooit was er ook een breedgedragen fantheorie dat de meltdown van Kanye West een performance was, geïnspireerd door de Duitse beeldend kunstenaar Joseph Beuys. “Ik begrijp dat er naar Kanye wordt verwezen als het over Azealia Banks gaat,” zegt Konings, “maar haar uitspraken zijn toch minder haatdragend. En ze spreekt zich ook voortdurend tegen. Voor elke mening die problematisch is, is er ook wel een andere die je blik op haar bijstelt. Het gaat alle kanten uit, ze is heel contradictorisch. Wat het ook moeilijk maakt om een finaal oordeel over haar te vellen.”

Konings begrijpt het Milkshake-festival, maar hij zegt dat er ook een tegenstem op gang komt die de organisatoren verwijt als een witte geprivilegieerde elite te handelen die een zwarte artiest met een grote bek opzijzet. “Je kan er racisme in zien, of een klasse-issue. Bij al het intellectuele kapitaal dat dat deel van de samenleving opgebouwd heeft of doorgekregen, en waar een zwarte vrouw misschien minder toegang toe heeft.”

Banks maakt zelf ook deel uit van de queer gemeenschap, de zangeres outte zich enkele jaren geleden als biseksueel. Haar broer is een trans persoon. Dat maakt haar dubbelzinnige houding nog verwarrender. “Ze trok ook hard van leer tegen JK Rowling en dier discours over trans personen, terwijl Banks een grote Harry Potter-fan is,” zegt Konings. Kan iemand die zélf worstelt met trauma, mentale gezondheid en marginalisatie, tegelijk dader én slachtoffer zijn?

De Botanique noemde Banks bij de aankondiging van haar show niettemin een “queer icoon”. “Daar kregen we commentaar op,” zegt Konings. “Maar voor het overige waren de comments positief. Banks’ aanhang in de queer gemeenschap blijft groot. Ik denk dat veel queer personen de struggles begrijpen die ze zelf heeft doorgemaakt. Het feit dat we een headlinerstatus geven aan een zwarte, queer vrouw toont dat we diversiteit als festival belangrijk vinden.”

Opgesloten in de kelder van Elon

De lijst met artiesten met boter op het hoofd, is eindeloos – van de “Hitler was one of the first rock stars”-uitspraak van David Bowie tot Tyler, the Creators misogyne opmerkingen over Taylor Swift. Is de taak van programmator ingewikkelder geworden, nu elke uitspraak of daad van een artiest op sociale media onder een vergrootglas terechtkomen? “Het is er inderdaad niet makkelijker op geworden,” beaamt Konings, “net omdat we veel meer weten over wat er in het privéleven van deze of gene artiest gebeurt. Maar aan de andere kant ben ik daar ook wel dankbaar voor. Liever zo dan niet weten wie je aan het boeken bent en uiteindelijk blijkt dat de artiest die op je festival staat zich als een eikel gedraagt op het podium of in de backstage. We streven er altijd naar om een veilige werkcontext en dito concertervaring voor iedereen te creëren.”

De organisatoren haalden bijvoorbeeld de Parijse rapper Winnterzuko van de affiche van Les Nuits, nadat bleek dat hij zich schuldig had gemaakt aan seksueel grensoverschrijdend gedrag. “Sommige grenzen zijn heel duidelijk, andere zijn wat flouer,” zegt Konings. “Als Lizzo een comeback zou willen maken, zou ik die wel een tweede kans willen geven. Maar hoe je dat precies doet, is niet makkelijk.”

Hoe je het ook draait of keert, Banks is een risico. Niet alleen voor festivals die haar boeken, maar ook voor zichzelf. In een tijd waarin het culturele klimaat steeds gepolariseerder wordt, waarin de VS officieel nog maar twee geslachten erkent en het Britse Hooggerechtshof trans vrouwen geen vrouwen meer noemt, is er minder ruimte dan ooit voor dubbelzinnigheid. Fans die een ticket kopen voor haar show, weten wat hen te wachten staat, zegt Konings. “Ze is nu al in Europa. In elke nieuwe stad heeft ze wel een nieuwe mening. Natuurlijk ben ik een beetje bang, maar ik ben vooral benieuwd over wat ze over Brussel gaat vertellen.

Misschien houdt ze een rant tegen Elon Musk. “Ooit zou ze dagenlang opgesloten hebben gezeten in Musks kelder in zijn huis in LA om samen te werken met Grimes,” lacht Konings. “Maar die dook nooit op. Op het moment dat Musk overwoog om Tesla van de beurs te halen, was Banks live vanuit die kelder aan het tweeten dat hij aan de acid zat.” Een zéér bizar verhaal, maar tegelijk typerend voor haar. In het universum van Azealia Banks vervagen de grenzen tussen performance en werkelijkheid, tussen satire en wanhoop.

Het festival Les Nuits vindt plaats van 15 tot 25/5 in en rond de Botanique, Azealia Banks treedt er op op 20/5, botanique.be