Is de golvende architectuur de nieuwe trend voor Brussel? Aan de foto's te zien duidelijk wel. Maar een echte verklaring lijkt er niet te zijn.
© Saskia Vanderstichele
| Jachthof in Etterbeek, een ontwerp van BAEB & Jaspers-Eyers,op de plaats waar het ziekenhuis van Etterbeek uit 1909 stond.
We steken ons licht op bij de Brusselse architect Philemon Wachtelaer, een oude rot in het vak. Hij stond aan de wieg van Archi+I dat later fuseerde tot B2Ai. Na de fusie, in 2017, is Wachtelaer met een nieuw klein bureau begonnen archi.be, samen met Peter Swinnen, de voormalige Vlaamse bouwmeester. Wachtelaer is ook voorzitter van de Brusselse architectenvereniging.
“Er is niet meteen een reden voor de ronde architectuur,” zegt Wachtelaer die de gebouwen en de architecten goed kent. “Soms kijken de architecten wat naar elkaar, of is het een beeld dat in hun hoofd opkomt. Bij het gebouw van BNP Paribas is er ongetwijfeld een verband met de gebogen rooilijn van de Ravensteinstraat. Je bent architect, je krijgt een terrein, je hebt een potlood en dan teken je die golvende lijn.”
“Een spectaculair gebouw zal de stad heus niet veranderen"
“Voor het nieuwe gemeentehuis van Etterbeek van Emmanuel Bouffioux is dat niet veel anders. Er zijn twee volumes. Door met de ronde vormen te spelen creëer je verschillende perspectieven naargelang de plek vanwaar je het gebouw bekijkt. De locatie bepaalt de architectuur. De ronde vormen die we zien opduiken zijn dus eerder anekdotisch.”
“Kijk, ik heb zelf een gebouw ontworpen met een ronde vorm (het Kluizenaarsnest in Elsene, een opmerkelijk gebouw op palen, red.),” vertelt Wachtelaer. “Het staat op een spitse hoek. Op een bepaald moment denk je: die scherpte moet ervan af, en dan maak je die hoek wat ronder. Zo simpel is het eigenlijk.”
Het gebouw van BNP Paribas is een groot gebouw. Dienen de ronde vormen niet gewoon om het enorme volume te camoufleren?
Philemon Wachtelaer: Op de maquette zag het gebouw er inderdaad verleidelijk en soepel uit. Maar zoals het er nu staat is dat gevoel toch wat weg. Omdat de ramen vrij diep in de uitsparingen zitten, geven de verticale lijnen zelfs heel erg het effect van een enorme massieve muur.
Trebel en Quatuor lijken dan weer wat op elkaar.
Wachtelaer: Ze zijn dan ook van dezelfde architect.
Meer nog. Jaspers-Eyers is bij alle vier de gebouwen betrokken als architect.
Wachtelaer: Ik ben hier niet om Jaspers te verdedigen, ik weet dat hij vaak bekritiseerd wordt, maar ik kan wel zeggen dat Michel Jaspers een zeer intelligente man is, die een succesvol businessmodel heeft ontwikkeld in Brussel.
De afgesproken termijnen en het budget respecteren, en de technische kwaliteit staan bij hem voorop. Dat hebben klanten graag. Jaspers pleziert de bouwheer. Dat is zeker een van de redenen waarom hij zo alomtegenwoordig is. Dat verklaart ook waarom hij geen eigen stijl heeft. Maar hij slaagt er wel in om binnen de eigentijdse contouren te blijven.
Deze gebouwen vallen wel op. Brussel kreeg rond de jaren 2000 weleens het verwijt alleen banale architectuur te produceren. Er ontstond zelfs een roep om spektakelarchitectuur. Zijn de golvende gebouwen hier een antwoord op?
Wachtelaer: Ik heb het al eerder gezegd. Een spectaculair gebouw als het Guggenheimmuseum (Bilbao) neerzetten in Brussel is totale nonsens. En ja, als je naar Kopenhagen gaat, of naar andere steden, dan zie je interessante gebouwen.
Maar veel belangrijker is het algemene gevoel dat je krijgt bij een stad. Dat is het samenspel van de publieke ruimte, de gebouwen, de mensen, et cetera. Het is misschien vreemd om dit als architect te zeggen, maar ik vind dat men te veel aandacht besteedt aan architectuur. Een spectaculair gebouw zal de stad heus niet veranderen.
© Saskia Vanderstichele
| De nieuwe hoofdzetel van BNP Paribas Fortis, tussen Warandepark en Centraal Station.
HOOFDZETEL BNP PARIBAS FORTIS
Promotor: BNP Paribas Fortis
Architect: Baumschlager Eberle & Jaspers-Eyers
Waar? Kanselarijstraat, tussen Warande en Centraal Station
Voorheen: hoofdzetel van Generale Maatschappij (1971), een gebouw van de architecten Hugo Van Kuyck, Pierre Guillissen, Christian Housiaux, Jacques Boccard met interieurs van Jules Wabbes
Wanneer? 2017-2021
Voor wie? Zesduizend werknemers van BNP Paribas Fortis
© Saskia Vanderstichele
| Het Jachthof in Etterbeek.
JACHTHOF
Promotor: Gemeente Etterbeek
Architect: BAEB & Jaspers-Eyers
Waar? De Jacht in Etterbeek (Beckersstraat)
Voorheen: oud-ziekenhuis van Etterbeek (1909)
Wanneer? 2017-2020
Voor wie? Een kleine multifunctionele wijk met onder meer een administratief centrum voor de gemeente Etterbeek, OCMW en politiecommissariaat, appartementen, rusthuis, wijkhuis
© Saskia Vanderstichele
| Het Wilfried Martensgebouw in de Belliardstraat.
TREBEL/WILFRIED MARTENS GEBOUW
Promotor: Atenor Architect Jaspers-Eyers
Waar? Belliardstraat
Voorheen: hoofdzetel Bacob (1986) van Jan Tanghe, Johan Van Dessel, Paul Lievevrouw (Groep Planning)
Wanneer? 2014-2016, 30.000 m²
Voor wie? Europees Parlement
© Saskia Vanderstichele
| Quator, een ontwerp van Jaspers-Eyers, deels verhuurd aan Beobank.
QUATUOR
Promotor: Befimmo Architect Jaspers-Eyers
Waar? Begin van de Noordwijk
Voorheen: Koning Boudewijngebouw van Vlaamse administratie, ook wel ‘De Schans’ (1990) van architect Michel Jaspers genoemd.
Wanneer? 2018-2020, 60.000 m²
Voor wie? Deels verhuurd aan Beobank
Lees meer over: Brussel-Stad, Etterbeek, Stedenbouw, architectuur, De Jacht, BNP Paribas Fortis, Jaspers-Eyers, wilfried martensgebouw
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.