Pascal Smet (One.Brussels-Vooruit): 'Openbare ruimte Zuidstation snel herinrichten'

Permanent kuisen en de omgeving aanpakken. Dat is volgens voormalig staatssecretaris Pascal Smet (One.Brussels-Vooruit) de oplossing om de drugs- en onveiligheidsproblemen rond het Zuidstation aan te pakken, zegt hij in BRUZZ-programma A La Carte. Maar ook de vele mensen op straat moeten dringend van straat geholpen worden. In dat opzicht geeft hij toe dat Brussel te weinig verantwoordelijkheid op zich neemt. Bovendien dringen hervormingen zich op als Brussel een financiële ramp wil voorkomen: "Maak er één stad van."

De politicus is terug van vakantie, nadat hij ontslag had genomen als staatssecretaris vanwege de aanwezigheid van een Iraanse delegatie op de Brussels Urban Summit. Over zijn ontslag is Smet kort: "Voor mij was het vooral een kwestie van integriteit, ik vind integriteit in de politiek zeer belangrijk. En ik voel dat het de juiste beslissing was, een nodig signaal."

Had u met de crisis rond het Zuidstation toch geen rol kunnen spelen?

Pascal Smet: "Ik heb op het punt gestaan om Rudi Vervoort (Brussels minister-president (PS), red.) te bellen. Ik was op vakantie en wilde hem zeggen: 'Ik wil de coördinatie opnemen.'

"Toen ik minister van Openbare Werken was, heb ik twee keer samengezeten met de burgemeesters, Net Brussel, de MIVB en de NMBS om te gaan wandelen in die wijk en te zeggen: nu gaat ge die pisbak opkuisen."

Waarom gebeurt dat niet meer? Hoe kon dit gebeuren?

Smet: "Omdat niemand zichzelf als eindverantwoordelijke ziet. Er zijn te veel mensen bevoegd. Ik heb het al vaak gezegd in Brussel: iedereen bevoegd, niemand verantwoordelijk. Het Zuidstation is daar een heel mooi voorbeeld van. Iemand moet dat in handen nemen.

"Ik zou in de hele omgeving van het Zuidstation twee dingen doen. Eén: permanent kuisen. Ten tweede moet heel de openbare ruimte rond het Zuidstation tijdelijker ingericht worden. Je kunt daar al heel wat doen met kunstingrepen, tijdelijke werken, dat soort dingen."

Dit horen we al tien jaar, waarom zien politici dit niet? U zegt ook in La Libre Belgique dat we te naïef zijn geweest.

Smet: "Brussel wordt eigenlijk – sorry voor de vergelijking – als de vuilnisbak van België beschouwd. Dat is hard, ik bedoel misschien eerder de plek waar men de problemen stockeert.

"We hebben veel te veel mensen op straat – daklozen, maar ook mensen die in de asielprocedure zitten en veel uitgeprocedeerde mensen die niet in België mogen blijven. Voor die mensen moet je consequent zijn, die moeten het grondgebied verlaten."

Hoe moeten we dat doen?

Smet: "Mensen die hier niet mogen zijn, moeten verwijderd worden. En als dat niet kan, dan moet je die mensen op een of andere manier een statuut geven en zorgen dat die een toekomst kunnen opbouwen.

"Wat is er nu de afgelopen maanden gebeurd? Die mensen zijn in contact gekomen met een nieuwe drug, dus je krijgt een drugsprobleem, gekoppeld aan een probleem van mensen zonder papieren, zonder hoop, zonder uitzicht."

"Al drie jaar worden er hulpsignalen – voor bijvoorbeeld meer politiemensen aan het Zuid- en Noordstation – door Rudi Vervoort naar de federale regering gestuurd. Dat is eigenlijk bijna schuldig verzuim van de federale regering waar Brussel het slachtoffer van is. Maar ook Brussel heeft een verantwoordelijkheid."

Dat hebben we niet gemerkt, onder meer met het afwezige gedrag van Vervoort en burgemeesters die zeggen dat ze het probleem niet aankunnen. Wordt het niet tijd dat we de stad proberen te hervormen?

Smet: "Absoluut, en dat zal ook gebeuren. Je kan soms in het leven te vroeg gelijk hebben. Ik stond als enige in de woestijn te roepen: je moet er één stad van maken.

"Brussel zit niet in goede financiële papieren, om het zacht uit te drukken. De volgende regering gaat meer dan een miljard euro moeten besparen op zeven miljard, dat is heel veel geld. Dat betekent dat je de volledige manier waarop je die stad bestuurt, met te veel politici, bestuurslagen en inefficiëntie, moet hervormen."

Rudi Vervoort wil het aantal politici verminderen, maar het gebeurt niet. De burgemeesters zullen nooit hun macht afgeven.

Smet: "Toch zal dat gebeuren, omdat de financiële toestand van Brussel dat gaat afdwingen. Mijn gevoel is dat er ook langs Franstalige kant een sense of urgency zal komen dat het niet meer verder kan.

"Twintig jaar geleden was ik de enige die daarover stond te zingen, een beetje hetzelfde verhaal met de openluchtzwembaden: vandaag zegt iedereen hetzelfde."

Waarom kan Brussel geen structuur hebben zoals Antwerpen of Parijs. Waarbij gemeenten districten worden en onderschikt zijn?

Smet: "Mijn partij is daar heel duidelijk in, Connor Rousseau (partijvoorzitter van Vooruit, red.) is daar ook al heel duidelijk in geweest: er kan nog extra geld naar Brussel gaan, maar dan gaat Brussel eerst intern orde op zaken moeten stellen.

"Het aantal politici verminderen, structuren vereenvoudigen en vooral mensen in de stad verantwoordelijk maken. We moeten zeggen: dit is jouw verantwoordelijkheid en je gaat die opnemen. En als je het niet doet, dan wordt je afgerekend. Nu speelt men nog te veel pingpong."

Als het gaat over nieuwe structuren, dan pleit u ook voor het opgeven van de gegarandeerde Vlaamse vertegenwoordiging.

Smet: "Er is een nuance. Ik heb niet gezegd 'opgeven'. Ik heb gezegd 'anders indelen, verminderen'. Ik ben voorstander van gemengde kieslijsten, de eentalige lijst is voorbij. De Nederlandstaligen vertegenwoordigen nog maar 18 procent in deze stad, toch hebben we bijna 30 procent van de mandaten. Tegelijkertijd zijn één op de vier bewoners van deze stad Europese onderdanen, die niet mogen stemmen voor het Gewest. Laat die Europeanen toch stemmen."

"Maar ik heb in dat interview ook gezegd dat er wel een gegarandeerde vertegenwoordiging moet zijn van Nederlandstaligen. Dat hoeft voor mij niet drie van de acht (regeringsleden, red.) te zijn, dat mogen er twee zijn. Omdat je in de regering toch beslist als college. Het aantal doet er niet echt toe."

Welke rol ziet u voor de gemeenschappen?

Smet: "Brussel moet zeggen: 'Wij zijn de hoofdstad. Van Vlaanderen, Wallonie en België'. Dat betekent dat wij soms ook minder arrogant moeten zijn als Brusselaar, dat wij ten dienste staan van het land.

"Wij zijn de toegangspoort van Vlaanderen, Wallonië en België. De federale overheid moet meer in haar hoofdstad investeren, de metro bijvoorbeeld. In de meeste andere landen in de wereld wordt de metrolijn gefinancierd door de federale overheid. Wel, dat moet in Brussel ook kunnen.

"En wij, Brussel, moeten orde op zaken stellen. Wat we nodig hebben in de volgende legislatuur is een pact voor Brussel. Een vereenvoudigd Brussel: minder politici, duidelijke verantwoordelijkheden, maar ook een duidelijke financiering en ook verantwoording van die financiering."