Natuurbe­scherm­ers willen koning Filip tot 'hoeder' van de Brusselse vuurvliegjes kronen

Volgende week stelt auteur Tine Hens in Muntpunt haar nieuwe boek Archief van mogelijk verlies voor, een persoonlijk relaas over bedreigde dieren en planten. Zoals de vuurvliegjes, die mogelijk op het Koninklijk Domein van Laken glimmen.

Brussel was een belangrijke inspiratiebron voor Tine Hens bij het schrijven van Archief van mogelijk verlies. Ze woonde niet alleen jaren in Sint-Gillis, maar begon een vijftal jaar geleden met een opleiding tot natuurgids in de hoofdstad. “Zo leerde ik groene plekken zoals het Laarbeekbos in Jette beter kennen”, zegt Hens, die nu nabij Leuven woont. “Door de coronamaatregelen stopte ik indertijd met de cursus, maar een deel van het boek is toen ontstaan.”

In het boek wijst Hens met zowel feiten als gevoelsmatige bespiegelingen op wat de mensheid dreigt te verliezen als die niet dringend meer aandacht heeft voor de natuur. Vooral dieren en planten, maar bijvoorbeeld ook natuurverschijnselen als gletsjers, waarbij ze het Brusselse project Pleure(nt) les glaciers van kunstenares Clara Thomine in de verf zet.

In het Georges Henripark in Sint-Lambrechts-­Woluwe liet Thomine de namen en 'overlijdensdata' van gletsjers zandstralen in de hoofdlaan, zelf aangelegd met oude grafzerken – ooit was het park een begraafplaats. Een van de nu al gestorven gletsjers is de Okjökull, die in 2019 in IJsland als eerste een 'begrafenis' kreeg.

Een bedreigde diersoort waar Hens op inzoomt, zijn de vuurvliegjes of glimwormen, lichtgevende kevers die al eeuwenlang thuis zijn in het Zoniënwoud. “Lichtvervuiling is een van de grote uitdagingen voor hun voortbestaan”, legt Hens uit. “Straatlampen verblinden mannelijke vuurvliegjes, waardoor ze de vrouwtjes niet vinden. Of ze verwarren het kunstlicht met het natuurlijke licht dat vrouwtjes afgeven, zodat ze als het ware de liefde willen bedrijven met lantaarns.” In beide gevallen sterven mannetjes zonder te bevruchten en vrouwtjes zonder eieren te leggen.

“Glimwormen verdwijnen echter ook omdat hun leefgebied teloorgaat”, zegt Hens. “Onder meer door verdroging, want de larven hebben vochtige bosgrond nodig, en door betonnering.” In die zin kwam er eind vorig jaar goed nieuws toen bekend raakte dat het natuurgebied Donderberg in Laken na jaren van ecologisch verzet, niet bebouwd zou worden, maar tot een park omgevormd. Ook in Donderberg zijn immers glimwormen aangetroffen. “Hopelijk wordt het park zo wild mogelijk gehouden.”

Omdat er lichtgevende kevers in Donderberg voorkomen, rees bij Hens het vermoeden dat ze ook in het nabijgelegen Koninklijk Domein van Laken vertoeven, veilig beschermd achter de hoge muren. “We zouden dat dolgraag onderzoeken aan de hand van een inventarisatie. Als de toelating van het paleis er komt, en er zijn glimwormen aanwezig, dan willen we de koning uitroepen tot 'hoeder van de vuurvliegjes'.”

Het paleis laat weten dat de vraag werd overgemaakt aan de betrokken diensten, namelijk de Koninklijke Schenking. Of er zal op worden ingegaan, kan Pascale Boulanger van de Koninklijke Schenking nog niet zeggen, maar volgens haar zijn er inderdaad vuurvliegjes op het Koninklijk Domein. “Werknemers hebben ze al meermaals gespot. Ze voelen zich waarschijnlijk erg op hun gemak in het pikdonker, want er is geen verlichting.”

Boekvoorstelling van 'Archief van mogelijk verlies' op 26/11 in Muntpunt, waar nu al een expo rond het boek loopt