Molenbeek 2030: 'Een krachtig project voor Brussel, mét durf'

'Het concept van Molenbeek 2030 zit stevig in elkaar, waardoor het verdient om te winnen.' Dat schrijft BRUZZ-redacteur Steven Van Garsse in het edito van deze week.

Het zijn beslissende weken voor de hoofdstad. Volgende week komen we te weten of Molenbeek de titel van Europese Culturele Hoofdstad mag dragen. Meer dan het louter als cultureel project te zien, geven de intendanten Fatima Zibouh en Jan Goossens er een maatschappelijke invulling aan. Het festival moet tussen nu en 2030 een dam opwerpen tegen de fragmentatie in de gemeente en erbuiten, en in één adem ook de hele negatieve publiciteit doen vergeten waar Molenbeek sinds de verschillende aanslagen, maar zeker ook vandaag, mee te maken krijgt.

Een gemeenschappelijke toekomst bouwen, zonder dat er echt sprake is van een gemeenschappelijke geschiedenis. Op zoek naar het nieuwe wij. Dat is de prikkelende basisgedachte van Zibouh en Goossens. Het is er een die aansluit bij de uitdagingen waar de Brusselse samenleving in haar geheel al enkele decennia voor staat. En de weg ernaartoe is die van de solidariteit en de empathie. Het concept zit stevig in elkaar.

Er zat enkele maanden geleden nog een dik haar in de boter, omdat de financiering niet gegarandeerd was door het uitblijven van een regering. Het festival zal over de verschillende jaren zo’n 80 miljoen euro kosten. Veel geld, maar het bedrag ligt in de lijn van wat eerdere culturele hoofdsteden hebben besteed.

Intussen heeft een kamerbreed parlement via een resolutie de garanties gegeven dat het met die financiering in orde komt. Ook politici, van links tot rechts, hebben begrepen hoe vitaal het project voor Brussel kan zijn.

Dat alles zou de jury in principe makkelijk moeten kunnen overtuigen dat niet Leuven of Namen de titel mag dragen in 2030, maar wel degelijk Molenbeek.

Je zou nog kunnen argumenteren dat de weg die Zibouh en Goossens inslaan, ver staat van de oorspronkelijke gedachte die de toenmalige Franse minister van Cultuur Jack Lang in de jaren tachtig koesterde, toen hij samen met zijn Griekse collega Melina Mercouri het idee van de Culturele Hoofdstad lanceerde: in de Europese steden een podium geven aan de Europese cultuur in al haar diversiteit.

Intussen zijn de Europese Culturele Hoofdsteden van de afgelopen jaren die bottom-up zijn gegroeid, in moeilijke, weinig voor de hand liggende contexten, echter ook de beste en meest interessante gebleken. Dat gaf Jack Lang zelf later toe. Omdat ze echte bakens hebben verzet en een transformatie in gang hebben gezet.

We kunnen hiervoor zelfs terug naar ons eigenste Brussel, dat 25 jaar geleden al Europese Culturele Hoofdstad was. Dat festival wou expliciet het bestaande culturele weefsel in Brussel met elkaar verbinden, terwijl de overheden misschien liever een prestigieus festival zagen, met grote namen. Achteraf gezien is die eerste keuze nochtans de beste keuze gebleken.

Brussel 2000 bracht iets magisch over de hoofdstad. Misschien was het artistiek gesproken niet allemaal even top, maar de wijken zinderden toen van creativiteit en culturele innovatie. Je had als Brusselaar het gevoel om deel te nemen aan iets unieks. Brussel 2000 heeft heel wat in gang gezet, onder meer het samenwerken van de culturele huizen over de taalgrenzen heen, maar ook de Zinneke Parade, of de herwaardering van de Kunstberg als culturele hotspot.

Het klopt dat Brussel zoveel jaar later, na de aanslagen, corona, na de energiecrisis, met de drugsepidemie en -oorlog, een falende politieke klasse en donkerrode fi nanciën niet in zijn beste doen is. Het is ook waar dat er twijfels kunnen groeien over hoe een dergelijk festival een plaats kan krijgen in een gemeente die op vele vlakken extreem gefragmenteerd is en geteisterd wordt door schietpartijen. Om hier een krachtig project tegenover te zetten is durf nodig. Wel, dat soort van durf is precies wat Brussel vandaag nodig heeft.