Stop Metro 3 in de diepvries

Hoe kon metro 3 zo spectaculair ontsporen? Sinds vorige week buigt een bijzondere commissie van het Brussels parlement zich over die vraag. De antwoorden zullen nuttig zijn om de eigenlijke hamvraag te beantwoorden: is er wel een toekomst voor het miljardenproject? De volgende jaren hooguit in de diepvries, schrijft BRUZZ-redacteur Kris Hendrickx in het edito van deze week.

Hoe kan een metro die op een dik miljard euro geraamd wordt enkele jaren later bijna het viervoud kosten? Hoe is het mogelijk dat de werken vandaag op twee verschillende plekken stilliggen wegens onvoorziene problemen in de ondergrond? En wat met de andere punten van kritiek in het rapport van het Rekenhof, zoals mogelijke belangenvermenging en overhaaste planning? Het zijn vragen waar de parlementsleden de volgende weken antwoorden op verwachten.

De bijzondere commissie buigt zich enkel over het verleden van het metroproject, beslissingen over de toekomst zijn voor de volgende regering. Toch is het parlementaire werk nuttig voor wat komt. Neem de kwestie van de kostenramingen. Als de prijs voor dezelfde lijn in negen jaar tijd van 1,3 naar 4,8 miljard kan springen, dan betekent dat ook dat het prijskaartje zal blijven aandikken. De commissie zal niet kunnen achterhalen of het bouwproject de tien miljard zal overschrijden, maar ze kan wel inzichten bieden die bijdragen tot een realistischere schatting.

De bedragen doen duizelen, zeker als je er de armlastige Brusselse begroting naast legt, met haar tekort van 1,5 miljard euro op een totale begroting van nog geen 8 miljard euro. Dat deficit terugdringen blijkt nu al weken een heksentoer. Minder gratis openbaar vervoer, minder gewestpersoneel of zelfs duurdere vuilniszakken, tal van dossiers liggen zo gevoelig, dat de onderhandelaars rondjes draaien.

Het zou daarom absurd zijn als het Gewest de komende jaren miljarden uittrekt voor een peperduur metroproject, terwijl het alle moeite van de wereld heeft om zijn op hol geslagen begroting in toom te houden.

Moet het Metro 3-project dan helemaal op de schop? Dat is een mogelijkheid, maar niet de enige. Er zijn best goede argumenten voor een echte metro onder de centrale lanen en een ondergrondse verbinding naar Schaarbeek. Het openbaar vervoer barst daar vandaag uit zijn voegen. Mocht zo’n lijn er ooit komen, zal die dan wel hand in hand moeten gaan met een beleid dat autorijden ontmoedigt. Anders eindigt de Brusselaar met peperdure, maar halflege metro’s en even volle straten als vandaag.

Bovenstaande cijfers betekenen wel dat het Brussels Gewest het volledige Metro 3–project vandaag op zijn minst in de diepvries moet steken. Hoe? Werk enkel het hoogstnodige af, sluit de gapende wonden in het stadsweefsel en investeer in meer bovengronds openbaar vervoer in wijken, waar trams vandaag als sardineblikken voelen.

Die oplossing heeft verschillende voordelen: ze beperkt de kosten en het gezichtsverlies voor alle politieke betrokkenen én behoudt de mogelijkheid om op een dag verder te werken.

Als het ooit zover komt, kunnen de conclusies van de bijzondere commissie weer opgegraven worden.

De financiering van Metro 3 zal er dan helemaal anders moeten uitzien. Het Brussels Gewest is gewoon te arm om behalve een groot deel van de metrowerken ook nog alle onvoorziene kosten op te hoesten, zoals vandaag het geval is. Enkel de federale overheid heeft schouders die breed genoeg zijn. Het gekissebis over de begroting binnen de Arizona-ploeg toont dat dat niet voor vandaag of morgen zal zijn. Maar ooit dringt het wellicht door dat ook hier geldt: de sterkste schouders dragen maar best de zwaarste lasten.