Van den Brandt over Metro 3: 'Zonder nieuwe middelen kan Brussel dit niet dragen'

Ontslagnemend Brussels minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) pleit voor een nieuwe kosten-batenanalyse van het project Metro 3 die niet alleen de financiële, maar ook de maatschappelijke en ecologische impact onderzoekt. Dat verklaarde ze tijdens een actualiteitsdebat over het vernietigende rapport van het Rekenhof over het project.

Het Rekenhof liet in dat rapport geen spaander heel van het Metro 3-project en stelde vragen bij de strategische planning, de aansturing, het ontwerp zelf, de wettigheid en de ontsporende kosten. De minister wees dinsdag naar de verschillende scenario's die de MIVB op haar vraag had uitgetekend voor de toekomst van het metroproject.

"De scenario's lopen uiteen. De duurste optie is de verderzetting van het volledige project met de PPS-constructie (publiek-private samenwerking, red.). De goedkoopste optie is de volledige stopzetting van het project: die optie kost nog steeds ruim 200 miljoen euro extra omdat de werken die bezig zijn niet zomaar kunnen worden stopgezet."

"Ik zal erop toezien dat de aanbevelingen worden omgezet in concrete acties bij onze administraties en overheidsbedrijven, en dat er een nieuwe kosten-batenanalyse komt. Daarbij moeten we allemaal rekening houden met de budgettaire realiteit waarin Brussel zich bevindt", reageerde Van den Brandt op de vele vragen van nagenoeg alle fracties in het Brussels parlement.

Kosten

Het Rekenhof bevestigt volgens de Groen-minister dat de oorspronkelijke schatting van de kosten voor de metrolijn onrealistisch waren. De federale bijdrage via Beliris (500 miljoen euro) vertegenwoordigt intussen slechts een goede 10 procent van de totale kost, terwijl dat aanvankelijk bijna de helft zou zijn.

"Zonder bijkomende middelen of nieuwe inkomstenbronnen kan het Brussels Gewest het project niet alleen dragen", zo stelde de Mobiliteitsminister daarom vast. De nieuwe metrolijn werd oorspronkelijk geraamd op 1,3 miljard euro, maar het totale kostenplaatje loopt volgens de laatste berekeningen op tot 4,8 miljard euro.

Maar, zo waarschuwde de minister, "alternatieve financieringsmodellen, zoals een PPS, zouden de kosten fors verhogen." Volgens Van den Brandt zou dat model om de lijn af te werken het Gewest uiteindelijk 8 miljard euro kosten.

Lessen trekken

Van den Brandt deelde ook de kritiek van het Rekenhof over een vooringenomen en overhaast planningsproces in de beginfase. "De keuze voor het gedeelde beheer heeft risico's gecreëerd. In de toekomst moet de coördinatie beter. We moeten die lessen trekken om fouten niet te herhalen," zo benadrukte ze.

De minister wees er ook nog op dat het Rekenhofrapport bijna 20 jaar aan besluitvorming analyseerde en dat het hof kritiek had op verschillende aanbestedingen tussen 2010 en 2019, dus voor zijzelf als minister verantwoordelijk was.

Van den Brandt benadrukte verder dat een regering met volheid van bevoegdheid beslissingen moet nemen over de toekomst van het project. Intussen heeft de Brusselse regering in lopende zaken de MIVB opgedragen geen beslissingen te nemen die onomkeerbare gevolgen kunnen hebben, meer bepaald over het wel of niet afbreken van het Zuidpaleis.

Hoorzittingen

Verschillende sprekers van de aanwezige fracties drongen aan om hoorzittingen te organiseren. De commissieleden spraken af dat het Rekenhof in een gezamenlijke commissie Financiën-Mobiliteit gehoord zal worden. Ook de MIVB en Beliris worden uitgenodigd.

Benjamin Dalle (CD&V), Zakia Khattabi (Ecolo) en Joëlle Maison (Défi) drongen aan op een bijzondere commissie, maar commissievoorzitter Jamal Ikazban (PS) verwees hiervoor naar het uitgebreid bureau van het parlement. Voor Gilles Verstraeten (N-VA) kan een bijzondere commissie blootleggen wat er allemaal misgelopen is en "bekijken wat de problemen inherent aan de gekozen bestuursstructuur kan zijn". "Wat is de rol van de politiek en heeft de politiek die rol niet onvoldoende opgenomen", vroeg hij zich af.

Voorganger

Françoise De Smedt (PTB/PVDA) pleitte voor een onderzoekscommissie. Zij verweet niet alleen Van den Brandt een "gebrek aan transparantie", maar wees ook Van den Brandts voorganger, Pascal Smet (Vooruit), met de vinger voor zijn ''overhaaste opstarting" van het project. Een kritiek die ook Ecolo-parlementslid Hicham Talhi deelde.

Voor Martine Raets (Open VLD) biedt het verslag van het Rekenhof de gelegenheid om de bestuurscultuur binnen de MIVB en Brussel Mobiliteit onder de loep te nemen. Ze vroeg zich af of het probleem niet vooral een gebrek aan geloof in het project was binnen de Brusselse politiek, terwijl er volgens haar bij de Brusselaars wel een groot draagvlak is.

Tot slot kwam er vanuit MR-hoek ook kritiek op de vraag van Groen voor een grotere federale bijdrage om de lijn te financieren. "Het Brussels Gewest moet eerst dit project beter beheren, voor het het federale niveau om meer geld vraagt", zo vindt parlementslid Clémentine Barzin.