Alleen Nederlandstaligen mogen een veto hebben

Eind vorige week viel het derde Nederlandstalige veto in de lange Brusselse regeringsvorming, maar niemand die daarover struikelt. Blijkbaar vormen alleen Franstalige veto's een probleem, schrijft BRUZZ-redacteur Bram Van Renterghem, ook al zijn de Nederlandstalige soms een pak moeilijker te begrijpen.

De afgelopen weken timmerde Ahmed Laaouej (PS) aan een linkse coalitie. Wat iedereen voorspelde, gebeurde: Vooruit liet vrijdag weten te passen voor het project. “We constateren dat de wil om verantwoordelijkheid te nemen, niet bij alle partijen die rond de tafel zaten aanwezig was,” klonk het. Minstens even aannemelijk als uitleg, is dat de spreidstand tussen deelname aan een centrumrechtse federale Arizona-regering en een Brusselse radicaal-linkse regering voor Vooruit ondraaglijk ging zijn.

Dit is al het derde veto van een Nederlandstalige partij. Eerder wilde Benjamin Dalle (CD&V) niet toetreden zonder ministerpost. En Frédéric De Gucht (Open VLD) wil niet zonder de N-VA in een regering stappen, nadat de PS net stelde niet mét de N-VA te willen regeren.

Metaveto

Vooral het standpunt van De Gucht valt moeilijk te vatten. Het is dan ook geen veto tegen een andere partij, maar een veto tegen een veto – een metaveto dus - en dan wordt het ook voor politieke journalisten wat abstract. Temeer omdat de N-VA het nooit heeft nagelaten Open VLD te vernederen: de liberalen gingen terecht kopje onder, De Croo was een bedrieger enzovoort.

Waarom dan deze trouw aan de kwelduivel? “Wij kunnen niet plooien voor de wensen van Laaouej,” zei De Gucht in februari. “De Franstalige kant heeft 0,0 te zeggen aan de Nederlandstalige meerderheid.” Dat klopt niet helemaal. Het is wel de gewoonte om eerst per taalgroep een coalitie te vormen, maar daar staat niets over in de Bijzondere Brusselwet, die de regeringsvorming regelt. Het spreekt dan ook voor zich dat partijen die samen een regeerakkoord schrijven met elkaar moeten willen samenwerken. Niemand neemt het Open VLD kwalijk dat ze niet met Team Fouad Ahidar, PTB of Vlaams Belang in zee willen. Maar de PS mag geen veto stellen? Dat is intellectueel oneerlijk.

De jongste maanden beklemtoont De Gucht dat de N-VA in Brussel mee in de Brusselse regering moet, omdat Brussel zal moeten samenwerken met de andere regeringen in België, waar de N-VA de grootste partij is. “Brussel hervormen tegen de partij van de premier en de Vlaamse minister-president in: ik wil wel, maar dat gaat nooit lukken.” Dat MR, Vooruit, Les Engagés en ook CD&V – die de plaats zou innemen van N-VA – in die andere regeringen zitten, is blijkbaar niet voldoende voor De Gucht: het moét de N-VA zijn.

Welke hervormingen zo makkelijker zullen gaan, is onduidelijk, maar extra geld voor Brussel zal dit wellicht niet opleveren. Meer zelfs: de federale regering snoeide in het Brusselfonds Beliris. En dat was nog voor ratingbureau Fitch vrijdag de rating voor België verlaagde.

Misschien is angst voor nieuwe klappen van de kwelduivel de meest logische verklaring voor het vasthouden aan de Vlaams-nationalisten. Door hen mee in bad te trekken, hoopt hij gespaard te blijven van kritiek op een hervormingsregering, die sowieso gebrekkig zal zijn. Maar het is intussen wel duidelijk dat de PS, noch Défi noch Ecolo, met de N-VA een coalitie gaan vormen.

Dan maar aan de zijlijn blijven, is echter riskant voor Open VLD. Federaal loopt de oppositie niet lekker, wie zegt dat dit in Brussel wel zal lukken? Bovendien is MR voor het eerst sinds lang de grootste Franstalige partij: voor Open VLD een unieke kans om een liberaal Brussels project op poten te zetten, en zich te profileren als een partij die de zaken ook weer op orde kan zetten.

Natuurlijk blijft het een gok. Maar het is moeilijk voorstelbaar dat met zijn allen tot aan verkiezingsjaar 2029 verder blijven strompelen, meer stemmen zal opleveren.