Parlement keurt voorlopige twaalfden goed met mogelijke shutdown in het vooruitzicht

In de commissie Financiën van het Brussels parlement zijn de voorlopige twaalfden voor de periode januari tot maart goedgekeurd. In tegenstelling tot begin vorig jaar zullen die zeer strikt gehanteerd worden. Dat is nodig om de financiële markten gerust te stellen, want de situatie is dermate ernstig dat ook de MIVB de eindjes niet meer aan elkaar dreigt te kunnen knopen, zegt minister van Begroting Dirk De Smedt (Open VLD).

De Brusselse regering in lopende zaken werkt al sinds begin dit jaar met voorlopige twaalfden. Ze mag in een maand dus maximaal een twaalfde uit­geven van het budget uit de laatste goedgekeurde begroting, namelijk die van 2024. Ze moet daarvoor elk kwartaal de goedkeuring vragen van het parlement. Dat gebeurt nu voor de drie eerste maanden van 2026.

Maar in tegenstelling tot vorig jaar, toen in het eerste kwartaal vier twaalfden of voor sommige begrotingsposten zelfs volledige twaalf twaalfden zijn uitbetaald, wil minister van Begroting Dirk De Smedt die nu tot de strikte drie twaalfden beperken. Hij wil met dit strenger begrotingsbeleid de tekorten terugdringen en zo de financiële markten geruststellen, “zonder te verzaken aan de continuïteit van dienst,” verzekert De Smedt.

Tricky

Concreet betekent dat wanneer - bijvoorbeeld door indexeringen of bevorderingen - de kost van de ambtenaren stijgt, die zal moeten worden opgevangen binnen andere begrotingsposten. De Smedt vraagt hiervoor aan het parlement ook de vrijheid om met budgetten te kunnen schuiven.

Het parlement, en het Rekenhof, zijn hier zeer kritisch over, omdat hiermee het parlement 'buitenspel' wordt gezet. De regering zal zelf over een reeks uitgaven kunnen beslissen, zonder rugdekking van het parlement. Zeker op een moment dat de regering zelf in lopende zaken is, is dat bijzonder tricky.

Maar Dirk De Smedt zegt dat die budgetverschuivingen er alleen zullen komen “als het echt niet anders kan”. Het parlement kan de regering hier nadien ook altijd over interpelleren.

Sombere vooruitzichten

Minder goed nieuws was er over het moratorium op de aanstelling van nieuw personeel. Wie vertrekt, wordt niet vervangen. Dat was eind 2023 bedoeld als besparingsmaatregel, maar het effect blijkt minimaal moest De Smedt toegeven. Er werken nu slechts 121 ambtenaren minder, op de 22.000. “Goed voor een daling van slechts 0,5 procent.”

Er zijn volgens De Smedt dus bijkomende maatregelen nodig om de personeelskost beter onder controle te houden. De minister zegt dat hij hier voorstellen voor zal doen.

Het Rekenhof had ook kritiek op het ontbreken van een raming van de ontvangsten in de begroting van voorlopige twaalfden. De Smedt stelt dat hij daar wettelijk niet toe verplicht is. “Maar ik heb er geen probleem mee om die projecties in de toekomst wel mee te delen.”

Hij lichtte al een tipje van de sluier op. Zo gaat de regering uit van een stijging van de ontvangsten uit de onroerende voorheffing met 12 procent (ten opzichte van 2024) en een stijging van de ontvangsten die door de federale regering worden geïnd (de personenbelastingen) met 9 procent (ten opzichte van 2024). Dat kan klinken als positief nieuws, in een begroting die voor de rest baadt in bijzonder sombere vooruitzichten.

'Eerst de interesten en het personeel'

De Smedt bevestigde nog eens dat er een liquiditeitsrisico dreigt vanaf mei. Want dan moet het vakantiegeld van de ambtenaren worden betaald, en een aanzienlijke deel van de dotatie aan de gemeenten. Bovendien komt een groot deel van de inkomsten uit belastingen pas in de tweede helft van het jaar binnen.

Het liquiditeitsprobleem neemt ook steeds grotere vormen aan. Zelfs de MIVB bijvoorbeeld riskeert op droog zaad te zitten. De Smedt: “De voorlopige twaalfden voor het eerste kwartaal moeten zo snel mogelijk worden uitbetaald of er dreigt een cashprobleem bij de MIVB. Dus ja, de liquiditeitsnood is globaal.”

Als er in mei geen geld meer in de kas zit is, is er een duidelijk prioriteitenlijstje, zegt De Smedt. “We zullen eerst onze financiële verplichtingen nakomen, zoals de aflossing van de schulden en het betalen van de interesten. Dat is nodig om het vertrouwen van de financiële markten te behouden. Daarna komen de lonen en de werkingsmiddelen. De grondwet verplicht ons hiertoe. Daarna de gemeenten en gemeenschapscommissies en vervolgens de subsidies, de projectfinanciering en de investeringen.”

Blanco cheque

MR en N-VA bleven erg kritisch voor de minister. Gilles Verstraeten (N-VA): “U zegt dat de regering vrij kan schuiven met budgetten, dat dit in het verleden ook zo gebeurde, maar vandaag gaat het niet om een gewone begroting maar om een begroting in voorlopige twaalfden. Daar zijn de regels logischerwijs ook strenger.”

Voor Groen is het het een of het ander: ofwel zijn er strikte voorlopige twaalfden en een zekere flexibiliteit, “ofwel gaan we opnieuw uit van vier twaalfden, zoals vorig jaar,” zegt parlementslid Stijn Bex (Groen), die zich los hiervan wel ongerust toont. “Er zullen moeilijke arbitrages moeten gebeuren binnen de regering. We kunnen hopen dat die rekening houden met het menselijke aspect.”

De voorlopige twaalfden werden uiteindelijk goedgekeurd met vijf stemmen voor (PS, Ecolo en Groen), twee tegen (N-VA en Team Fouad Ahidar) en acht onthoudingen (MR, PTB, Les Engagés). Volgende week kan de plenaire vergadering van het Brussels parlement er zich over uitspreken.