Rudi Vervoort in Californië: 'Hopelijk is dit mijn laatste handelsmissie'

Rudi Vervoort (PS) heeft als minister-president een laatste handelsmissie achter de rug in Californië in de Verenigde Staten. “Ten minste, dat hoop ik”, werd al snel zijn running joke doorheen de week. In afwachting van een nieuwe Brusselse regering zit Vervoort al anderhalf jaar vast in lopende zaken. “Ik ben mentaal klaar om te stoppen, maar hier niet opdagen, zou alles enkel erger maken.”

“Rudi, ik hoop voor alle Brusselaars dat we jou over zes maanden niet meer terugzien op de volgende handelsmissie naar Turkije.” Het was Waals minister Pierre-Yves Jeholet (MR) die de olifant in de kamer durfde benoemen voor de aanwezige pers in Californië. De interfederale handelsmissie naar de vierde economie ter wereld – met bezoeken aan Google, Microsoft en sportlocaties voor de Olympische Spelen in 2028 – was net afgerond met ruim zestig nieuwe contracten op zak.

Jeholet mag al eens zo’n steek geven, want Rudi Vervoort noemt hem een vriend. De twee gingen zelfs samen een hapje eten voor Jeholets verjaardag. “Ik weet dat ik hem kan vertrouwen,” zegt Vervoort. “Binnen de delegatie (met onder andere N-VA-ministers Theo Francken en Matthias Diependaele, red.) weet je natuurlijk dat er ideologische verschillen zijn, maar daar hoeven we hier niet over te praten. Handelsmissies, dat is business.”

Het was pas Vervoorts derde economische missie op twaalf jaar als minister-president van Brussel. In zijn eerste legislatuur nam Cécile Jodogne (Défi) de buitenlandse missies voor haar rekening, daarna ging die bevoegdheid naar Pascal Smet en diens opvolgster Ans Persoons (Vooruit). Alleen moest die laatste op het nippertje afzeggen voor de missie naar Californië omdat ze de onderhandelingen over de Brusselse begroting niet wou missen. Die gesprekken raakten vorige maand eindelijk op gang na meer dan een jaar stilstand. “Ik had zelfs niet gedacht dat mijn visum en vlucht nog op tijd in orde zouden komen. Maar kijk, hier ben ik,” zegt Vervoort.

Met plezier?

Rudi Vervoort: Ik had een reeks andere verplichtingen deze week, dus heb mijn agenda omgegooid. Maar ik pas me aan. Ik denk niet dat ik ongelukkig lijk?

Vindt u het zelf nuttig om hier te zijn?

Vervoort: Ja, want als hier niemand uit Brussel aanwezig zou zijn, zouden we op onze vingers worden getikt. We zitten al in lopende zaken. Niet opdagen, zou dat alleen verergeren. Dan krijg je te horen dat Brussel niet meer in staat is om haar eigen bedrijven te vertegenwoordigen en verdedigen. Zonder politieke vertegenwoordiger krijg je minder deuren open. Bij het recente staatsbezoek aan Vietnam heeft een Brussels bedrijf ons gevraagd om een ontmoeting met de Vietnamese minister van Industrie te organiseren. Dat is alleen maar gelukt door mijn titel als minister-president.

Hoe kijkt u zelf naar deze missie? Is het wel het juiste moment om in de VS te zijn? President Donald Trump trok de handelstarieven op en voert in eigen land een omstreden deportatiebeleid.

Vervoort: Ik heb zelf niet zoveel handelsmissies gedaan, maar wel veel staatsbezoeken. We weten dat enkele van die landen niet de properste zijn. Discussies over democratie in de gastlanden zijn er altijd geweest, ook binnen de Brusselse regering. Alleen gaat een economische missie over de markt en over onze bedrijven. Ik ben enkele jaren geleden naar Cuba geweest met onze universiteiten. Een band opbouwen met een Cubaanse universiteit, is niet hetzelfde als een band opbouwen met het Cubaanse regime.

Wat vindt u er dan van dat de Franstalige rectoren, maar ook de rector van de Vrije Universiteit Brussel, niet aanwezig zijn?

Vervoort: Dat is paradoxaal. Ik begrijp hun reactie vanuit intellectueel oogpunt, want er zijn duidelijke aanvallen geweest op universiteiten in de VS. Die zijn ondenkbaar bij ons. Tegelijkertijd bevinden we ons in een van de meest open en democratische staten van de VS. Ik had liever gehad dat ze erbij waren.

U ontmoette in San Francisco burgemeester Daniel Lurie. Hoe was dat diner?

Vervoort: Ik zat naast hem. We hebben het natuurlijk over de drugsproblematiek gehad, die we in onze beide steden zien. Ik geef toe dat ik de beelden van San Francisco angstaanjagend vind. Ik wil niet dat we ons nu in de handen wrijven en zeggen: ‘Nou, tenminste hebben wij geen fentanyl in Brussel’. Ik vind wel dat we hun reactie in de gaten moeten houden. Daniel Lurie is nog niet zo lang burgemeester, minder dan een jaar.

Lurie opent drugsvrije opvangtehuizen en bouwt schadebeperkende maatregelen voor gebruikers, zoals het uitdelen van propere naalden, af. Vindt u zijn aanpak verrassend voor een democraat?

Vervoort: Niet noodzakelijk, want democratische burgemeesters krijgen met dezelfde realiteit te maken als de rest van het land. Een democraat legde me deze week uit dat een stem voor Donald Trump niet per se ketterij is. Vandaag streven mensen vooral resultaat na. En wie vindt dat het beleid zijn vruchten afwerpt, denkt de persoon Trump erbij weg. Ik denk dat repressie ook een deel is van de reactie op toenemend drugsgebruik, maar niet noodzakelijk van de oplossing. Je moet drugsnetwerken openbreken en hen uiteindelijk ontmoedigen door continue intimidatie. Daarvoor moet je aan de hele keten van veiligheid en preventie werken. Grote coup de poing operaties zijn misschien goed voor de publieke opinie, maar de dag erna moeten we die druk even hoog houden.

Wat zei de burgemeester van San Francisco daarover?

Vervoort: Zo lang is ons gesprek er niet over gegaan. Dat soort tafelgesprekken is redelijk protocollair en afgelijnd. En ik heb ook met mijn andere buur aan tafel gesproken.

Defensieminister Theo Francken (N-VA) kondigde deze missie aan dat hij zwaardere wapens wil inzetten tegen drugscriminaliteit. Hij oppert de FN303.

Vervoort: Daarover zijn we het eens. Ik ben dat wapen zelf een paar maanden geleden gaan bekijken bij FN Herstal. Door een camera met gezichtsherkenning zorgen die wapens ervoor dat je geen gezicht of hoofd kan raken.

Een ander thema deze week waren zelfrijdende taxi’s. Hub.brussels toont zich enthousiast, maar u heeft de voorbije jaren het Uber-dossier afgehandeld. De komst van Uber was voor klassieke taxichauffeurs in Brussel bijzonder moeilijk te verteren. Ziet u een overstap naar Waymo haalbaar?

Vervoort: Op de korte termijn zijn wij daar niet klaar voor. De regelgeving rond robotaxi’s in de Brusselse straten zal ten eerste via Europa moeten verlopen. Het is nu nog helemaal niet toegelaten om zonder chauffeur op de openbare weg te rijden. Ik denk ook dat veel burgers niet klaar zijn om in een auto te stappen zonder chauffeur. Maar zal dat deel uitmaken van het mobiliteitsaanbod in de toekomst? Zonder twijfel.

Nog een populair thema: artificiële intelligentie. Is dat al binnen de Brusselse administratie doorgedrongen?

Vervoort: Zeker, en ook in parlementaire vragen. Wanneer ik nota’s van mijn kabinetsmedewerkers krijg, denk ik soms: ‘Wacht even, is dit niet artificieel geschreven?’ Mijn collega’s denken wellicht dat ik die nota’s niet allemaal zelf lees, maar dat doe ik wel (lacht).

Kan AI dan helpen om te besparen binnen Brussel, volgens u? Administratie is een grote kostenpost en het begrotingstekort bedraagt meer dan anderhalf miljard euro.

Vervoort: Ik zal dat adviseren aan de onderhandelaars voor de nieuwe regering, maar het probleem is dat we vandaag de impact van AI nog niet kunnen meten op ons leven. Bij vorige omslagen, zoals de industriële revolutie, zijn exact dezelfde vragen gesteld als nu. De eerste stoommachine zou ons zogezegd vernietigen en alle jobs afnemen. Dat is niet gebeurd. Ik denk dat we nog niet kunnen inschatten hoe AI onze hele manier van denken zal veranderen. Dat moet met de nodige regelgeving gebeuren.

Vlaanderen gebruikt het wel al voor zijn administratie. Brussel kan zo’n besparing nog meer gebruiken: daar zit nog meer vet op de administratie.

Vervoort: In lopende zaken kan ik de structuur van de begroting niet wijzigen. Ik kan geen teksten stemmen die we niet aan het parlement zullen kunnen voorleggen. Daar is de meerderheid anders dan in onze regeringsploeg. We zitten een beetje vast in die situatie. Gelukkig zijn de gesprekken nu eindelijk op gang.

Zou artificiële intelligentie de Brusselse formatie kunnen oplossen?

Vervoort : Neen. Artificiële intelligentie heeft nog lang niet de nodige intuïtie over persoonlijkheden. En de regeringsonderhandelingen zijn in Brussel echt wel een probleem van persoonlijkheden.

Dan speelt de persoonlijkheid van uw partijgenoot en onderhandelaar Ahmed Laaouej ook mee?

Vervoort: Wat heeft hij gedaan? Ik spreek liever over de hele groepsdynamiek. Voor alle duidelijkheid: ik heb nooit aan de onderhandeltafel gezeten en ik wil er ook niet zitten. Ik heb wel genoeg onderhandelingen gedaan in het verleden. Je zit altijd met een dynamiek tussen mensen. Zoiets is niet zomaar opgelost met een kus voor en na de vergadering. Er zijn dikwijls gespannen momenten. Guy Vanhengel (oud-minister voor Open VLD, red.) heeft zich ooit zodanig opgewonden dat hij een glas brak. Niet met opzet, uiteraard. Zoiets los je maar op met een technische scheidsrechter aan tafel, die de juiste vragen stelt aan elke partij en een consensus zoekt met een zinnetje voor iedereen aan tafel. Ik vind dat de formateur dat moet doen, maar ik ken de huidige dynamiek rond de tafel niet.

Zal u blij zijn wanneer u zelf kan stoppen?

Vervoort: Ik ben er mentaal goed op voorbereid, alleen is er geen eindpunt. Overal waar ik de keuze had, ben ik al gestopt. Ik ben geen burgemeester meer en geen gemeenteraadslid. Ik had me ook voorgesteld dat ik zou kunnen stoppen als minister-president. Maar kijk, we nemen onze taak op en nu de begrotingsgesprekken vorderen, kunnen wij stilaan wat meer afstand nemen.

Berust uw ontslagnemende regering niet te veel in die afstand? Er wordt niets meer ondernomen.

Vervoort: Maar we moeten toch afstand nemen? We weten nog altijd niet wie uiteindelijk in de regering kan stappen en wie niet. Zal N-VA erbij zitten? Ik heb daar uiteraard mijn mening over, maar we weten intussen niet of CD&V definitief uitgesloten is. Wat de nieuwe meerderheid ook wordt, het zet ons in een moeilijke positie omdat je in feite met twee coalities zit. Eén in de ontslagnemende regering en één in het parlement. En het parlement doet al sinds de verkiezingen wat het wil. Wanneer wij met de hele ontslagnemende ploeg een akkoord vinden over een voorstel van Ecolo, bijvoorbeeld, dan zijn we lang niet zeker of het parlement dat voorstel zal goedkeuren.

U kan toch op z’n minst mondeling meer forse stellingen innemen?

Vervoort: Il ne faut pas ajouter du bruit au bruit. De situatie is al complex genoeg zonder stabiele meerderheid in zicht. Ik heb al lang geleerd om me niet meer aan te trekken wat er over me geschreven wordt.