Waterkwaliteit in Brussels kanaal verrassend goed: ‘Zwemmen is denkbaar’

Tijdens het grootschalige burgeronderzoek 'Watermonsters' werden in Brussel 72 metingen gedaan naar de waterkwaliteit. Ondanks de verstedelijkte omgeving blijkt het water in het kanaal op meerdere plaatsen heel proper. “Op sommige plekken zou je kunnen zwemmen,” zegt Lieven Symons, coördinator van Waterland vzw.

De focus van de onderzoekers lag op de aanwezigheid van E. coli, een bacterie die via huishoudelijk afvalwater in onze rivieren terechtkomt en dus veel zegt over de staat van onze riolering. Ze verraadt vaak ook andere soorten watervervuiling, denk aan medicijnresten. De Vlaamse Milieumaatschappij kijkt ook naar E. coli als belangrijk criterium om de zwemwaterkwaliteit te bepalen.

Tijdens de campagneperiode van 24 april tot 6 mei trokken in totaal meer dan vijfduizend burgeronderzoekers naar een kanaal, rivier, gracht of beek om een meting te doen, in opdracht van Waterland vzw, De Standaard en de KU Leuven.

In Brussel werden 72 metingen gedaan. In het kanaal ter hoogte van Thurn & Taxis werd bijvoorbeeld vijf keer gemeten, waarvan vier keer met uitstekende resultaten. Dat betekent dat het water op die momenten geschikt bleek om in te zwemmen.

In Vlaanderen en Brussel waren de resultaten overwegend positief. Globaal gezien is 43,3 procent van de waterlopen schoon genoeg om in te zwemmen. Vooral de grotere waterlopen in stedelijke gebieden scoren verrassend goed, wat veel potentieel biedt voor openluchtzwemmen.

Overstorten goed gemonitord in Brussel

Toch is er een kanttekening: de metingen vonden plaats tijdens een droge periode. Daardoor werd de impact van overstorten – dat zijn de nooduitlaten van het rioolstelsel die bij hevige regenval afvalwater in rivieren lozen – niet meegeteld. Om veilig te kunnen zwemmen, zijn dus regelmatige metingen noodzakelijk om de waterkwaliteit op te volgen, zeker na hevige regenval.

Brussel heeft daarin een streepje voor. In tegenstelling tot Vlaanderen, waar overstorten nauwelijks gemonitord worden, houdt Brussel die wel nauwgezet in de gaten. Maandelijks verschijnt een rapport over de lozingen. De organisatie City to Ocean – voorheen Canal It up - publiceert zelfs live wanneer overstorten actief zijn.

'Openluchtzwemmen hoeft geen miljoenen te kosten'

Volgens Symons zou het Brusselse kanaal zich perfect lenen voor tijdelijke zwemdagen, zoals Waterland afgelopen zomer opzette in verschillende Vlaamse steden. Tijdens de ‘Zalige Zwemdagen’ doken zo’n 6.000 mensen het natuurwater in van Antwerpen, Brugge, Kortrijk en Turnhout. Ze zwommen in bestaande rivieren en kanalen, met slechts een minimale omkadering.

Nu de Stad Brussel haar recente zwembadproject heeft afgeblazen, wijst Symons op eenvoudige en toegankelijke alternatieven om toch in open lucht te kunnen zwemmen, zonder een klassiek zwembad. “Voor openluchtzwemmen heb je geen miljoenenproject nodig,” benadrukt hij.

'Duizend dagen om waterkwaliteit in orde te brengen'

Maar er is ook slecht nieuws: op 42,3 procent van de meetlocaties bleek het water vervuild. Dat treft niet alleen zwemmers, maar schaadt ook de biodiversiteit en ondermijnt de leefbaarheid van warme steden, waar vervuilde rivieren geen verkoeling bieden. Bovendien dreigen vergunningen voor nieuwe lozingen of bedrijfsuitbreidingen te worden geweigerd bij onvoldoende waterkwaliteit – met duidelijke economische gevolgen.

De Europese zwemwaterrichtlijn verplicht België om tegen 2027 te zorgen voor propere waterlopen. Vlaanderen en Brussel kregen al twee keer uitstel. Met de resultaten van de metingen in de hand, wil Waterland nu beleidsmakers overtuigen om werk te maken van waterkwaliteit. “We hebben minder dan duizend dagen om het in orde te krijgen. De tijd dringt,” besluit Symons.