Zeker 80 Anderlechtenaren wachten al maanden op leefloon

Verenigingen uit Anderlecht luiden de noodklok: zeker 80 van hun cliënten zitten al maanden, soms zelfs bijna een jaar, zonder leefloon. Een trage administratie en hoge werklast liggen aan de oorzaak van het probleem. Volgens belangenvereniging ADAS ligt het werkelijke aantal gedupeerden van het OCMW nog een pak hoger. "Als er nu al achterstanden zijn, hoe moet het dan als de werkloosheidshervorming ingaat?"

Irena*, alleenstaande moeder van twee kinderen, heeft net een opleiding afgerond en zoekt werk. Ze weet dat de jaarlijkse herziening van haar leefloon eraan komt, maar krijgt geen uitnodiging voor een gesprek. Aan het einde van de maand blijft de storting uit.

Pas drie maanden later kan ze een afspraak maken. Omdat haar maatschappelijk werker langdurig afwezig was, is het sociaal onderzoek niet gebeurd. Haar leefloon werd daardoor on hold gezet.

Uiteindelijk volgt een positieve beslissing en ontvangt ze het bedrag met terugwerkende kracht. Maar intussen kon Irena twee maanden haar huur niet betalen, dreigde haar huisbaas het contract te beëindigen, leefde ze op kindergeld en bleven de energiefacturen liggen.

Oorzaken van de vertraging

Irena getuigt over de administratieve moeilijkheden die ze tegenkomt in een publicatie van Baskuul, onderdeel van opbouwerking SAAMO Brussel. Bij die organisatie en enkele partnerorganisaties zijn op dit moment zeker 80 dossiers geopend van mensen uit Anderlecht die recht hebben op een leefloon, maar dat al maanden niet ontvingen.

“Sommigen wachten al maanden op een leefloon, sinds april of zelfs november,” zegt Melanie Asselmans van Baskuul. Het gaat om gezinnen en alleenstaanden, vaak ouderen. Samen met vijftig middenveldorganisaties formuleerde Baskuul adviezen en ging herhaaldelijk in overleg met het OCMW van Anderlecht. “Niet om met de vinger te wijzen, maar om te helpen.”

Eén van die adviezen is om het leefloon tijdens het jaarlijkse onderzoek niet stop te zetten. Volgens Asselmans ontstaan er namelijk veel problemen tijdens de verplichte herziening van de leeflonen door het OCMW. Een sociaal onderzoek moet uitwijzen of de persoon er nog altijd recht op heeft. “Als dat niet tijdig gebeurt, wordt het leefloon vaak tijdelijk stopgezet,” klinkt het. “Ondertussen bouwen mensen schulden op om te overleven.”

Structurele problemen

Dat beeld wordt bevestigd door Bernadette Schaeck van L'Association de défense des allocataires sociaux - afgekort ADAS- een organisatie die gedupeerden uit heel België ondersteunt. Exacte cijfers heeft Schaeck niet, maar volgens haar ligt het aantal mensen dat wacht op een leefloon van het OCMW van Anderlecht, nog veel hoger. “Ik schrijf bijna dagelijks naar hun sociaal assistenten.”

Schaeck richtte ADAS op nadat ze met pensioen ging na een carrière als sociaal assistent bij een Luiks OCMW. Sindsdien helpt ze mensen die slachtoffer zijn van betwistbare beslissingen. Volgens haar is de situatie in Anderlecht structureel en door de jaren heen ook chronisch verslechterd – onafhankelijk van politieke meerderheden of voorzitters.

Zijn er dan enkel in Anderlecht problemen met vertraagde leeflonen? “Zeker niet,” zegt Schaeck. “Alle grote OCMW’s van Brussel kampen met achterstanden, maar Anderlecht springt eruit en dat al jaren.”

ADAS vroeg daarom in november in de commissie Binnenlandse Zaken om een ‘structureel herstelplan’ voor het OCMW van Anderlecht. De vereniging werd er uitgenodigd na de Pano-reportage die er interne misstanden aan het licht bracht en een politieke storm veroorzaakte.

Voorlopig ziet Schaeck, afgaande op de hulpvragen op het terrein, nog geen verbetering. Ze maakt zich ernstige zorgen over de gevolgen van de werkloosheidshervorming, die vanaf januari voelbaar zullen zijn in Anderlecht en andere OCMW’s. De duur van werkloosheidsuitkering zal vanaf dan ingeperkt worden waardoor naar verwachting veel werklozen bij het OCMW zullen aankloppen. “Het is nu al zo moeilijk, wat gaat het nog geven?”

'Bijzonder moeilijk, maar we bereiden ons voor’

We leggen de vraag over de vertragingen van de leeflonen voor aan OCMW-voorzitter Guy Wilmart. Hoe zal het OCMW van Anderlecht, dat nu al met achterstanden kampt, de extra werklast opvangen wanneer de werkloosheidshervorming naar schatting ruim 4.000 nieuwe leefloongerechtigden oplevert?

“Het aantal mensen dat sinds november wacht op een leefloon, is echt minimaal,” steekt Wilmart van wal. Toch erkent hij dat sommige dossiers maanden bleven liggen. Volgens hem gebeurt dat wanneer maatschappelijk werkers uitvallen door ziekte of ontslag, vaak midden in de jaarlijkse controle. “Dan moeten plots honderd dossiers worden overgedragen, wat moeilijkheden veroorzaakt, zeker met het chronisch tekort aan maatschappelijk werkers.”

Om die achterstanden weg te werken nam het OCMW de voorbije maanden maatregelen: drie maatschappelijk werkers behandelen specifiek achterstallige dossiers, twee juristen ondersteunen de teams en het middenkader werd uitgebreid van twee naar vijf managers. Ook kwamen er dit jaar tien extra medewerkers bij.

Toch blijft de druk hoog. “Gemiddeld zien we nog altijd 130 dossiers per maatschappelijk werker,” zegt Wilmart. “We ontvangen zo’n dertig nieuwe aanvragen per dag, rond de vijfhonderd per maand.”

Volgens Wilmart lukt het desondanks om de achterstand de komende maanden in te halen. “De dossiers worden opnieuw tijdig behandeld. Tegen eind december willen we 95 tot 99 procent ingehaald hebben.”

Die vooruitgang is volgens hem broodnodig, want vanaf januari verwacht het OCMW tot zeshonderd extra aanvragen per maand door de werkloosheidshervorming. Daarom opent Anderlecht dit najaar bijkomende lokalen en werft het extra personeel aan.

Daarnaast hoopt Wilmart op federale wetswijzigingen die het werk efficiënter moeten maken, zoals het laten uitvoeren van huisbezoeken door wijkagenten. “Het wordt bijzonder moeilijk, maar we bereiden ons grondig voor.”

*Irena is een schuilnaam, haar echte naam is bekend op de redactie.