Brusselse regering op zoek naar noodbegroting voor 30 juni

De Brusselse regering in lopende zaken is akkoord gegaan met de oprichting van het ‘Comité voor budgettaire voorzichtigheid’. Die werkgroep moet een noodbegroting voorbereiden tegen 30 juni, zo blijkt uit de nota van begrotingsminister Sven Gatz (Open VLD) die vorige week is aangenomen. De regering worstelt zich intussen moeizaam een weg naar een efficiënte methode om tot besparingen te komen.

Door hele heisa rond de verlaging van de kredietwaardigheid door Standard & Poor's vorige week vrijdag raakte het nieuws wat ondergesneeuwd. Maar de nota van Sven Gatz over de bewarende maatregelen is vorige week donderdag door de regering goedgekeurd.

De regering wil hiermee het ontspoorde budget van het gewest weer in het gareel brengen. “De Regering stelt als doel om het begrotingstekort in 2025 te beperken tot maximaal 1,2 miljard euro, zoals vastgelegd in het meerjarenbegrotingstraject. Dit cijfer blijft de leidraad voor het begrotingsbeleid in lopende zaken”, zo valt te lezen in de nota die de Brusselse ministerraad heeft goedgekeurd.

Het totale begrotingstekort voor 2025 zou in het huidige systeem van voorlopige twaalfden op net geen 1,6 miljard euro uitkomen. Dat betekent dat de Brusselse regering in lopende zaken op zoek moet naar bijna 400 miljoen euro om de afgesproken doelstelling te halen.

Daarom is de ministerraad akkoord gegaan met de oprichting van het eerder aangekondigde ‘Comité voor budgettaire voorzichtigheid’. Dat wordt nu belast met de opvolging van de begrotingsuitvoering. De werkgroep wordt ook ingezet om het naleven van de “strikte beperkingen op de uitgaven in het kader van de lopende zaken” van elke administratie te controleren. “Met name het moratorium op de aanwerving van nieuwe personeelsleden.”

In dat comité zitten de kabinetschefs en begrotingsadviseur van elk kabinet van de Brusselse regering, aangevuld met leden van de financiële inspectie en de directie van het Bestuur Begroting. Het is met andere woorden een uitgebreide versie van de al bestaande Interkabinettenwerkgroep.

Noodbegroting

Daarnaast krijgt het ook de opdracht om een noodbegroting voor te bereiden tegen 30 juni. Zo’n volwaardige begroting geeft de regering meer speelruimte om beleid te voeren dan het instrument van de voorlopige twaalfden dat nu noodgedwongen wordt gebruikt. Vooral de partijen PS en Vooruit zijn voorstander van een volwaardige begroting. Begrotingsminister Gatz liet eerder al weten meer brood te zien in het nemen van bewarende maatregelen om de begroting op koers te houden.

De regering gaat nu beide pistes bestuderen.

De noodbegroting zou in september moeten worden goedgekeurd en ervoor zorgen dat Brussel voor de laatste vier maanden van 2025 over een echte begroting beschikt die het enorme tekort beteugelt. Die begroting moet dan worden voorgelegd aan het Brussels parlement, waar de huidige ontslagnemende regering geen meerderheid meer heeft.

Eind april schatte begrotingsminister Gatz nog in dat het erg onwaarschijnlijk is dat zo’n begroting door het parlement raakt, want zowel PS als MR zouden ermee moeten instemmen om een meerderheid te halen. Gatz zei hierover dat hij geen zin had om 'blauwhelm te spelen' tussen de twee kibbelende partijen.

Bewarende maatregelen

Omdat het onzeker is of die noodbegroting ook effectief in voege gaat, en het gewestelijke budget binnen het huidige systeem van voorlopige twaalfden nog verder rood kleurt, is de Brusselse regering tegelijkertijd bezig met het voorbereiden van een pakket bewarende maatregelen. Als “de opmaak van een administratieve begroting niet zou leiden tot een begroting”, moeten die ervoor zorgen dat het begrotingstekort toch ingeperkt kan worden.

Het gaat concreet om het pakket aan voorstellen dat eind april al op tafel werd gelegd door Gatz met daarin vier maatregelen. Twee daarvan zijn al van kracht of goedgekeurd.

Zo gaat de regering akkoord dat het personeelsbudget ‘binnen de enveloppe blijft’ met verhoogde aandacht voor de personeelskosten. Er is al sinds december 2023 een aanwervingsstop van kracht bij de Brusselse administraties. Daar zullen de administraties strikt op worden gecontroleerd door het Comité voor budgettaire voorzichtigheid.

Daarnaast ging de Brusselse regering al begin maart akkoord met een algemene besparing van 15 procent op alle facultatieve subsidies aan vzw’s (behalve die voor gezondheid en welzijn). Beide maatregelen samen zouden zo’n 59 miljoen moeten opleveren, een bedrag dat niet in de buurt komt van de benodigde 400 miljoen.

Investeringen uitstellen

Het grote geld zou daarom van twee andere maatregelen komen, namelijk het uitstellen van grote investeringen en het aanhouden van de onderbenutting.

Dat laatste is een boekhoudkundige buffer, waarbij er vanuit wordt gegaan dat niet alle voorziene uitgaven in dat bepaalde jaar ook zullen worden gedaan. Gatz wil dat de onderbenuttingen van 2024, volgens zijn schatting goed voor 472 miljoen euro, ook in 2025 van kracht blijven. Uitgaven die in 2024 niet zijn gebeurd, kunnen, in tijden van nood, net zo goed in 2025 achterwege blijven, zo is de redenering.

Maar van die laatste twee maatregelen is het vandaag nog steeds niet duidelijk hoe veel ze precies zouden moeten opleveren. Begin juni heeft Gatz aangegeven dat hij tegen eind deze maand daarvoor een lijst nodig heeft “met de budgettaire middelen die beschikbaar zijn door onderbesteding en lagere investeringen.”

Sheraz Rafi, woordvoerder van minister Gatz, bevestigt dat er nog aan wordt gewerkt. “Dit wordt opgevolgd in de schoot van de regering”, klinkt het. De begrotingsminister is voor die lijst afhankelijk van de andere kabinetten binnen de regering, die er niet voor staan te springen om potentiële doelwitten voor besparingen af te leveren. Ze houden de kaarten liever tegen de borst.

Daarom zal het Comité voor budgettaire voorzichtigheid zich nu 'geval per geval' buigen over elke kostenpost op zoek naar onderbenutting. Daarnaast zal het comité "een volledig overzicht opstellen van alle geplande investeringen in 2025 om de urgentie van deze investeringen te beoordelen" om die eventueel uit te stellen.

Al blijft het afwachten of die maatregelen ook effectief in werking zullen treden. Dat is namelijk pas het geval als er geen noodbegroting komt. Dat moet duidelijk worden begin volgende maand.