'Onze reputatie staat op het spel': Brusselse kunsthandelaars keuren verkoop roofkunst af

Antiekbeurzen en antiekzaken in de Brusselse Zavelwijk komen in het vizier als een draaischijf voor de illegale handel in roofkunst. Dat blijkt uit onderzoek van De Tijd en VRT NWS. Brusselse kunsthandelaars reageren: “Het gaat over enkele rotte appels. Onze reputatie staat op het spel.”

Patric verkoopt Afrikaanse kunst in zijn galerij in de Minimenstraat in de Brusselse Zavelwijk. Wat verderop, in een andere zaak, stond enkele jaren geleden een 4000 jaar oud beeld te koop dat geroofd werd in Egypte. Het nieuws verbaast Patric niet: “Het onderzoek van de politie was hier bekend. Maar het gaat over een geïsoleerd geval. Je mag dat niet veralgemenen. Ik weet dat de verkoop van archeologische kunst een echte specialiteit is. De correcte verkopers zijn bekend. Spijtig genoeg zijn er een aantal rotte appels die zich niet aan de regels houden”.

Volgens Patric zijn klanten zich er goed van bewust dat ze op de reguliere markt geen roofkunst kunnen kopen. Zelf hanteert hij een strikte ethische code voor het verwerven van kunstvoorwerpen die hij te koop aanbiedt. Dat doet hij omdat er ook in zijn domein gestolen voorwerpen uit kunstcollecties in omloop zijn: “Je mag nooit een voorwerp kopen met gesloten ogen. Ik stel altijd vragen als iemand een voorwerp aanbiedt waarover ik geen expertise heb. Waar komt het vandaan? Hoe ben je eraan geraakt? Zeker als het voorwerp een grote waarde heeft. Een galerij moet zich indekken tegen fraude, bijvoorbeeld door de verkoopfactuur op te vragen. Zo kan je altijd de oorspronkelijk eigenaar traceren indien het voorwerp gestolen blijkt. De kunsthandelaar moet er in dat geval voor zorgen dat het voorwerp teruggegeven wordt en dat de klant vergoed wordt."

Internationale verontwaardiging

Dat er roofkunst te koop was in een Brusselse antiekzaak, veroorzaakt deining tot in het buitenland. “In Parijs slaat het nieuws in als een bom. Het besmeurt de reputatie van de hele Belgische kunstmarkt. We worden onterecht gelinkt aan frauduleuze praktijken van een paar rotte appels”, zegt Didier Claes, die eind jaren negentig begon op de Zavel als een echte outsider. Vandaag is de Belgo-Congolees een bekende handelaar van Afrikaanse kunst op het wereldtoneel.

Het beroep van kunsthandelaar valt en staat met jouw reputatie. “Ik heb er twintig jaar over gedaan om een naam op te bouwen. Als je naam besmeurd raakt, is het gedaan met je carrière. We zijn zeer voorzichtig en letten goed op wat de oorsprong van de beelden is die we te koop aanbieden”, zegt Didier.

De teneur in de media over de zaak vindt hij overdreven: “Als België écht een internationale draaischijf voor roofkunst is, zouden er meer dan enkele handelaars tegen de lamp lopen”. Wel vreest hij dat de clandestiene handel in roofkunst de internationale markt van kunstvoorwerpen dreigt dood te knijpen: “De angst bij handelaars en kopers om ongewild roofkunst te kopen of te verkopen zit er goed in. De verkoop in kunstgalerijen doet het al enkele jaren minder goed”.

Ook het toezicht op de verkoop van kunstvoorwerpen is strenger geworden. Dat ondervindt Didier aan de lijve: “De voorbije drie jaar heb ik heel wat controles gehad. De FOD Economie heeft zelfs een speciale dienst opgericht om ons te controleren. Zo wordt elke transactie op de bankrekening van mijn zaak gescreend. Dat is overdreven.”

Volgens Didier is er onder kunsthandelaars een grote bereidheid om met de overheid samenwerken om wanpraktijken aan het licht te brengen: “In het verleden hebben wanpraktijken zelf aangekaart bij de FOD Economie. We zijn vragende partij om op die manier uitwassen weg te werken”.