© Belga
| De tekening toont Smail Farisi tijdens het proces.
"Als jullie de leiders van IS hadden kunnen berechten, dan waren sommige beschuldigden hier niet geweest." Dat zei beschuldigde Mohamed Abrini woensdag op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016. Hij wilde tijdens zijn ondervraging enkel toegeven dat hij mee verantwoordelijk was voor de feiten die geleid hebben tot de aanslagen in Brussels Airport.
Verschillende beschuldigden hebben woensdag op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016 tijdens hun ondervraging elke betrokkenheid bij de terreuraanslagen ontkend. Sofien Ayari zei dat het als een "verrassing" kwam dat hij beschuldigd werd.
Enkel Bilal El Makhoukhi bevestigde zonder meer dat hij schuldig was aan feiten die leidden tot de aanslagen in Brussels Airport en Maalbeek, en dat hij deelnam aan de activiteiten van een terroristische organisatie. Mohamed Abrini gaf aan dat hij zijn betrokkenheid in Zaventem meteen toegaf, maar dat hij niet wist dat Maalbeek een doelwit was. Hij wilde ook niet bevestigen dat hij deelnam aan activiteiten van een terreurgroep. Net als Salah Abdeslam laakte hij het feit dat hij moet boeten voor daden van anderen.
Abdeslam, Sofien Ayari, Ali El Haddad Asufi en Smail Farisi ontkennen elke betrokkenheid bij de aanslagen. Abdeslam noemde het een "grote onrechtvaardigheid" dat hij in de beschuldigdenbox zit, terwijl Ayari zei dat het als een "verrassing" kwam dat hij beschuldigd werd van de aanslagen in Brussel, na Parijs. "De plannen werden uitgewerkt na mijn arrestatie, in alle haast."
Ali El Haddad Asufi laakte dan weer dat het vermoeden van onschuld op hem niet van toepassing lijkt. Smail Farisi, die zich aan het begin van zijn getuigenis verontschuldigde tegenover de slachtoffers, zei dan weer "niets te maken te hebben met dat verhaal van terreur". "Ik wilde alleen maar iemand in nood helpen."
Zijn broer Ibrahim, die enkel vervolgd wordt voor deelname aan de activiteiten van een terrroristische groep, stelde dat niemand in de beschuldidgenbox hem kent. "Ik kan toch niet deelnemen als een onzichtbaar persoon?", stelde Ibrahim.
Hervé Bayingana Muhirwa, tot slot, zei gedeelde verantwoordelijkheid te dragen voor de aanslagen. Hij zal daar "op het juiste moment" dieper op ingaan.
Salah Abdeslam heeft na zijn arrestatie niet willen antwoorden op vragen van speurders en onderzoeksrechters omdat hij in shock was na zijn arrestatie en slecht behandeld werd. Dat zei hij woensdag tijdens het proces van de aanslagen van 22 maart 2016.
Zowel Abdeslam als Sofien Ayari, die samen opgepakt werden op 18 maart 2022 nadat ze op de vlucht waren geslagen na de schietpartij in de Driesstraat in Vorst, hielden de lippen stijf op elkaar tijdens de verhoren in het kader van het onderzoek naar de aanslagen in België. Beiden ontkenden iets te maken te hebben met de aanslagen, maar beriepen zich voor de rest op hun zwijgrecht.
De eerste bijzitter vroeg woensdag, na afloop van de verhoren over de persoonlijkheid van de beschuldigden, aan Abdeslam waarom hij destijds niets wilde zeggen.
"Dat is een heel goede vraag", antwoordde Abdeslam. "Ten eerste deed ik dat omdat dat mijn recht is. Ten tweede was er ook de schok van de arrestatie. Het was heel moeilijk, ik werd meedogenloos behandeld. Ik ben in mezelf gekeerd en wilde met geen enkele onderzoeker praten."
Ook de media speelden een rol: "Zij hebben me voorgesteld als iemand die ik niet ben. Als je kijkt naar mijn portret en dat van andere beschuldigden, dan is dat anders dan hoe we ons hier gedragen."
Beschuldigde Mohamed Abrini heeft donderdag op het einde van de ondervragingen op het proces over de aanslagen van Brussel verklaard te willen denken aan de toekomst "zodat zo'n zaken niet meer zullen gebeuren".
Abrini had tijdens een verhoor verklaard dat hij "alles wou doen zodat dit zich niet meer herhaalt". De eerste bijzitter wou weten wat hij daar precies mee bedoelde.
"Ik beweer niet de oplossing te hebben", verklaarde Abrini. Maar de oorlog tussen het Westen en het Oosten blijft uitdeinen, stelde hij, en de aanslagen volgen elkaar op. "Dus moeten we denken wat we kunnen doen om jongeren te ontmoedigen en erover nadenken iets in werking te laten treden", aldus Abrini. "Want het kan zich herhalen en het is beter dan mensen veroordelen."
"Het is beter om te voorkomen dan om te genezen", besloot Abrini.
Op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 heeft beschuldigde Sofien Ayari zich woensdagmiddag verbaasd over de vraag of hij deelnam aan de activiteiten van een terreurgroep. "Ik ben geneigd nee te zeggen", zei hij.
Net zoals bij de andere beschuldigden kreeg ook Ayari aan het begin van zijn ondervraging de vraag voor de voeten geworpen of hij bekende dat hij deelnam aan de feiten die hebben geleid tot de aanslagen in metrostation Maalbeek en Brussels Airport.
Ayari antwoordde twee keer nee, waarna hem ook werd gevraagd of hij bekent dat hij deelnam aan de activiteiten van een terreurgroep. "Ik hoorde deze voormiddag dat de drie vragen werden gesteld aan de anderen en had mij daar eerlijk gezegd niet aan verwacht. Ik weet het antwoord er eigenlijk niet op. Ik begrijp de opdeling niet. Ken ik de mensen die hier in de box zitten? Jazeker. Maar er was de veroordeling voor de aanslagen in Parijs, en nadien voor de schietpartij in Vorst. Ik weet niet hoeveel keer je voor hetzelfde veroordeeld kan worden. Ik ben dus geneigd om nee te zeggen. Maar ik zie er de logica niet van in. Ik heb dus geen antwoord op de vraag", aldus Ayari.
Ayari zei ook dat het als een "verrassing" kwam dat hij beschuldigd werd van de aanslagen in Brussel, na Parijs. "De plannen werden uitgewerkt na mijn arrestatie, in alle haast. Ik had nooit gedacht dat ik beschuldigd zou worden voor dit proces." Ayari reisde van Tunesië via Turkije naar Syrië, nadat hij zijn vader had voorgelogen dat hij een handeltje wou opstarten in Turkije. In de luchthaven eisten de autoriteiten zelfs nog dat zijn vader expliciet toestemming gaf om hem te laten vertrekken. Ayari zei dat hij er zich lang slecht over voelde dat het zo was gelopen.
Er komt dan toch geen uitleg over waarom Osama Krayem zich tijdens het proces van de aanslagen van 22 maart 2016 in stilzwijgen hult. Dat zei zijn advocate Gisèle Stuyck woensdagnamiddag.
Krayem zwijgt al heel zijn proces en vraagt het grootste deel van de tijd om terug te keren naar het cellencomplex van het Justitia-gebouw. Enkel voor de getuigenissen van de slachtoffers bleef Krayem in de beschuldigdenbox. Woensdagvoormiddag vroeg Krayem opnieuw om terug te keren naar het complex, waarna hij op vraag van voorzitster Laurance Massart uitdrukkelijk bevestigde een beroep te doen op zijn zwijgrecht.
Stuyck had al begin februari aangegeven dat haar cliënt zeker geen antwoorden zou geven bij de ondervraging. Ze beloofde echter meer duidelijkheid te verschaffen over zijn motieven, maar pas op het moment dat hij ondervraagd zou moeten worden. Woensdag liet ze echter weten dat Krayem toch niet wil dat zijn motief wordt uitgelegd. "Het zal dus een mysterie blijven", reageerde voorzitter Laurence Massart. Omdat Krayem niet spreekt, raakte eerder al bekend dat zijn verhoren voorgelezen zullen worden. Dat zijn er heel wat, waarschuwde Stuyck toen al.
"Ik wil mijn oprechte verontschuldigingen aanbieden aan de slachtoffers, van deze kant van de zaal. Mijn hart is bij hen, ik heb nooit iemand kwaad willen doen. Ik heb niets te maken met die horror", zei Smail Farisi bij aanvang van zijn verhoor.
Farisi, die vandaag als vrije man verschijnt, zat na zijn arrestatie 22 maanden in de cel, een verblijf dat hij "verwoestend" noemde. Een justitieassistent noemde hem volgens voorzitter Laurence Massart erg fragiel. "Ik was zoals een lijk, ik ben gestorven op 22 maart", antwoordde Farisi.
De voorzitter ging ook dieper in op het alcoholprobleem van Farisi. Na zijn studies begon hij zich voor te bereiden op de "Olympische Spelen van het alcoholisme", zei hij. "Ik heb altijd graag gedronken, maar voor 22 maart 2016 was er geen probleem, ik hield van mijn leven. Vroeger dronk ik voor het plezier, nu om te huilen."
Om zijn ouders te sparen, kwam Farisi terecht bij het OCMW en in het appartement in de Kazernenlaan in Etterbeek, dat hij uiteindelijk onderverhuurde aan Ibrahim El Bakraoui en vanwaar Khalid El Bakraoui vertrok met zijn bom naar de metro. Aanvaardde het OCMW dat Farisi zijn appartement onderverhuurde, wilde de voorzitter weten. "Ik weet het niet, ik had dat niet mogen doen. Aanvankelijk was het ook niet het plan om onder te verhuren, gewoon om drie dagen iemand te helpen die in nood was", zei Farisi.
Hij benadrukte verschillende keren dat hij "niets te maken heeft met dat verhaal van terreur". "Ik heb gewoon iemand geholpen, ik wist niet dat hij zich ging opblazen."
"Ik ben een geraamte zonder ziel" sinds 22 maart 2016. "Ze hebben mijn leven afgenomen." Dat heeft beschuldigde Ibrahim Farisi woensdag verklaard tijdens zijn ondervraging op het proces over de aanslagen in Brussel.
De jongere Farisi staat in het Justitia-gebouw in Haren enkel terecht voor deelname aan een terroristische groepering. Iets wat hij zelf ontkent. "Niemand (van de beschuldigden, red) kent me. Ik kan toch niet deelnemen met een onzichtbaar persoon?", stelde Ibrahim.
Ibrahim Farisi verklaarde dat hij hield van zijn leven van voor de aanslagen. Maar sinds zijn arrestatie op 9 april 2016 leeft de jongere Farisi naar eigen zeggen "al zeven jaar onder voorwaarden". "Ik heb geen kwaliteiten of gebreken meer. Ik werk niet meer, ik heb geen plezier meer, ik doe niets meer", klonk het.
Toch konden er tijdens zijn ondervraging enkele grapjes vanaf. Zo had hij tijdens een reconstructie verklaard dat hij de achtergelaten rugzak van Osama Krayem had weggegooid "omdat hij niet gaat kamperen". Nu verkondigde Farisi dat hij "de rugzak beter had gehouden want ik ga enorm veel gaan kamperen". Daarnaast gaf hij aan goede banden te hebben met zijn familie, "net als met mijn kat". Ten slotte, liet hij ook weten "sinds gisteren" gestopt te zijn met drinken.
Op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016 zijn woensdag eindelijk de verhoren van de beschuldigden begonnen. Salah Abdeslam en Mohamed Abrini laakten beiden dat ze de prijs moeten betalen voor wat anderen hebben gedaan.
De ondervraging ging woensdag van start met de vragen over de persoonlijkheid van de beschuldigden. Osama Krayem keerde woensdagochtend terug naar de cel en beroept zich op zijn zwijgrecht. De andere beschuldigden spreken voorlopig wel.
Voorzitter Laurence Massart begint elk verhoor met drie vragen: bekent de beschuldigde dat hij verantwoordelijk is voor de feiten die leidden tot de explosies in Brussels Airport en de explosie en Maalbeek, en dat hij deelnam aan de activiteiten van een terroristische groep. De meeste beschuldigden antwoordden daarop genuanceerd, twee van hen waren heel duidelijk: Bilal El Makhoukhi antwoordde drie keer positief, Salah Abdeslam drie keer negatief.
"Het is een grote onrechtvaardigheid dat ik hier in de beschuldigdenbox zit", zei Abdeslam. "Ik zit sinds 18 maart 2016 in de cel en de plannen ontstonden de dag na mijn arrestatie."
Hij verklaarde ook dat hij de prijs betaalde voor wat anderen gedaan hebben in Parijs. Dezelfde boodschap was te horen bij Mohamed Abrini. "We zijn veroordeeld voor wat anderen hebben gedaan, om de publieke opinie tevreden te stellen. Als ze de bazen hadden kunnen vatten, denk ik niet dat de broers-Farisi hier waren geweest, of Hervé Bayingana Muhirwa."
Ook Ali El Haddad Asufi ontkende woensdag zijn betrokkenheid, en laakte dat het vermoeden van onschuld niet op hem van toepassing is. Hervé Bayingana Muhirwa zei dan weer deels verantwoordelijk te zijn, en zei daar "op het juiste moment" dieper op in te zullen gaan.
Na de middagpauze volgt het vervolg van het verhoor van Ali El Haddad Asufi, en dat van de Smail en Ibrahim Farisi en van Sofien Ayari.
Als jullie de leiders van IS hadden kunnen berechten, dan waren sommige beschuldigden hier niet geweest. Dat zei beschuldigde Mohamed Abrini woensdag op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016. Hij wilde tijdens zijn ondervraging enkel toegeven dat hij mee verantwoordelijk was voor de feiten die geleid hebben tot de aanslagen in Brussels Airport.
Voorzitter Laurence Massart vraagt aan elke beschuldigde eerst en vooral of ze verantwoordelijk zijn voor de feiten die geleid hebben tot de explosies in Zaventem, de explosie in Maalbeek en of ze deelnamen aan de activiteiten van een terroristische groep. Zijn betrokkenheid bij de aanslag in Zaventem gaf hij meteen toe, antwoordde hij, over de aanslag van Maalbeek wist Abrini naar eigen zeggen niets. Hij wilde ook niet toegeven dat hij deelnam aan de activiteiten van een terroristische groep. "Ik heb verklaard dat ik trouw heb gezworen aan Islamitische Staat, maar ik zou niet zeggen dat ik deel uitmaakte van een terreurgroep", antwoordde hij.
Abrini heeft een hobbelig parcours achter de rug, met veel veroordelingen voor diefstal sinds zijn jeugd. "Ik heb veel geld gestolen, het was moeilijk om stoppen als je het gewoon bent om veel geld te hebben", zei hij daarover. Zijn laatste veroordeling dateert van eind vorig jaar: levenslang, waarvan hij minstens 22 jaar moet uitzitten voor zijn aandeel in de aanslagen van Parijs. Op vraag van de voorzitter verklaarde hij dat hij niet in beroep ging tegen die straf omdat iedereen uitgeput was na tien maanden proces. "Zelfs tegen de doodstraf was ik niet in beroep gegaan", zei hij.
"Iedereen weet, in Parijs en hier ook, dat wij ons op de achtergrond bevonden", aldus Abrini. "We zijn veroordeeld voor wat anderen hebben gedaan, om de publieke opinie tevreden te stellen. Als ze de bazen hadden kunnen vatten, denk ik niet dat de broers-Farisi hier waren geweest, of Hervé Bayingana Muhirwa. Als Oussama Atar of Abdelhamid Abaaoud opgepakt waren geweest, dan waren wij op de achtergrond beland. Maar jullie hebben ze niet gevat en moeten iemand berechten." "U hebt hier hetzelfde gevoel?", vroeg de voorzitter. "Voor mij is het hier een theater, het parket zit hier, iedereen draagt kostuums. U wil iemand berechten, maar het zijn de staatshoofden die beslissingen genomen hebben, en de bazen van IS, en wij zitten ertussen", aldus Abrini. Hij zei er ook van overtuigd te zijn dat het hof "niet in staat is om deze zaak te berechten". "Deze zaak gaat ons allemaal te boven."
Abrini is opgegroeid in Sint-Jans-Molenbeek, met twee zussen en drie broers. Met zijn oudste broer was de relatie gespannen. "Hij is altijd eerlijk geweest, heeft altijd gewerkt. Hij heeft meer dan tien jaar bij Brussels Airport gewerkt en is ontslagen omdat hij mijn broer was", aldus Abrini. Een veel betere band had Abrini met zijn jongere broer Souleymane, die in 2014 overleed in Syrië. Abrini was naar eigen zeggen niet op de hoogte dat zijn broer naar Syrië zou reizen. In 2015 trok Abrini zelf naar Syrië, naar eigen zeggen om het graf van zijn broer te zien. "Ik heb daar veel vreselijke zaken gezien. Ik was er niet op voorbereid, had dat niet verwacht."
Het was Abdelhamid Abaaoud, de buurjongen van Abrini en Salah Abdeslam, die hem hielp om de grens over te steken naar Syrië. Daar kreeg hij de strijdnaam Abu Yahyah, dezelfde als die van zijn broer. "Maar niet alleen mensen die betrokken waren bij de jihad kregen zo'n naam", benadrukte Abrini. Abrini is niet afgestudeerd aan de middelbare school en studeerde ook niet verder. "Hoe zag u uw toekomst als tiener?", vroeg voorzitter Massart.
"U kent Molenbeek. Veel jongeren hadden hetzelfde parcours, je kiest de weg van de misdaad", zei hij. Hij had verschillende baantjes en opende uiteindelijk een snackbar, maar ook die kon niet openblijven. "Het was een stabiel inkomen, maar wel opgestart met zwart geld", zei hij daarover. Op het moment van de aanslagen in Parijs was Abrini verloofd. Een vrolijke periode, wat in contradictie is met zijn andere activiteiten, merkte de voorzitter op. "Ik was naïef en dacht dat ik door de mazen van het net ging glippen. Ik had een zaal gehuurd en een appartement. Het was allemaal ingewikkeld."
Beschuldigde Ali El Haddad Asufi heeft woensdag tijdens zijn verhoor op het proces over de aanslagen in Brussel beklemtoond alle betrokkenheid bij de feiten te ontkennen. Daarnaast stelde hij ook meermaals dat het vermoeden van onschuld niet van toepassing lijkt te zijn voor hem.
Op de vragen over zijn betrokkenheid bij de aanslagen in Zaventem en Maalbeek antwoordde El Haddad Asufi negatief. Toen assisenvoorzitster Laurence Massart vroeg of hij deel uitmaakte van een terroristische groepering, antwoordde El Haddad Asufi "helemaal niet".
De beschuldigde zat door zijn rol in verband met de aanslagen in Parijs afwisselend in Frankrijk en in ons land achter de tralies. Volgens El Haddad Asufi was er daarbij sprake van een samenspel tussen de onderzoeksrechters en het parket. Ook zou hij "absoluut" in de box bij het assisenproces van Parijs moeten hebben verschijnen om het beeld van de "kwade terrorist" gestalte te geven.
Waarom hij niet in beroep was gegaan tegen zijn veroordeling in Parijs, wou Massart ook weten. Daarop antwoordde hij dat in Frankrijk "de vrijspraak niet bestaat". Voorts benadrukte hij - net als andere beschuldigden - de duur, mediatisering en zware tol van het proces.
Nog volgens El Haddad Asufi heeft hij zowel in Parijs, als in Brussel, nooit genoten van het vermoeden van onschuld. "Anders zou ik tenminste als een vrij persoon zijn verschenen", klonk het.
"Het is een grote onrechtvaardigheid dat ik hier in de beschuldigdenbox zit." Dat zei beschuldigde Salah Abdeslam woensdag op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016. Abdeslam betwist alle feiten waarvan hij beschuldigd wordt.
Net zoals bij de drie andere beschuldigden die woensdagvoormiddag voor hem al ondervraagd werden, vroeg voorzitter Laurence Massart aan Abdeslam of hij bekende dat hij betrokken was bij de feiten die leiden tot de aanslagen in metrostation Maalbeek en Brussels Airport.
Abdeslam antwoordde twee keer negatief en zei ook dat hij niet deelnam aan de activiteiten van een terreurgroep. Abdeslam reageerde vijandig op de eerste vragen van Massart.
Toen ze de uitspraak over de schietpartij in de Driesstraat in Vorst ter sprake bracht, beet Abdeslam haar toe: "Ik kan er ook over praten als je wil." "Het proces in de Driesstraat had nooit mogen plaatsvinden, het was een voortzetting van het proces over de aanslagen van 13 november 2015. Iemand die een overval pleegt en daarna gepakt wordt, krijgt toch ook geen twee processen? Na Parijs was ik op de vlucht in Vorst. Ze hebben me ten onrechte twee processen aangedaan", zei Abdeslam.
"Het is een grote onrechtvaardigheid dat ik hier in de beschuldigdenbox zit", zei Abdeslam ook. "Volgens het parket zitten de schuldigen in de box van de aanslagen van 22 maart 2016, maar dat is niet zo. Ik zit sinds 18 maart 2016 in de cel en de plannen ontstonden de dag na mijn arrestatie."
Volgens Abdeslam heeft hij ook de prijs betaald voor wat anderen gedaan hebben in Parijs. Hij ging niet in beroep tegen de uitspraak, omdat hij niet opnieuw het strenge gevangenisregime wou ondergaan, klonk het. Bovendien was hij uitgeput na tien maanden proces. "Ze wilden geen rechtvaardigheid, maar voorbeelden. Dat is daar gebeurd, hier zullen we nog zien."
Abrini heeft een hobbelig parcours achter de rug, met veel veroordelingen voor diefstal sinds zijn jeugd. "Ik heb veel geld gestolen, het was moeilijk om stoppen als je het gewoon bent om veel geld te hebben", zei hij daarover.
Zijn laatste veroordeling dateert van eind vorig jaar: levenslang, waarvan hij minstens 22 jaar moet uitzitten voor zijn aandeel in de aanslagen van Parijs.
Op vraag van de voorzitter verklaarde hij dat hij niet in beroep ging tegen die straf omdat iedereen uitgeput was na tien maanden proces. "Zelfs tegen de doodstraf was ik niet in beroep gegaan", zei hij.
"Iedereen weet, in Parijs en hier ook, dat wij ons op de achtergrond bevonden", aldus Abrini. "We zijn veroordeeld voor wat anderen hebben gedaan, om de publieke opinie tevreden te stellen. Als ze de bazen hadden kunnen vatten, denk ik niet dat de broers Farisi hier waren geweest, of Hervé Bayingana Muhirwa. Als Oussama Atar of Abdelhamid Abaaoud opgepakt waren geweest, dan waren wij op de achtergrond beland. Maar jullie hebben ze niet gevat en moeten iemand berechten."
"U hebt hier hetzelfde gevoel?", vroeg de voorzitter. "Voor mij is het hier een theater, het parket zit hier, iedereen draagt kostuums. U wil iemand berechten, maar het zijn de staatshoofden die beslissingen genomen hebben, en de bazen van IS, en wij zitten ertussen", aldus Abrini.
Beschuldigde Hervé Bayingana Muhirwa heeft woensdag bij zijn verhoor ontkend de 'Amine' uit het dossier over de aanslagen te zijn, iets wat hij al sinds het begin van het onderzoek ontkent. Wel gaf hij toe gedeelde verantwoordelijkheid voor de aanslagen in Zaventem en Maalbeek te dragen, maar, voegde hij eraan toe, hij zou daar "op het juiste moment" dieper op ingaan.
Op de vraag of hij Amine is, verklaarde Bayingana Muhirwa niet te weten om wie het ging. "Ik heb geen idee wie Amine is, maar ik ben het niet", klonk het.
Zijn toenmalige advocaat stelde tijdens de verhoren dat het wel eens om medebeschuldigden Salah Abdeslam of Sofien Ayari kon gaan, maar dat wees Bayingana Muhirwa van de hand.
Tijdens zijn ondervraging confronteerde assisenvoorzitster Laurence Massart Bayingana Muhirwa herhaaldelijk met tegenstrijdigheden uit zijn levensparcours en de feiten van 22 maart 2016.
Zo vroeg ze zich openlijk af "wat je hier doet", nadat ze zijn al bij al normale levensloop had geschetst - met uitzondering van de moord op zijn vader en de genocide in Rwanda, waarna zijn familie op de vlucht sloeg en in België arriveerde. Waarop Bayingana Muhirwa verklaarde dat dat komt "door omstandigheden die ik betreur".
Uit zijn profielschets bleek ook dat Bayingana Muhirwa goed wou doen voor mensen, wat contrasteert met de aanslagen die veel leed hebben veroorzaakt. Daarop erkende hij "geraakt" te zijn door de getuigenissen. Ook gaf hij toe dat de getuigenissen van de slachtoffers "een belletje deden rinkelen" als hij terugdacht aan de genocide in Rwanda.
Beschuldigde Bilal El Makhoukhi heeft woensdag bekend dat hij verantwoordelijk is voor de feiten die geleid hebben tot de aanslagen in metrostation Maalbeek en Brussels Airport. Hij zei ook dat hij in juli 2022 overtuigd werd door zijn advocaten om zijn rol toe te geven.
Voorzitster Laurence Massart is woensdagvoormiddag begonnen met het verhoor van de beschuldigden. Eerst was El Makhoukhi aan de beurt. Bij de start van het verhoor vroeg de voorzitster of hij bekent dat hij verantwoordelijk is voor de feiten die leidden tot de aanslagen, en dat hij deelnam aan de activiteiten van een terroristische groep.
El Makhoukhi antwoordde drie keer bevestigend. El Makhoukhi getuigde over zijn passage in Syrië, waar hij zwaargewond raakte. Zijn terugkeer in 2013, waarbij zijn been werd geamputeerd, had hij niet gewild. Nadien was hij depressief en wou hij terug naar Syrië.
De voorzitster confronteerde hem met een getuigenis van zijn moeder, die zei dat ze verrast was dat haar zoon gearresteerd werd in april 2016, omdat ze de indruk had dat het op dat moment net weer beter met hem ging.
"Ik wou naar Syrië. Als ik niet opgepakt was, was ik in Syrië geweest", legde El Makhoukhi uit. Hij gaf toe dat kamikazes Najim Laachraoui en Ibrahim El Bakraoui hem een route hadden aangereikt.
De voorzitster schoof hem onder meer voor dat hij altijd had volgehouden dat hij niet de 'Abu Imrane' is uit het dossier, en dat pas in juli 2022 toegaf. "Mijn advocaten hebben me overtuigd", zei El Makhoukhi. "U gaat eerlijk praten?", vroeg de voorzitster daarop. "Ja, ik ga niet liegen. De afgeluisterde gesprekken in de gevangenis in Brugge hebben natuurlijk ook een impact gehad. Anders was ik misschien blijven liegen."
Krayem had eerder al aangekondigd dat hij niet zou spreken tijdens zijn ondervraging. Hij vroeg woensdag om terug te keren naar het cellencomplex, waarop voorzitter Laurence Massart hem vroeg of hij zich beroept op zijn zwijgrecht. Daarop antwoordde Krayem positief.
Zoals eerder tijdens het proces weigerde Krayem recht te staan op vraag van de voorzitter. Gisèle Stuyck, de advocate van Krayem, had eerder beloofd om meer duidelijkheid te verschaffen over zijn motieven op het moment van de ondervraging.
De zes andere beschuldigden zitten wel in de box en ook Smail Farisi, die als vrije man verschijnt, is woensdag aanwezig. Zijn jongere broer Ibrahim is niet aanwezig bij het begin van de zitting.
De verhoren van de beschuldigden beginnen woensdag met de vragen over de persoonlijkheid van de beschuldigden. Daarna volgt een kruisverhoor over verschillende thema's.
Bilal El Makhoukhi komt als eerste aan het woord.
Woensdag begint het kruisverhoor met de beschuldigden. Door het uitvallen van de eerste bijzitter was er dinsdag geen zitting en start de nieuwe fase van het proces dus woensdag. Ook vrijdag is er toch geen zitting gepland.
De getuigenis van een psychiatrisch expert die maandag gepland was, volgt uiteindelijk op een later moment, omdat hij niet beschikbaar is. Woensdag volgt dus het kruisverhoor. Beschuldigde Osama Krayem zal niet deelnemen aan de ondervraging.
Salah Abdeslam kon maandag ook niet bevestigen of hij deelneemt, Sofien Ayari kon niet antwoorden op de vraag omdat hij naar het cellencomplex was teruggekeerd. De andere beschuldigden zullen wel participeren.
Het verhoor bestaat uit een individueel deel dat op de persoonlijkheid focust en een deel dat de feiten behandelt, zo verduidelijkte voorzitter van het hof Laurence Massart. Tijdens het eerste deel zullen de beschuldigden moeten rechtstaan, het andere deel mogen ze zitten.
"Ik weet dat het ramadan is, dus dan is het voor jullie fysiek iets meer draaglijk", aldus Massart. Voorzitter Massart zei maandagochtend nog dat er zitting zou zijn op vrijdag om de vertraging te compenseren. Dat bleek na de middagpauze toch te moeilijk, dus is het toch gewoon zitting van maandag tot donderdag.
Het aantal slachtoffers van de aanslagen van 22 maart 2016 dat zich burgerlijke partij heeft gesteld op het proces, is al opgelopen tot 1.160. Maar slechts een honderdtal heeft getuigd voor het hof. Daar zijn volgens advocaat van slachtoffervereniging V-Europe Guillaume Lys verschillende oorzaken voor.
"Ten eerste is er de keuze van het federaal parket om van in het begin enkel maar de families van overleden slachtoffers op te roepen", zegt Lys. "De meeste andere slachtoffers die op het proces hebben gesproken, hebben zelf die keuze gemaakt. Dat is geen eenvoudige stap om te zetten. Anderen willen discreet blijven, met name om geen wonden te heropenen die nog niet helemaal dicht zijn."
Het speelt volgens de advocaat ook een rol dat de aanslagen intussen zeven jaar geleden zijn. "Veel mensen zijn voortgegaan met hun leven, al spreek ik tussen aanhalingstekens. Alle slachtoffers blijven gebroken door de feiten, hun leed is niet weg", zegt hij.
"Maar ik denk ook dat het niet is omdat mensen niet komen getuigen, dat ze geen interesse hebben in het proces. Er zijn er ook die naar de zittingen komen zonder het woord te nemen."
Tijdens het proces over de aanslagen in Parijs van 13 november 2015 getuigden verhoudingsgewijs meer slachtoffers. Volgens Lys heeft dat te maken met een andere organisatie in Parijs, maar mogelijk ook met een afkeer. Dat is een gevolg van de manier waarop ze werden behandeld door de overheid en de verzekeraars, aldus Lys.
Nog volgens hem is ook de klacht van de beschuldigden over de manier waarop zij worden behandeld, slecht gevallen bij de slachtoffers. Woensdag start een nieuwe fase in het proces. Dan worden de beschuldigden ondervraagd.
