Bewoners opvangcentrum na mislukte ontruiming: ‘Wie storen we?’

De day after in het geplaagde opvangcentrum in Molenbeek dat burgemeester Catherine Moureaux (PS) - voorlopig tevergeefs - op slot wil draaien: kalmte en gelatenheid, maar ook angst voor wat volgende week komt. “Er wordt een politiek spel gespeeld boven de hoofden van mensen die zich al in een heel kwetsbare situatie bevinden.”

“Natuurlijk heb ik gewonnen”, klopt David zich op de borst na een pingpongduel tegen een medebewoner. "Who's next?"

De gezonde spanning die rond de tafeltennissers hangt, staat in schril contrast met de rust in de rest van het opvangcentrum, vierentwintig uur nadat burgemeester Moureaux (PS) de politie had ingeschakeld om het centrum deels te ontruimen.

"Ongezien en onmenselijk", noemde Fedasil de verrassingsdémarche van Moureaux.

De socialistische burgemeester ligt al sinds de omvorming van noodopvang voor Oekraïners tot centrum voor asielzoekers, in het voorjaar van 2022, in de clinch met Fedasil en staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V). Nooit kwam het tot een overeenstemming over de invulling van het gebouw in de François Sebrechtslaan.

Terwijl Fedasil het “goed functionerend” opvangcentrum overeind wil houden, zeker gezien de aanhoudende opvangcrisis, stapte Moureaux naar de rechtbank in de hoop het asielcentrum te doen verdwijnen.

Het gerecht gaf haar op basis van stedenbouwkundige redenen tweemaal gelijk, Fedasil moet in principe vertrekken uit het voormalige rusthuis.

Geruggensteund door die uitspraak, en omdat Molenbeek volgens haar al voldoende verantwoordelijkheid neemt qua opvang van kwetsbare personen, verzegelde de politie woensdag een verdieping met bewoners in opdracht van Moureaux.

De asielzoekers die er verblijven, moesten vertrekken. Maar Fedasil belemmerde dat door de betrokken kamers te sluiten. Het gevolg: de meeste asielzoekers raakten opgesloten in hun kamer.

“Uiteindelijk heeft een aantal bewoners van de vijfde verdieping elders in het centrum geslapen”, zegt een woordvoerder van Fedasil. “Anderen zijn teruggegaan naar hun kamer, waar de verzegeling intussen was verwijderd.”

Frank Jr. was een van hen. “Ik heb de orders van de politie gevolgd, maar kon ’s avonds opnieuw terecht in mijn kamer, want de verzegeling was weggehaald”, zegt hij.

Dinsdag volgende fase

In totaal was eerst sprake van een 50-tal betrokken bewoners, maar het zou volgens medewerkers van het opvangcentrum uiteindelijk om 35 mensen gaan die op de verdieping ofwel uit hun kamer waren vertrokken, ofwel een tijdlang opgesloten zaten.

Burgemeester Moureaux zegt donderdag dan weer dat er in totaal 16 personen uit hun kamers zijn gehaald. Maar die mensen verblijven dus gewoonweg nog in het opvangcentrum.

Van verzegelde kamers is hoe dan ook geen sprake meer en van een ontruiming is dus niets in huis gekomen. De zesde en zevende verdieping van het gebouw, waar zich enkel bureaus bevinden, zijn wel verzegeld.

“Wij bekijken nu hoe we het juridisch verder aanpakken”, aldus Fedasil. In de komende weken, te beginnen dinsdag, zouden immers de volgende fasen van de geplande ontruiming op het programma staan. Over een maand wil Moureaux het centrum leeg hebben.

‘Zelden problemen’

Het is een vooruitzicht waar de bewoners het niet warm van krijgen. “Hier zijn zelden problemen, de sfeer is altijd rustig”, vertelt bewoner Adam, die afkomstig is uit Tsjaad en ondertussen zo’n drietal jaar in België vertoeft.

“Iedereen volgt zijn eigen weg: sommigen werken, anderen volgen een opleiding, … Zelf volg ik een intensieve cursus Nederlands. Ik zit in mijn tweede asielprocedure, maar blijf goede hoop koesteren op een toekomst in dit land. Ik wil werken – het maakt niet uit wat voor werk.”

Volgens David, geboren in Ethiopië, is het leven in het centrum “uitdagend”, maar niet omdat het er onrustig zou zijn.

“Integendeel. Het blijft een onzeker bestaan, maar dat geldt ook in andere centra. Het leven als asielzoeker is een beetje alsof je een vliegtuig bent dat in de lucht hangt, maar je niet weet of en waar je zal landen. Je bent erg afhankelijk.”

Dat de Molenbeekse burgemeester het centrum wil opdoeken, verbaast hem. “Wie storen we? Als er problemen zijn, moeten die met de bewoners in kwestie behandeld worden."

‘Opbouwen’

“Natuurlijk lopen hier mensen rond met een bewogen verleden of mentale klachten”, zegt een centrummedewerker die anoniem wil blijven.

“Maar de politie hebben we nog maar nauwelijks moeten bellen. Het maakt het des te erger dat er nu een een politiek spel gespeeld wordt boven de hoofden van bewoners die zich al in een heel kwetsbare situatie bevinden.”

Ook voor de medewerkers zou het einde van het centrum een klap betekenen. “Ja, we zouden wel elders in het opvangnetwerk aan de slag kunnen, maar we zijn hier iets aan het opbouwen.”

Cynisch applaus

Ondanks de onzekere situatie voor de bewoners, bij wie sommigen de vrees leeft dat ze in de komende weken op straat zouden belanden, verliep de dag gisteren sereen.

“Het had ook anders kunnen lopen”, vertelt de medewerker. “Als dit centrum je enige houvast geeft in een onzeker bestaan en dat dreigt plots van je weggerukt te worden, dan kan dat zwaar aankomen.”

De sfeer sloeg alleen heel even om toen directieleden van Fedasil met burgemeester Moureaux in contact wilden treden, maar zij daar niet op inging. Bij haar vertrek weerklonk er daarop cynisch applaus van personeels- en directieleden die aan de ingang waren verzameld.

Ondertussen zouden er gesprekken gepland zijn tussen Fedasil, het kabinet van staatssecretaris de Moor en Molenbeeks burgemeester Moureaux over de toekomst van het opvangcentrum.

Hoewel de eerste fase dus tot niets heeft geleid, is de vraag wat er komende dinsdag zal gebeuren, wanneer de tweede fase van de ontruiming meer bewoners zou treffen.