Bij de boze jongeren in de Marollen: ‘Er is hier gewoon niets voor ons'

De voorbije dagen laaide het vandalisme en de agressie tegen hulpdiensten in de Marollen hoog op. Wie de jongeren in de wijk een luisterend oor biedt, hoort dat ze de vele politiecontroles beu zijn en zich vooral aan hun lot overgelaten voelen. "Die crèche moest eigenlijk een ontmoetingsplaats voor de jongeren worden. Maar voor ons doet men niets."

Het blijft broeien in de Krakeelwijk, het laagst gelegen deel van de Marollen, dat gekenmerkt wordt door grote complexen van sociale woningen rond smalle straatjes. Afgelopen nacht was het voor de derde keer in vier dagen onrustig en ging er opnieuw een bestelwagen in vlammen op. Doordat de auto eerst tot bij een crèche geduwd was, is er ook belangrijke schade aan het recent in dienst genomen gebouw.

De meest recente opstootjes begonnen vrijdag toen de politie met molotovcocktails bestookt. Een dag later werd de brandweer, die vuilnisbakken kwam blussen, het doelwit. Het afgelopen weekend is niet de eerste keer dat het brandt in de wijk. Een week eerder schoten jongeren met vuurpijlen op agenten en ook de voorbije maanden en jaren waren agenten doelwit van agressie.

De voorbije dagen kwamen vooral de politie en het stadsbestuur aan het woord. Die willen dat het gerecht streng optreedt. Maar waar komt de woede achter de agressie vandaan? We vroegen het aan jongeren in de wijk en lokale jeugdwerkers.

Aan de oppervlakte blijkt een hardhandige politiecontrole vrijdag de lont in het kruitvat van het weekend. Wanneer de politie enkele jongeren wil controleren, komt een man van tegen de 60 tussenbeide omdat hij vermoedt dat zijn zoon betrokken is. Volgens getuigen pakten de agenten de man erg hard aan en werd hij ook geslagen. “Als een vader geslagen wordt, krijg je een explosie, dan verdwijnen alle regels,” legt een van de jongeren op het centrale plein van de wijk, tussen Krakeelstraat en Wasserijstraat, uit.

Dat uitgerekend een politiecontrole het vuur aan de lont steekt, is geen toeval. Veel jongeren uit de wijk hebben het gevoel dat ze buitenproportioneel vaak worden gecontroleerd. “U wilt een voorbeeld? Daarnet, ik ben drie keer om mijn identiteitskaart gevraagd – elke keer dat ik langs het plein liep door een andere agent - en ze hebben die kaart ook gefotografeerd,” legt een 19-jarige bewoner uit, die niet bij naam wil genoemd worden. “Geloof me, mijn blanke klasgenoten overkomt dat niet.”

Het blijft niet bij controles, benadrukt dezelfde jongeman. “Als iemand opgepakt wordt, wordt hij vaak geslagen. Op de juiste plekken, zodat er geen blijvende sporen zijn. Ils savent comment frapper.”

Een zestienjarige die meeluistert, mengt zich in het gesprek. “Zes maanden geleden was er een controle, waarbij ik eerst ben weggelopen, omdat die agenten echt angst inboezemen. Uiteindelijk ben ik gestopt met rennen. ‘Ik heb toch alle papieren en heb niets misdaan,’ dacht ik. Maar toen de agenten bij mij aankwamen, ben ik meteen tegen de grond geslagen en geboeid. Kijk, hier.” De jongere heft zijn t-shirt op en toont een donkere vlek op zijn borstkas. “En dat was een half jaar geleden.”

De ene agent is daarbij de andere niet, geven de jongeren zelf toe. “De agenten van het wijkcommissariaat kennen we, daar kunnen we mee praten. Maar ’s avonds verschijnen hier plots ploegen van het hoofdcommissariaat, die de wijk en de stad niet kennen – des types de Gand et tout – en heel snel geweld gebruiken.”

Bij de Foyer des jeunes kennen ze het probleem. “Dat politiegeweld is structureel en het blijft ongestraft, dat is het erge,” weet Bruno. “Er heerst een soort cultuur die mensen ook zo maakt, denk ik. Dat was ook de ervaring van de journalist die zes maanden undercover ging bij de politie in de banlieues van Parijs.”

Maar er is meer dan het politieoptreden. Dat de crèche aan het centrale plein nu al twee keer geviseerd werd, is geen toeval, weet gemeenteraadslid Fatima Abid (PS). Abid groeide zelf op in de Krakeelwijk en is vandaag afgezakt naar het plein om er met de bewoners te praten.

“Er is de voorbije jaren heel veel geïnvesteerd in de wijk: de sociale woningen zijn gerenoveerd (de woonblokken blinken inderdaad als nieuw, red.), er is deze crèche, een buurthuis. Maar de jongeren hebben het gevoel dat er voor hén niets is: geen activiteiten, geen jeugdhuis, geen naschoolse hulp met huiswerk en vakken, geen sociale begeleiding. Op de plek waar dat kinderdagverblijf is, moest eigenlijk een ruimte voor jongeren ontstaan, maar die plannen zijn veranderd. Daarom is de crèche een doelwit.”

De analyse van Abid echoot wat de jongeren op plein vertellen. “Er is hier geen jongerenclub, er zijn geen uitstappen, niets,” wil een van hen kwijt. “On ne fait rien pour nous.”

Het 'Covid-gordijn'

In de Krakeelwijk is er ook wel wat criminaliteit en drugstrafiek, weten zowel politie als jeugdwerkers. “Maar dat is uiteindelijk maar een noodoplossing waarmee die jongens wat grip proberen te krijgen op hun leven,” zegt jeugdwerker Bruno. “Wat ze eigenlijk willen is werk, meedraaien in de echte maatschappij.”

Bovenstaande kwesties slepen volgens de betrokkenen al jaren aan. Dat het de voorbije maanden veel vaker explodeerde heeft veel te maken met de Covid-epidemie en de bijhorende beperkingen, horen we herhaaldelijk. “Iedereen is nerveus en gaat net een stapje verder,” merkte Bruno. “Covid is als een gordijn dat je opent en toont waar de problemen liggen. Dat geldt voor de jongeren, maar zeker ook voor de politie.”

De directeur van de Foyer des Jeunes, Bilal Chuitar, geeft een gelijkaardige analyse en wijst ten slotte op de invloed van verhalen van buiten de wijk. “De jongeren volgen dat wel hoor, dat een gekleurde student sterft bij een doop en de betrokkenen amper een werkstrafje krijgen omdat ze zoontjes van een prof of een rechter zijn. En ook het politiegeweld in de VS linken ze aan hun eigen situatie.”

Aan het centrale plein, waar ook de burgemeester een bezoekje zal brengen, ontmoeten we ook korpschef Michel Goovaerts. Die krijgt het duidelijk op zijn heupen van het verwijt dat zijn agenten buitensporig geweld gebruiken.

“Kijk eens naar die lamp waar we onderstaan (wijst naar een zwartgeblakerde verlichtingspaal, red.). Is dat door het gespierde optreden van de politie? Ik dacht het niet, maar defecte lampen verhinderen wel dat we ons werk goed kunnen doen. En die beschadigde crèche? Is dat dan de schuld van een gespierd politieoptreden? Laat me niet lachen. In werkelijkheid zitten hier een paar criminelen in de wijk, een paar rotte appels die er dringend uit moeten. We werken daar nu hard aan.”

De korpschef veegt de kritiek dat ’s avonds te hardhandig wordt opgetreden ook van tafel. “Natuurlijk komen de jongeren beter overeen met de wijkagenten, omdat ze weten dat aan hun optreden geen gerechtelijk staartje hangt, die zijn geen bedreiging.”

Dat er vrijdag iets zou misgelopen zijn bij het optreden tegen de man van een jaar of zestig, ontkent Goovaerts op dit moment. “Op basis van de elementen waar ik over beschik, kan ik niet zeggen dat de agenten fout hebben gehandeld.”

Vergadering tussen jongeren en politie op stadhuis

Burgemeester Philippe Close neemt eerst de tijd om uitgebreid met de man te spreken die hard werd aangepakt. Voor de vergadering met de buurtbewoners – journalisten niet toegelaten – benadrukt hij dat het stadsbestuur al veel deed voor de wijk en dat er nog meer volgt. Volgend jaar moet bijvoorbeeld een sportzaal openen.

Na de vergadering blijken er nieuwe bijeenkomsten op komst. De burgemeester wil jongeren en politie samenbrengen op het stadhuis om de plooien in de mate van het mogelijke glad te strijken. Daarnaast komt er ook een vergadering tussen moeders uit de wijk, burgemeester en stadsdiensten om de vragen van die eersten te beantwoorden en oplossingen te zoeken.