Koudeplan voor daklozen start maandag: hulporganisaties vrezen tekort aan plaatsen

Nu de temperaturen onder het vriespunt zakken lanceert Brussel een aangepast koudeplan voor dak- en thuislozen. Bovenop de reguliere opvang komen er 155 noodplaatsen bij, waarvan de meeste in een nieuw centrum in Anderlecht komen. Toch vrezen hulporganisaties nu al een plaatstekort. "Het is alsof we elk jaar verrast zijn dat het koud is."

Het koudeplan voor dak- en thuislozen was al in november aangekondigd en voorbereid, maar werd deze winterperiode nog niet eerder geactiveerd. Vanaf dit weekend, met temperaturen tot min vier graden Celsius en volgende week tot min zes, zal dat wel nodig zijn. Concreet opent het Brussels Gewest maandag 155 extra noodopvangplaatsen, waarvan 120 voor alleenstaande mannen. De overige plaatsen zijn voor gezinnen (25) en in medische centra (10). Dat bevestigt de bevoegde administratie Bruss'Help. De praktische organisatie ligt in handen van het Franstalige Rode Kruis en van Samusocial.

145 plaatsen zijn vanaf maandag beschikbaar, over de tien plaatsen in de medische centra is nog discussie, de openingsdatum daarvan is nog niet bekend.

De meeste opvangplaatsen komen in een nieuw centrum in de Kliniekstraat in Anderlecht te liggen, meldt Brussels minister Alain Maron (Ecolo). Het gaat daarbij om honderd bedden. De andere 55 extra bedden worden toegevoegd aan drie bestaande locaties van Samusocial. "Deze plaatsen zullen ter beschikking worden gesteld van daklozen gedurende één maand vanaf de openingsdatum, 24 uur per dag," zegt zijn woordvoerder Simon Vandamme. Dat wil zeggen dat de noodplekken nog zeker tot 8 februari open moeten blijven. In de noodopvang is iedereen welkom, ongeacht zijn verblijfsstatuut.

De extra koudeplaatsen komen bovenop het eerder geopende nooddorp in Schaarbeek, met ook al 120 plaatsen voor alleenstaande mannen. Naast die plaatsen telt Brussel nog ruim vijfduizend opvangplaatsen voor dak- en thuislozen, waarvan 3.084 noodopvangplekken die sinds de coronacrisis het hele jaar door geopend zijn. Zo'n 1.500 plaatsen daarvan zijn alleen bedoeld voor asielzoekers en betaald met federaal geld.

Stations

Brussel telt nu al meer dan zevenduizend dak- en thuislozen. De 155 noodplekken voor extreme koude zijn volgens hulporganisaties dan ook een beperkte oplossing. "Dat blijft veel te weinig, en het probleem duurt het hele jaar door," zegt directeur Benjamin Brooke van daklozenorganisatie Doucheflux. "Het is alsof we elk jaar verrast zijn dat het koud is."

Bovendien is een deel van de daklozenopvang georganiseerd in kraakpanden, met een kleine duizend plaatsen. "Een korte koudegolf is voor mensen in slecht verwarmde woningen geen probleem, maar na enkele dagen zullen zij ook vaker aankloppen bij de noodopvang," zegt medisch coördinator Pierre Ryckmans van de vzw Straatverplegers. "Dat geldt ook voor mensen die doorgaans liever niet aankloppen bij Samusocial. Hoe langer het koud blijft, hoe sneller ze toch enkele dagen een bed aanvaarden. Of de extra noodplaatsen volstaan, hangt dus af van de duur van de koudegolf."

Naast de noodopvangplaatsen zullen volgende week ook de metrostations openen voor wie toch geen noodbed kon bemachtigen, zo meldt Bruss'Help nog. Ook blijft treinstation Brussel-Zuid bij vriestemperaturen 24 uur op 24 open.

"De stations openen, is ook maar improvisatie. Wij zullen dat nooit een oplossing noemen. Daarvoor moet je mensen echt woningen aanbieden," reageert Brooke.

Heel wat dakloze personen die tot vorige zomer onderdak vonden in en rond het Zuidstation zijn volgens Doucheflux uitgeweken naar het Betlehemplein, de buurt van de Hallepoort of de Anderlechtsepoort. "Dat maakt ons sociaal werk moeilijker, omdat de perimeter groter en verspreid is geworden," zegt directeur Brooke.

Regenweer

De vrieskou volgt overigens op een week van regenweer, ook al een beproeving voor thuisloze Brusselaars. "Regen kan, net als extreme koude of hitte, de leefomstandigheden op straat nog harder maken," zegt Brooke. "Het zorgt voor meer spanning op straat en in de centra. Denk aan agressie, maar bij sommigen ook toenemend alcohol- of drugsgebruik."

De vzw Straatverplegers zag de voorbije dagen al opvallend meer patiënten naar warme kleding, sokken en ondergoed vragen. "Er is ook meer vraag naar warme dranken en maaltijden," zegt Ryckmans. "Dat verwachten we volgende week zeker opnieuw."

Andere hulporganisaties zoals Samusocial, Diogenes of de humanitaire hub voor migranten waren nog niet bereikbaar voor toelichting over hun koudeplannen. Bij vzw Doucheflux zullen ze volgende week in elk geval warme dranken en soep uitdelen. "Dat blijft een klein gebaar, maar we kunnen moeilijk meer doen," zegt Brooke.

"Voor ons is het belangrijk om kwetsbare patiënten vaker op te zoeken," zegt Ryckmans van vzw Straatverplegers. "Denk aan psychiatrische patiënten, mensen die weinig bewegen en mensen die veel alcohol drinken, want dat verzwakt je lichaam tegenover de koude. Het zal een tijdje krap worden in de noodopvang. Dat toont nog maar eens hoe belangrijk huisvesting is."