Moeilijke doelgroepen: deze Brusselse organisaties helpen je aan een vaste baan

Meer vrouwen in de bouw, alleenstaande moeders aan een job helpen en een vacaturewebsite voor mensen met een beperking: tal van Brusselse organisaties willen specifieke doelgroepen helpen zoeken naar een vaste baan. Sommige kregen daarvoor recent projectsubsidies, andere maken het tot speerpunt van hun publieke campagne.

FIX, sociaal renovatiebedrijf: ‘Nood aan meer vrouwen in de bouw’

Meer vrouwen in de bouw: met die ambitie onder de arm, en nog een reeks andere doelstellingen geformuleerd in een memorandum, gaat Eva De Smedt de komende weken de Vlaamse politieke partijen af. De Smedt is directeur van FIX, een sociaal renovatieproject dat elk jaar een honderdtal langdurig werkzoekenden opleidt tot professionals in de bouwsector. Dat gebeurt via een begeleid proces dat maximaal twee jaar duurt, gekoppeld aan het opdoen van concrete ervaring door het opknappen van scholen en publieke gebouwen in Brussel. Tijdens dat traject kunnen de cursisten bijkomende opleidingen volgen, gaande van een cursus Nederlands of EHBO, tot het halen van een rijbewijs.
De werkzoekenden die FIX begeleidt, zijn doorgaans laaggeschoolden, die moeilijk een job vinden. Ofwel door een gebrek aan kennis van de taal, ofwel asielzoekers die niet weten waar te beginnen, ofwel Brusselaars die om diverse redenen een duwtje in de rug kunnen gebruiken.

FIX zet ook al een tijdje specifiek in op vrouwen, maar wil die inspanningen nu opvoeren door te kijken naar sectoren die misschien minder voor de hand liggen zoals de bouw. “De samenleving denkt te sterk in karikaturen en vindt zwaarder handwerk – metselen, boren, elektriciteit leggen – alleen iets voor mannen, maar dat beeld klopt niet. Het zit tussen de oren.” Om haar punt te staven, wijst De Smedt naar het buitenland: “In Zweden is een op de twee bouwvakkers vrouw. Waarom zou dat niet kunnen in Brussel, waar de grootste groep werkzoekenden vrouwen zijn?”

De Smedt ziet alvast een aantal argumenten om het minstens te proberen. Te beginnen met de grote noden in de sector zelf: die smeekt al jaren om geschoolde arbeiders, liefst onmiddellijk inzetbaar en zonder extra kosten voor bijscholing. “Elke kracht extra telt,” weet De Smedt.
Bovendien kunnen vrouwen “alle jobs even goed uitvoeren, of vaak zelfs beter”. De Smedt, al twaalf jaar de drijvende kracht achter FIX, geeft als voorbeeld het schilderwerk in gebouwen of panden. “Wat ze moeten doen, doen ze vaak verfijnder, hoor ik geregeld van aannemers.”
Voor de vrouwen zelf – soms alleenstaande moeders – ligt de winst op het persoonlijke vlak: in de herwonnen autonomie, gegarandeerd door een stabiel financieel inkomen, klinkt het. “Met veel goesting een beroep uitoefenen geeft energie en – minstens even belangrijk – een gevoel van identiteit,” aldus De Smedt.

Zieke kinderen

Ondanks de vele voordelen volgt de praktijk niet, of toch zeer moeizaam. Het blijft trekken en sleuren om iets in beweging te krijgen. Dat ligt volgens De Smedt aan een aantal zaken. Om te beginnen aan de bedrijven zelf. “Vaak heerst een conservatieve reflex op de werkvloer, gevoed door vooroordelen en gedrag dat net die vooroordelen bevestigt. Gaat een vrouw dat wel kunnen? Maar evengoed: gaat een zwarte dat kunnen? Daarom moet de overheid inzetten op informatie- en promotiecampagnes, en op het in de kijker zetten van goede voorbeelden die een mogelijk alternatief tonen.”

Maar de aarzeling schuilt ook bij de vrouwen zelf, of soms bij de naaste omgeving: het gezin, en met name de echtgenoot. “Sommigen zien het niet zitten dat hun vrouw bij andere mannen gaat werken. Dat kan ontmoedigen om de stap te zetten.” Daarom werkte FIX, in een soort van tussenoplossing om aan het idee te wennen, tijdens de opleiding met aparte ploegen, gescheiden volgens geslacht, om na een jaar beide klasjes met elkaar te mengen. Maar die manier van werken werd opgegeven, “omdat het niet de realiteit weerspiegelt en omdat het voor vrouwen nadien moeilijker is om de stap te zetten naar een gemengde groep".

FIX startte twee jaar geleden zelf met een vrouwelijke schildersploeg, en leerde veel van dat experiment. “Niet het vinden van de kandidaten bleek het moeilijkste, wel de opvolging nadien: het effectief de stap zetten naar de werkvloer,” vertelt De Smedt. “Daar loopt het vaak spaak, zeker als de zorgen thuis opspelen, bijvoorbeeld door zieke kinderen. Ook dat maakt deel uit van het leerproces: beseffen dat een engagement een engagement is, en dat bedrijven rekenen op iemands inzet.”

Beleid inspireren

De Smedt wil naar eigen zeggen “zowel de maatschappij inspireren als concrete oplossingen bieden voor concrete problemen”. Inspireren, als in: het kán anders – het wegwerken van vooroordelen, in dit geval. Concrete problemen: het tekort aan arbeidskrachten in een sector aanpakken. “Het zal veel energie kosten, dat besef ik,” zegt De Smedt. “Maar het is principieel.”

Om de opdracht waar te maken, roept FIX, in het licht van de verkiezingen, de volgende generatie beleidsmakers op om werk te maken van een aantal prioriteiten, zoals meer zekerheid over het Geco-statuut waarover nu “een waas van onduidelijkheid” hangt, of meer personeel voor het OCMW, zodat de sociale tewerkstelling van specifieke profielen (de zogenaamde artikel 60-medewerkers, vooral gebruikt door nieuwkomers, red.) vlotter verloopt in de toekomst.

Tegelijkertijd wil FIX de komende legislatuur zelf de handen uit de mouwen steken door “één of meerdere nieuwe sociale ondernemingen te lanceren”, in de hoop het beleid te inspireren, eerder dan te wachten op datzelfde beleid. Het renovatiebedrijf doet dat deels al via de Akoestiekfabriek in Anderlecht, een zelfstandig zijproject van FIX, dat uit herwonnen afbraakmateriaal akoestische geluidspanelen maakt en die installeert bij zakelijke klanten in heel België. Op vlak van isolatie, maar dan om energieverlies tegen te gaan, ziet FIX een groot potentieel. Zeker bij de Brusselse Nederlandstalige scholen. “Die deftig isoleren – specifiek de daken en de kelders – kan een besparing opleveren van één miljoen euro per jaar,” aldus De Smedt. Ze pleit daarom voor meer budget om vier nieuwe ploegen op te starten. “Een win-win voor iedereen.”

ADIM, platform voor mensen met een beperking: ‘Vacaturewebsite voor mensen met een handicap'

Volgend jaar in maart wil de Brusselse vzw ADIM 'Henrijob' lanceren, een online platform waarop vacatures samengebracht worden die geschikt zijn voor mensen met een handicap. Voor die doelstelling ontving het 25.000 euro van het Brusselse gewest. “De bedoeling is dat jobaanbiedingen aangeven welke aanpassingen bij een bepaalde functie mogelijk zijn, zodat sollicitanten sneller een baan kunnen vinden die haalbaar is met hun handicap,” legt directeur Vanessa Dupaix uit. “Werkgevers kunnen bijvoorbeeld aangeven of telewerken mogelijk is.”

Hoewel bedrijven volgens Dupaix steeds meer openstaan voor personen met een beperking, is er ruimte voor verbetering. “Vaak denken bedrijven niet aan aanpassingen tijdens een sollicitatie. Niet iedereen kan bijvoorbeeld een lange tekst lezen of zich gemakkelijk verplaatsen, en toch moet iedereen dezelfde procedure doorlopen. Daardoor kunnen mensen met een handicap niet als een gelijkwaardige kandidaat starten.”

Een ander struikelblok vormt het opleidingsniveau. “Een bachelordiploma is vaak een vereiste, terwijl veel personen met een handicap dat niet hebben. Ondanks hun capaciteiten is het onderwijs vaak onvoldoende aangepast aan hun noden. Ook daar kunnen werkgevers meer rekening mee houden,” zegt Dupaix.

Spraakherkenning

Vzw ADIM is volop aan het werk om de website operationeel te maken, toegankelijk voor iedereen, ongeacht eventuele beperkingen. Zo wil Dupaix bijvoorbeeld spraakherkenning integreren. Het platform zal een breed scala aan vacatures aanbieden. “We bieden naast reguliere banen ook mogelijkheden voor stages en vrijwilligerswerk aan,” legt Dupaix uit. “Bovendien zal de website uitgebreide informatie geven over hulpmiddelen, premies en rechten voor zowel werkzoekenden als werkgevers.”
Als laatste doel wil de vzw bedrijven sensibiliseren. “De waarde die mensen met een handicap bieden, wordt vaak onderschat, terwijl hun bijdragen aan het bedrijfsleven aanzienlijk kunnen zijn. Ze zijn vaak heel gemotiveerd en geëngageerd. Hun unieke perspectieven kunnen ook innovatie en nieuwe benaderingen stimuleren.”

Paragrafes, schrijfatelier: ‘Alleenstaande moeders worden extreem gediscrimineerd’

“Schrijven is meer dan woorden op papier zetten. Het gaat over het herstellen van zelfvertrouwen; het vinden van een stem die gehoord moet worden.” Manuela Varrasso is de drijvende kracht achter Paragrafes, een vzw die van de Brusselse overheid recent 27.180 euro kreeg voor het project 'Ecrire pour agir'.

Kracht van woorden

Bij Paragrafes geloven ze in de kracht van woorden: ze gebruiken schrijven als een instrument om vrouwen te versterken en hen meer zelfvertrouwen en hernieuwde ambities te geven. Concreet zal de organisatie vanaf februari volgend jaar twintig vrouwen gedurende twee maanden ondersteunen. De reis begint met het creëren van persoonlijke teksten, gevolgd door het schrijven van professioneel gerichte stukken. “Dat kan variëren van een projectpitch tot het opstellen van een overtuigende motivatiebrief,” legt Varrasso uit.
Het sluitstuk is een collectieve tekst die aan het publiek zal worden gepresenteerd. “Het draait om het delen van ervaringen en het creëren van bewustzijn,” zegt Varrasso.

Veerkracht

Met het initiatief mikt Varrasso specifiek op alleenstaande moeders met een niet-EU-achtergrond. De opgedane ervaring moet de deelnemers finaal helpen in het vinden een job. Dat is geen sinecure. “De groep wordt miskend omdat ze én vrouw én moeder zijn, en daarbovenop omdat ze vaak een migratieachtergrond hebben. Het is wellicht een van de meest gediscrimineerde groepen op de arbeidsmarkt.”

Cijfers ondersteunen die vaststelling: alleenstaande moeders van niet-EU-origine hebben volgens onderzoek van View.brussels ongeveer de helft minder toegang tot de arbeidsmarkt dan alleenstaande moeders van Belgische origine (38 procent tegenover 71 procent, red.).
Nochtans biedt die groep een grote meerwaarde, benadrukt Varrasso. “Het zijn vrouwen die al veel hebben meegemaakt, die op eigen kracht veel hebben moeten doorstaan en daardoor een ongelooflijke veerkracht vertonen.”

Daarnaast moet het project volgens Varrasso het stereotype beeld van alleenstaande moeders ontkrachten. “Het is een zeer diverse groep. Veel alleenstaande moeders met een niet-EU-achtergrond zijn hoogopgeleid, maar hun diploma's worden vaak niet erkend in België.”